This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. We also ask that you: + Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes. + Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help. + Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. About Google Book Search Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web at |http : //books . qooqle . com/ 5!SS C 1/Oifif f^arbarti Collegr liftrarg LIBRARY OF THE CLASSICAL DEPARTMENT - '-^ KjbyGoogle dbyGoogle by Google dbyGoogle dbyGoogle dby Google TITI LIVII PATAFINI TOMUS V, dbyGoogle dbyGoogle TITI LIVII PATAFINI TOMUS V, dbyGoogle KjbyGoogle TITI LIVII PA TAVINI HISTORIARUM AB URBE CONDITA LIBRI QUI SUPERSUNT XXXV. Rtcenfuit J. N. LallbMAHD. T O M U S V. .^^^■^. PARISJI.S; Typis Barbou , vift M athurinenfiufli* MDCC Lxxr. dbyGoogle fuMmmmmrt •DffVAffd CULieiiE litttAllf -- . ^ ^*. • "> dbyGoogle E P I T O M E LIBRI XXXI LIVIANL Jj ELLI advcrsus Phllippum Mace^ jccdonia ngeniy quod intermiffum erat^ repetiti caufce referuntur ha. Temport Initiorum duo juvenes AcamaneSy qui non initiati erant ^ Atheruis venerunty & in facranum CereriSy cum aliis po* pularibus fuis imraverunt. Ob hoc^ tamquam nefas fummum commijijfent y ab Athenienjibus cafifunt.Acarnams^ mortibus fuorum commoti , ad vindi^ tandos illos auxilium a PhiUppo^ pt^. tierum. Paucis menfibus pofi pacem Carthaginienfibus datam^quingemefimo ^uinquagefimo anno ab urhe condita^ quum Athenienfium y qui obfidebantur a PhilippOy legati auxilium a fenatte Tomus r, A dbyGoogle 2 Epitome Libri XXXI. petijfent , & fenatus id cenfuijfct fc" . rendum^ pUhcy quhd tot bdlorum con* tinuus labor gravis craty dijfcnticntc ^ tenuit auclontas Patrum^ ut focia ci" vitati ferri opcm populus quoquc Ju-' berct. Bellum id P. Sulpicio conjiili mandatum cjl ; qui cxcrcitu in Macc" doniam duBo , cqucjiribus proeliis cum Philippo projpcri pugnavit. Abydcni a PhiUppo obfcjfi y ad cxemplum Sa- guntinorum , Juos fequc occiderunt. L. Furius prcttor Gallos Infubres rc" bellantcs, & Amilcarem Pccnumy bcl" lum in ca partc molicntcm ^ acic vicit. Amilcar co bcllo occifus ejl^& millia hominum triginta fcx. Pratcrea cxpc-- ditioncs Philippi rcgis^ & Sulpicii con- fulis y cxpugnationcfque urbium ab utroquc faSaSy continet. Sulpicius corir flily adjuvantibus rcge Attalo & Rho- diis y bcUum gcrebat. Triumphavit dc f^allis £« Furitis prator. dbyGoogle T. LIVII PATAVINI HISTORIARUM AB URBE CONDITA L I B E R X X X I. I. iVJ. E quoqae juvat, velut ipfe in patte iaboris ac periculi fuerim, ad finem belii IJ^c.ioil Punici perveniffe.Nam etfi profiteri aufum, perfcripturum res omnes Romanas, in par- tibus imgulis tanti operis fatigari minime conveniat ; tamen quum in mentem venit, tres & fexaginta annos (tot enim fiint a primo Punico ad fecundum bellum finitum) aeque multa volumina occupaffe mihi, quam occuparint quadringenti oaoginta feptem anni a condita urbe ad Appium Claudium confulem, qui primus bellum Carthagmien- fibus intulit ; jam provideo animo , velut qui proximis littori vadis indufti mare pe- dibus ingrediuntur , quidquid progredior, in vafliorem me altitudinem , ac velut pro- fundnminvehi,& crefcere pene opus,quod prima qusque perficiendo minui videbatur. Aij dbyGoogle 4 T. L 1 r I I > L^ Pac^gm Punicam bellum Macedonicum t%^ u.c.^i cepit ; periculo haudquaquam comparan- ** * *°' * dum y aut virtute ducis , aut militum robore : claritate regum antiquorum , vetuftaque fama gentis , & magnimdine imperii , quo multam quondam Europae , majorem par- tem Afise obtinuerant armis,j)rope nobilius. StUum Ceterum coeptum bellum advcrsus Philip- ^^,''' P""^ decem ferme ant^ annis, triennio prius depofitum erat , quumw£toli & belli & pacis fuiflent caufae. Vacuos deinde pace Punici jam Romanos , & infenfos Phiiippo , quum ob infidam adversus ^tolos aliofque re« gionis ejufdem focios pacem , tum ob au- xilia cum pecunia nuper in Africam miffa Annibali Poenifque , preces Athenienfium , quos agro pervaflato in urbem Compulerat, excitaverunt ad renovandum bellum. II. Sub idem feri tempus & ab Attalo rege, & Rhodiis legati venerunt , nuntian* tes,Afiae quoque civitates foUicitari. His legationibus reiponfum eft , cur« Afianam rem fenatui fore* Confultatio de Macedo- nico bello integra ad confules , qui tunc Lt%atiin iTi ptovinciis craut, rejeda eft. Interim ad ^f^' Ptolemaeum .^gypti reeem legati tres miffi , C. Claudius Nero , M. ^miUus Lepidus , P. Sempronius Tuditanus ; ut & annuntia;- rent vidum Annibalem Poenofque , & gra- tias agerent regi, qubd in rebus dubxis, quum finitimi etiam focii Romanos defe- rerent, in fide manfiftet ; & petercnt, ut^ dbyGoogle LlBER XXXL 5 fi coa£H ihjuriis bellum adversus Philip- £9e=-3i pum fufcepiffent, priflinum animum crgay^«^|n. populum Romanum confervaret. Eodem *" fere tempore P. ^lius conful in Gallia, quum audiflet a Boiis ante fiium adven* tum incurfiones in aeros fociorum fadas , duabus legionibus ftmitariis tumultiis ejus causa fcriptis , additifque ad eas quatuor cohortibus de exercitu fuo , C. Oppium prsefe£lum focium hac tumultuaril manu per Umbriam ( quam tribum Sap])iniam vocant ) agrum Boiorum invadere juflit : ipfe e6dem , aperto itinere , per medios montes duxit. Oppius ingreflus hoflium fines, primb populationes fatis profpere ac tutb fecit : dele^^o deinde ad caflrum Mutllum fatis idoneo loco , ad demetenda frumenta(jam enim maturae erant fegetes) profedus , neque explorato circa, nec fta- tionibus fatis firmis , quse armats inermes atque operi intentos tutarentur , pofitis , improviio impetu Gallorum cum n-umen- tatoribus efl circumventus. Inde pavor fugaque etiam armatos cepit. Ad feptem inillia hominum palata per fegetes funt caefa^inter quos ipfe CUppius praefeftus: ceteri in cailra mem compulfi , inde fine certo duce confenfu militari proxima nofte, relifla magnl parte rerum fuarum , ad con- iislem per faltus prop^ invios pervenere : qui , nifi qubd populatus eft Boiorum fines , & cum Ingaimis Ligqribus foedus icit^nihi]*, A iij dbyGoogle a.C.201, 6 T. L I V I 1 quod eflet memorabile , aGud in provin-^ cia quum geffiffet , Romam rediit. III. Quum primiim fenatum habuft, univerfis poftulantibus , ne quam priiis rem , quam de Philippo fociorumque que- relis ageret ; relatum extemplo eft ; de- crevitque frequens fenatus , ut P. ^lius conful , quem videretur ei , cum imperio mitteret,qui, claffe accept^, quam ex Si- cilia Cn. O^vius reduceret , in Macedo- niam trajiceret. M.Valerius Laevinus pro- praetor miffus , circa Vibonem duodequa- draginta navibus ab Cn.0^avio acceptis» in Macedoniam tranfmifit. Ad quem quum M.Aurelius legatus veniffet , edocuiffetque eum , quantos exercitus , quantum navium numerum comparaffet rex, & quemadmo- dum circa omnes non continentis modb urbes^ fed etiam infulas , partim ipfe adeun* do , partim per legatos , conciret homines ad arma ; majore conatu Romanis id ca- peffendum bellum effe, ne, cunflantibus iis , auderet Philippus , quod Pyrrhus prius aufus ex aliquanto minore regno effet : haec eadem fcribere Aurelium confuUbus & fe- natui placuit. A%ri rV. Exitu hujus anni quum de agris ve- Vc!pto^ terum milimm relatum effet , qui du6hi diyif* atque aufpicio P. Scipionis in Africa bellum perfeciffent ; decreverunt Patres, ut M. Ju- nius praetor urbis , fi ei videretur, decem- VVQS «igro Samniti Appuloque , quod ejui dbyGoogle LiSER XXXL 7 publicum populi Romani eflet , metiendo j*.. .*& dividendoque crearet. Greati P-Servilius, u^^-^^«; Q. Caecilius Metellus , C. & M. Servilii** { Geminis ambobus cognomen erat ) L. & A. Hoflilii Catones , P. Villius Tappulus, M. Fulvius Flaccus , P. ^lius Paetus, Q. Fla- minius. Per eos dies, P.^lio confule co- mitia habente , creati confules P. Sulpicius Galba, CAurelius Cotta. Prstores exinde fafti , Q. Minucius Rufus , L.Furius Purpu- reo , Q.Fulvius Gillo, Cn.Sergius Plancus. Ludi Romani fcenici eo anno magnific^ apparat^que fadi ab aedilibus curiuibus , llValerio Flacco & L. Quintio Flamini- ]io : biduum inftauratum eft ; frumentique vim ingentem , quod ex Africa P. Scipio miferat, quatemis aeris populo cum fumma fide & gratia diviferunt. £t plebeii ludi ter toti inflaurati ab sdilibus plebis,L.Apuftio Fullone & Q. Minucio Rufo , qui ex aedili* tate prstor creatus erat: & Jovis epulum fiiit ludorum caussL. V. Anno auingenteftmo quinquagefimo -j fecundo ab uroe condita,P.Sulpicio Galba, a.c.1oc.' C. Aurelio confulibus , bellum cum reee y^^\Y Fhilippo initum eu , paucis meniibus poft c. Aure- pacem Carthaginienfibus datam. Omnium ^^vtiliu primum eam rem Idibus Martiis, quo die p^,^["^' tum confulatus inibatur, P. Sulpicius conful /»«« «- tetulit ; fenatufque decrevit , utl confules "«JL. majoribus hoftiis rem divinam facerent,qui« bu$ diis ipils videretur, cum precatione eai^ A iy dbyGoogle 8 T. L 1 r I 1 e,'"v. QuaAi rem fcnatus popidufquc Romanus it ^qV^' republica deque ineundo novo bello in anim&^ ' haberet, ea res uti populo Romano , fociifque ac nomini Latino, bene ac feliciter eveniret : fecundiim rem divinam precationemque ^ nX de repubHca deque provtnciis fenatum confulerent* Per eos dies opportun^ irri- tandis ad bellum animis, & Ittterae a M. Au- relio legato , & M.VaIerio Lsevino proprae- tore allatae ; &L Athenienfium nova legatio venit, quae regem appropinquare finibua fuis nuntiaret ; brevique , non agros mo- db, fed urbem etiam in ditione ejus fu- turam , nid quid in Romanis auxilii foret. Quum pronuntiaflient confules , rem divi^ nam ritl perfeftam effe, & precationem admififfe deos arufpices refpondere , la&* taque exta fiiiffe , £c prolationem finium , viCToriamque, & triumphum portendi , tum littera Valerii Aureliique leAae , & legati Athenienfium auditi. Senatus inde conful- tum fa6tum eft, ut fociis gratiae agerentur, qubd diu foUicitati , ne obfidionis quidem niem fide decefiSffent : de auxilio mittendo tum refpondere placere, quum confules provincias fortiti effent ; atque is conful, cui Macedonia provincia eveniffet, ad po- pulum tuliffet , ut Philippo regi Macedonum indiceretur bellum, VI. P. Sulpicio provincia Macedonia forte evenit, ifque rogationem promulga- YAt, VeUentyjubcrent Phil^po regi Maced^, dbyGoogle LlSER XXXI. ttikttfitte, qui fub regno ejus ejfent, ob in" jurias armaque illata fociis populi Romani, U*5-n«- Mlum indici : alteri confulum Aurelio^ Italia provincia obdgit. Pr«tores exinde ibrtiti funt, Cn.Semus Plancus urbanam» Q. Fulvius Gillo Siciliam , Q. Minucius Rufus Bnittios,L.Furius Putpureo Galliam. Rogatio de bello Macedonico primis cor nog^ mitiis ab omnibus ferme centuriis antfr-^*"/^/^ ^uata eil : id.quum feffi diutumitate Scpopuius «ravitate belli uA, fponte homines tadio '""*'**'• »borum periculorumque fecerant , tum Q. Baebius tribunus plebis , viam antiquam criminandi Patres ingreflus , incufaverat bella ex bellis feri, ne pace umquam frui plebs poflet. &ffh eam rem pafb Patres^ laceratufque probris in fenatu tribunus ple^ bis : & conmlem pro fe quifque hortari , ut de integro comitia rogationi ferendae ediceret, caftigaretque fegnitiem popuii, at<^e doceret,quanto damno dedecorique dilatio ea belti fiitura eflet. Vn. Conful in campo Martio comitiis Cajiigat priufquam centurias in fuflragium niitce- J^^J^J^ ret, concione advocati, Ignorare, inquit, videmini mihi , Quirites y non , utrum hellum anpacem haheatisy vos confuli (^neque enim Uherum id vobis permittit PhilippuSy qui terrd marique ingens hellum molitur) fed utrum in -Macedoniam legrones tranfportetis ^ an hofiem in Italiam acciviatis. Hoc quantwn interfit, fi umquam antl alias, Pwtico certi proxim^ A V dbyGoogle 10 T. L 1 r 1 1 a . . ' - hello experti eftis. Quis enim dubitat, quin^ Y^q]^ fi Saguntinis obfejjis fidemque nofiram implo^ ' rantibus impigrc tuliffemus opem, ficut patrts noftri Mamertinis tulerant, totum in Hi/pa^ niam averfuri bellum fiurimus , quod cunBan" do cum fiimma clade noftra in ItaUam accc" pimus ? Ne illud quidem duhium eft, quin hunc ipfum Philippum, pafium }am per lega^ tos litterafque cum Anntbale in Jtaliam traji^ cercy miffo cum claffe Lavino^ qui ultro ei belUim infirret, in Macedonia continuerimus, Et quod tunc fecimus , quum hoftem Anni" balem in Italia haberemus, id nunc, pulfo Italid Annibale , devifiis Carthaginienfibus ^ cunEiamur facere ? Patiamur expugnandis Athenis, ficut Sagunto expugnando Anni-^ ialem paffi fumus , fegnitiem noftram expe^ liri regem : non quinto inde menfe, quemad- modum ab Sagunto Annibal, fed quinto inde die, quam ab Corintho folverit naves , in Italiam perveniet. Ne aquayeritis Annibali Philippum , ne Carthaginienfibus Macedonas; Pyrrho certe aquabitis» Pyrrhp dico I Quan-' tum vel vir viro , vel gens genti prafiat ? Minima accejfio fimper Epirus regno Mace^ donia fuit, & hodie eft. Peloponnefum totam in ditione Philippus habet, Argofque ipfos, non vetere famd magis, qud/n tnorie Pyrrhi nobilitatos» Noftra nunc compara : quant^ magis florentem Italiam, quantb magis in» tegras res, falvis ducibus, falvis tof exerci^ $ibus ,quos Punicum poflea bellum abfumpfit^ dbyGoogle LlB E K XXXL 1 1 'nggnffus Pyrrhus, tamen concujjit, & viSior ■ * prapi ad ipfam urbem Romam venit , nec^^-^^*' TartnUni modb oraque illa Italia , quam majvrem Graciam vocant, ut linguam, ut nomen ficutos crederes , jfid Lucanus , & JSruttius, & Samnis a nobis deficerunt, Hac vos, fi Philippus in Jtaliam tranfinifirit, fuietura aut manfura in fide creditis ? Matt* firunt enim Punico poftea bello. Numqudm.,. ifii populi, nifi quum deerit, ad qucm defdfi cant, a nobis non deficient, Si piguiffet.vbs in Afiicam trajicere, hodie in ItaUatAmu* kaUm 6* Carthaginienfes hofics .haberttisk Macedonia potius, qudm Italia, b.eUum ha* beat : hoftium urbes agrique fenoi atqtft iffii vaftentur. Experti jam ,fumus fons naiis, quam domi , /eUciora potmtioraqufi anna ^. Ite in fuffragium bene juvantibus diis ;. & qua Patres cenfuerunt , vos jubete. Hujus vobis fententia non conful modd au&or efi^ fed etiam dii immortales , qui mihi facrifi* canti precantique, ut hoc bellum mihi, fo» natui, vobifque, &focus ac nomini Latinop clajfibus exercitibufque nojlris bene acfeliciter cveniret, lata omnia projperaque portendere. VIII. Ab hac oratione in fuf&affluiil Popuia» miffi , uti rogarat , bellum )ufferunti Supr •J?"'" plicatio inde a confulibus ,in tzjiduum ei suppu. ienatufcoarulto indi^Va eft , obfecratique ^wa/oi circa omnia pulvinaria dii , ut quo$J belr j^JcreTum lum cum Philippo populus juffiflet»id.beni ConfuiT ac f^ficiter evenir^t j ccnfuljdqu.e feriries/*"*'"* A vj > dbyGoogle 12 T. L I r 1 I AL I I I ab confule Sulpicio , bellam , quod uid^ tJ^.T5a. ceretur reei Philippo , utrum ipii utique '^*nuntiari juberent ; an fatis eflet, in fimbti& regni quod proximum praeiidium eflet ^ cb nuntiari : fecxales decreverunt, utnimr eorum fecifTet , red^ fadurum. Confuli a Patribus permifliim , ut, quem yideretur ex iis , qui extra fenatum eflent , legatun:» Extr- mitteret ad bellum regi indicendum» Tum. ^tu*. ^^ exercitibus confulum praetorumque ac-^ tnm r^onfuies binas legiones fcrrbere )uffi ; veteres 4imittere exercitus» Sulpicio » cui novum ac magni nominis bellum decretum erat ; permiflum , ut de exercitu , quemi P. Sdpio ex Africa deportaflet , volunta- rios y quos .poflet » duceret ; tnvitum ne Saem mili^m veterem ducendi jus eflet. ^^toribus L.Furio Purpureoni & Q. Mi- nUjcio Rnfo quina millia fociClm Latini no^ minis confui daret ; quibus praefldiis altet Galliam , alter Bruttios provinciam obti<« neret. Q. Fulvius Gillo & ipfe juflus ex co exercitu , quem P.^lius conful habuiA iet , ut quifque minim^ multa ftipendia haberet , legere , donec & ipfe quinque s&iiUa focii^m ac nominis Latini efleciffet : i4 prafidio Siciliae provincias effet. M. Va- lerio Fakoni , qui prtttor priore anno Ompaniam provinciam habuerat , prorp- gatum in annum imperium efl ; uti pro- ^raefor in Sardiniam trajiceret , atque de cxtrcitu y qui ibi efiet , quinqu^e millie dbyGoogle Ll miifis in vicem earum quin- dbyGoogle i6 T. L I r I 1 9" <■ que miUibus fociorum , qui interim Etn^ ^,c'V» "* praefidio eflent , proficifceretur ipfd ' Legati ad coloniam liberandam obfidione. Lega- ti!iem' ^^^ i^c^ mittendos in Africam cenfuenint , •"^- eofdem Carthaginem , eofdem in Numi- diam ad Mafiniuam. Carthaginem , ut nun- tiarent , Civem eorum Amilcarem relidum in GaUia, haud fatis fcire ex Afdrubalis prius , an ex Magonis pojiea exercitu , bellum conr tra fotdus facere : exercitus Gallorum Ligw rumque exciviffe ad arma contra populum Ro" manum, Eum , fi pax placeret , revocandum illis , & dedendum populo Romano ejfe, Si- mul nuntiare juffi , perfiigas fibi non omnes redditos effe : ac magnam partem eorum pa^ lam Carthagini obverfari dici ; quos compre- hendi conquirique debere , ut fibi ex faedere ^tmad reftituantur» Haec ad Carthaginienfes man*. /JT data. Mafmiffae gratulari jum, Quod non patrium modb recuperaffet regnum ifed, parte florentiffimd Syphacis finium adjefld , etiam. auxiffet. Nuntiare praeterea jufli , Bellum, cum reze Philippo fufceptum , qubd Cartha^ ginienfes auxiliis juvijfet , injuriafque infe^^ rendo fociis populi Romani, fia^rante bello Italid , coegiffet claffes exercitujque in Gra-- ciam mitti ; & diftinendo copias , caufa in primis fuiffet feriits in Africam trajiciendi. Petere , ut ad id bellum mitteret auxilia iVtf- midarum eqmtum. Dona ampla data , quas ferrent regi , vafa aurea argenteaque , togat purpurea, & palmata tnnica «om ebumeo dbyGoogle LlBER XXXL 17 lcipione , & toga praeteicta cum curuli fel- la ; jui&que poUiceri , fi quid ei ad fir- mandum augendumque regnum opus efle judicafTet , enix^ id populum Romanumme- rito ejus prseftaturum. Verminae quoque S^rphacis filii leeati per eos dies fenatumj adierunt, excufantes errorem adolefcen-' tiamque , & culpam omnem in fraudem Carthaginienfmm avertentes. Et Mafinijfam Romanis ex hofte amicum faSium, Vcminam quoque annixumm , ne officib in populum Romanum aut a Mafinijja , aut ab ullo alio vincatur, Petere, ut rex ^ fociufaue , 6^ ami- cus ah fenatu appcllaretur. Relponfum le* gatis eft , Et patrem ejus Syphacem fine caufa ex focio 6* amico hoflem repeht^ po* puU Romani faSium ; & eum ipfum rudimen- tum adolefcentia bello lacejfentem Romanos pofuijfe, Itaque pacem illi prius petmdam a populo Romano ejje , qu^m ut rex , fociuf* que , & amicus apptlletur, Nominis ejus ho-- norem pro magnis erga fe regum meritis dare populum Romanum confuejfe, Legatos Ro" manos in AJrica fore : ^uibus mandaturum fenatum , ut Verminct pacis dent leges , /i- ^erum arbitrium ejus populo Romano permit^ tenti, Si quid ad eas addi , demi , mutarive vellet , rurfus ab fenatu ei poftulandum fbre^ Legati cum iis mandatis in Africam miffi « C. Terentius Varro , Sp. Lucretius , Cn» Of^avius : «quinqueremes fingulis datae. • XIl* Litteree deind^ in fenatu recitatsri dbyGoogle i8 T. L I V I 1 in ■■ ! funt Q. Minucil prdetoris , cui Bruttii prO^ a!c*lS' vincia erat : Pecuniam Locris ex Profer^ 'StthUta pina thefauris no6ie clam fuhlatam ; ruc , fanTpro' tfi quos pertineat facinus , veftigia ulla eX" f"f» ftare, Indigne pafTus fenatus non ceffari ab facrilegiis , 6c ne Pleminium quidem, tam clarum recenfque noxae fimul ac poenae exemplum , homines deterrere. C. Aure- lio confuli negotium datum , ut ad pra&to- rem in Bruttios fcriberet : Senaiui placere , quaftionem de expilatis thefauris eodem exem^ plo haberi , quo Af. Pomponius prator trien'' nio ante habuijfet, Qua inventa pecunia ef fet^ reponi : fi quh minus inventum foret , expleri : ac piacularia , fi videretur^ficut ante pontifices cenfuijfent , fieri causd expianda Troii» yiolationis ejus templi, Prodigia etiam fub '*'• idem tempus plurious locis nuntiata acci- derunt. In Lucanis coelum arfiffe affere- bant. Priverni fereno per diem totum m- brum folem fuiffe. Lanuvii templo Sofpit qjdhd Tiaves longas quatuor Athe- rhiiip- nienfium , captas nuper a Macedonibus re- #»«». cuperatafaue , remilerant. Itaque ingenti confenfu feellum advershs PhiHppum de- cretunu Honores regi primhm Attalo im- modici, deinde & Rhodiis habiti : tum primiim mentio illata de tribu , quam At- talida appelkrent , ad decem veteres tri- bus addenda ; & Rhodiorum populus co- tona aurei virtutis gratia donatus , civi- tafque Rhodiis data , quemadmodum Rho- 4ii priUs Athcnienfibus dederant. Secun« dbyGoogle LlBEK XXXI. If %\im hsc , rex Attalus ^ginam ad clafTein m <' fe recepit. Rhodii Ciam ab -^gina , inde ^^'^^^^ per infiilas Rhodum navigarunt ; omnibus , pra&ter Andrum , Parumque , & Cythnum , ouse praefidiis Macedonum tenebantur , in rocietatem acceptis, Attalum ^gina , mifii in ^toliam nuntii , exfpeftatique inde le- gati, aliquamdiu nihil agentem tenuere : & neque illos excire ad arma potuit , gau- dentes utcumque compofita cum Philippo Pace ; & ipfe Rhodiique , fi inftitifFent tunc hiJippo , egregium lib^rataB per fe Grae- ciae titulum habere potuiffent : patiendo rurfus eum in Hellefpontum trajicere , oc- cupantemque Graeciae opportuna loca vi- res colligere , bellum aluere , gloriamque cjus gem perfeSique Romanis conceue- nmt. XVL Philippus magis regio animo eft iifus ; qui quum Attalum Rhodiofque hof^ tes non fuftinuiffet , ne Romano ouidem , quod imminebat , bello territus , rhilode quodam ex praefedis fuis cum duobus mil- Hbus peditum , equitibus ducends ad po- pulandos Athenieniium agros miffo , claffe tradita Heraclidi , ut Maroneam peteret , ipfe terri e6dem cum expeditis duobus millibus peditum , equitibus ducentis per- git. £t Maroneam quidem primo impetu expugnavit : ^num inde cum magno la* bore , poftremb proditione Ganymedis prasfedi Ptolemasi , cepit : deinceps aU^ dbyGoogle 14 T. L 1 r 1 1 fc-a-scaftella, CypfeU, 6c Doriicon , & Sef«i u^-n>- rkeum , occupat : inde progreffus ad Cher^ ** ***** fonefum , Elasunta & ^opeconnefiim, tra* dentibus ipfts, recepit. (Jallipolis quoque & Madytos dedita, & caftella auaedam. Tmp' ignobilia. Abydeni , ne legatis quiaem ad-« Vlm Jbj^- miffis , regi portas clauferunt : ea oppu«* ^'* gnatio diu Pnilippum tenuit ; eripique ex cbfidione , ni ceilatum ab Attalo & Rho* diis foret , potuerunt. Attalus trecentos tantiim milites in praefidium, Rhodii Qua- driremem unam ex claffe , quum ad Te- nedum ftaret , miferunt : e6dem poftea , quum )am vix fuftinerent obfidionem , & ipfe Attalus quum trajeciiTet, fpem tan-» tum auxilii ex propincjuo oftendit » nequ^ terrsL, neque mari adjutis fociis. XVII. Abydeni primb , tormentis per muros difpofitis, non terri modb adeuntes aditu arcebant , fed navium quoque fta-« tionem infeftam hofti &ciebant : poftea » quum & muri pars ftrata ruinis , & ad in* teriorem raptim oppofitum murum cunt- culis jam perventum effet , legatos ad re- gem de conditionibus tradendas urbis mi- ferunt. Pacifcebantur autem , ut Rhodiam quadriremem cum fociis navalibus , Atta- iique praeftdium emitti liceret ; atque ipfis iirbe excedere cum (ingulis veftimentis. Ahy^t' Quibus quum Philippus nihil pacati , nifi rX7. omnia permittentibus , refpondiftiet ; adeo j:eauQitiata hsec legatio ab iodignatione fi- mul dbyGoogle LtBER XXXL 15 ^nl ac defperatione iram accendlt , m , ad ^ Saguntinam rabiem verfi, matronas omnes u.c.^sa. in templo Dianas , pueros ingenuos, vir-** '**** ginefque^ infantes etiam cum fuis nutrici" bus 9 in gymnafium includi juberent : au» rum & argentum in forum deferri , veftem pretiofam in naves Rhodiam Cyzicenam* 3ue, qua in porm erant , coneeri : facer- otes vi6^imafque adduci , & altaria in me- dio poni : ibi dele£li primiim , qui , ubt caefam aciem fuorum , pro diruto mura pugnantem , vidifFent , extemplo conjuges . liberofque interficerent ; aurum , argenmm y vefiemque , qu« in navibus effet , in mare dejicerent ; te6Hs publicis privatifque y quam plurimis locis poflent , ignes fubjice- rent ; & , fe facinus perpetraturos , praeeun- tibus exfecrabile carmen facerdotibus , ju- rejurando adadi : tum militaris a&tas jura- re , neminem vivum , nifi vi6^orem , acie excefiurum. Hi , memores deorum , adeo pertinaciter pugnaverunt , ut , quujpi nox proelium diren^ptura efiet , rex prior , territus rabie eorum , pugni abititerit* Principes, quibus atrocior pars facinoris UrhtJttm delegata erat, quum paucos & confeftos '''^"'^.* vulneribus ac laffitudine fupereffe proelio *«i7*' cernerent , iuce primsl facerdotes cum infulis ad urbem dedendam Philippo mit- tunt. XVni. Antc deditionem ex iis legatis Romanis , qui Alexandriam miffi erant , Tomus V. B dbyGoogle 15 T: L 1 r I 1 jM M. ^mllius trium confenfu mmimus na« U.C.552. tu ^ auditi obfidione Abydenorum, ad Phi- 'lippum venit : qui , queftus Attalo Rho- diilque arma illata^ & qubd tum maxim^ Abydum oppugnaret , quum rex ab At- talo & Rhodiis ultro fe bello lacei&tum di- ceret, Num Abydeni quoque , inquit^ ultm tibi intuUrunt arma ? Infiieto vera audire ferocior oratio vifa eft , quam quae haben- da apud regemeflet. .i£/tf^, inquit, 6*yor- ma i& fuper omnia Romanum nomen te fe^ rociorem facit, Ego autem primhm velim, vos faderum memores fervare mecum pacem. Si beUo lacejferitis , miki quoque in animo efi facere , ut regnum Macedonum nomenque , haud minus qudm Romanum , nobile bello fentiatis. Ita dimiflb legato , Philippus auro argentoque , que coacervata erant , ac« cepto , hominum praedam omnem amifit : tanta enim rabies multitudinem invaiit , ut repent^ , proditos rati c{ui pugnantes mor- tem occubuiflent , perjuriumque aliis alii exproErantes , & facerdotibus maxim^ , 3ui, quos.admortemdevoviffent, eorum editionem vivorum hofti feciffent, repent^ {'uMnt onines ad cxdem conjugum Hberorumque difcurrerent , feque ipfi per omnes vias le- thi interficerent. Obftupefadus eo fiirore rex, fuppreflit impetum miiitum ; & , J/i- duum Je ad moriendum Abydenis dare , di- xit. Quo fpatio plura facinora in fe vi6ii ediderunt , quam infefii edidiffent \'\&q^ dbyGoogle LiBER XXXL 17 fres^ nec, nifl qaem yincula aut alia ne* -^ i ^eflitas mori prohibuit , quifquam vivus in u.c.n». poteftatem venit. Philippus , impofito Aby- *• ^**** di prsfidio , in regnum rediit. Quum, ve* iut Sagunti excidium Annibali , fic Phi« lippo Abydenorum clades ad Romanum belium animos feciffet , nuntii occurrerunt » confulem jam in Epiro efle , 6c ApoUo- niam terreftres copias , navales Corcyram in hiberna deduxitte. XIX. Inter haec legatis , qui in Africam z«^c,i miffi erant de Axnilcare Gallici exercitfis ^c"^^'^ 4uce, refponfum a Carthaginienflbus eft, nihil ultra fe iacere pofle , quam ut exfl*- iio eum mukau-ent , bonaque ejus publica- rent. Perfugas & fugitivos^ quos inqui- rendo vefti^re potuerint , reddidifle ; 6c de ea re mifluros legatos Romam , qui fe- natui fatis&cerent. Dacenta millia modium tritici Romam, ducenta ad exercitum ia Macedoniam miferunt. Inde in Numidiam «d reges profedi legati : dona data Maflr aiflse, mandataaue edita. Eauites.mitle Nu« tnidas (quum auo millia aaret) accepti ; ipfe in naves imponendos curavit ; & cum ^ucentis millibus modium tritici , ducen < tis hordei , in Macedoniam miflt. Tertia legatio ad Verminam erat. Is , ad primos £nes regni legatis obviam progreflus , ut fcriberent q)fi , quas vellem , pacis condt- tiones permiflt. Omnem pacem boaam juf' tamque fore fihi atm pppdo Romano» I>ataB Bij Digitized byGoogle .J_ conccj «vatio, ^8 T. L 1 V I I ^s= leges pacis , juiTufque ad eatn confir: u.c.^^i. dam mitterc legatos Romam. \i^o XX. Per idem tempus L. Comelius J V^urfdu» ^"^"* proconfule ex Hiijpania rediit : #« quum in fenatu res ab le per multos "* nos fortiter feliciterque geftas expofui/l SoftulafTetque 4 ut triumphanti iibi tnv ceret in urbem ; Rts triumpho dignas i cenfebat ftnatus : fcd exemplum a majo hus non accepiffe^ ut , qui neque difiato neq^e conful ^ neque prcttor res gejffiffei, trim pharet. Proconfule illum Hifpaniam pravL ciam j non confulem , autpraiorem obtinuijjx Decurrebatur umen eb , ut ovans urber iniret , intercedente Ti. Sempronio Long< tribuno plebis, qui nihilb magis id morc majorum , aut ulio exemplo futurum dice- ret. Poftremb viftus confenfu Patrum tri- bunus ceffit ; & ex fenatufconfulto L. Len- tulus ovans urbem eft ingrefliis. Argenti tulit ex praeda quadraginta quatuor miiJia pondo % auri duo miilia quadringenta quin- quaginta : militibus ex prxda centum vi- ginti afles divifit. XXL Jam exercitus confularis ab kt^ retio Ariminum tradudus erat, & quin- que miliia focium Latini nominis ex Gai- Ija in Etruriam tranfierant : itaque L Fu- rius maenis itineribus ab Arimino adver- siis Gallos, Cremonam tum obfldentesy profefhis , caftra mill& quingentonim paf- iuum ijxtervallo ab hofte pofuit. Occafiq dbyGoogle LiBER XXXI. 29 ^gregife rei gerendae fiait , fi protinus de ■ i' m via ad caftra oppugnanda duxiffet. Palati ^c.loJl pafGm vagabantur per agros, nuUo fatis nrmo relifto praefidio. Laflitudini miiitum timuit, qubd raptim du£him agmen erat. Galli , clamore morum ex agris revocati , omifta praedi , quae in manibus erat , caf- tra repetivere , & poftero die in aciem progreffi : nec Romanus moram pugnandi fecit ; fed vix fpatium inftruendi fiiit ; eo curfu hoftes in proelium venerunt. Dextra FrtdWm ala ( in alas divifum focialem exercitum J?r al ' habebat ) in prima acie locata eft ; in fub- ^^^^' fidiis duae Romanael legiones. M. Furius dextrae alae, legionibusM. Caecilius , equi- tibus L. Valerms Flaccus ( legati omnes erant) praepofiti. Praetor fecum duos le- gatos , Cn. Laetoiium & P. Titinium , ha- bebat ; cum auibus circumfpicere & obire ad omnes hoftium fubitos conatus poffet. Primb Galli, omni multitudine in unum locum connixi , obruere atque obterere fefe dextram alam , quae prima erat , fperarunt poffe : ubi id parum procedebat , circum- venire a cornmus , & ampledi hoftium aciem ( quod in multimdine adversus pau- cos facile videbatur) conati funt. Id ubi yidit praetor , ut & ipfe dilataret aciem , duas legiones ex fubudiis dextr^ laevaque alae , quae in prima acie pugnabat , circum- dat , aedemque deo Jovi vovit , fi eo die boftes fudiflet. L. Valerio imperat , ut aU B iij dbyGoogle 30 T. L 1 r I 1 ttg a teriparte duarum legionum equites ^ |J^cj$» fociorum equitatum in cornua Ixi emittat, nec circumire eos aciem pai fimul & ipfe, ut extenuatam mediai du6Hs comibus aciem Gallorum vidi gna inferre confertos milites , & pej pere ordines jubet. Et cornua ab e Dus , & medii a pedite pulfi ; ac rep< Sium omni parte caede ingenti fternere alli terga vertunt, fuglque tSnsk rep< caftra : higientes penecutus eques , & legiones infecutae in caftra inip< fecerunt. Minus fex millia hominum ef{ugerunt : caefa aut capta fupra quii: & triginta millia cum fignis militar feptuaginta, carpentis Gallicis, multa f da oneratis, plus ducentis. Amilcar Poenus eo proelio cecidit , & tres tm ratores nobiles Gallorum. Placentini c tivi ad duo millia liberorum capitum r* diti colonis. XXII. Magna vidoria laetaque Ror fuit. Litteris allatis , fupplicttio in tridui decreta eft. Romanorum fociorumque duo millia eo proelio ceciderunt ; pluri: dextrae alae , in quam primo impetu ^ ingens hoftium illata eft. Quamquam p praetorem prop^ debellatum erat, conf quoque G Aurelius , perfefHs , quae Rom agenda fuerant , profe£his in Galliam , vic torem exercitum a praetore accepit. Con ful alter ^ quum autumno fenne exado ii dbyGoogle LiSER XXXL 3t provinciamyenifTetyCirca ApoUoniam hi- i j ■ ii bernabat : ab claiTe ^ quae Corcyrae fub- ^j>-'J^; du^a-erat, C. Claudius triremeique Ro-**Ac* xnanae ( ficut ante diftum eft ) Athenas mif- ^Ath'n* fse , quum Piraeeum p«rveniffent , defpon- «<'/<«/«• dentibus jam animos fociis fpem> ingentem attulerant : nam & terreftres ^Sb- Corintho , guae per Megaram incurfiones in agros neri iolitae erant , non fieb»it ; & praedo- num a Chalcide nayes , qiia& non mare folimi infeftum, fed etiam omnes mariti* mos agros Athenienfibus fecerant , non modo Sunium (uperare , fed nec extra fre- tum Euripi committere aperto mari fe au- debant. Supervenerunt his tres Rhodiae qua- driremes , & erant Atticae tres apertae na- ves , ad tuendos maritimos agros compa- ratae. Hac claffe fi urbs agrique Athenien- fium defenderentur , fatis in praefentia exif- tinianti Claudio effe , majoris etiam rei fortuna oblata eft. XXIII. Exftiles ab Chatcide , regiorum CKaidi injuriis pulfi, attulerunt, occupari Chalci- f^„„*''' dem fine certamine ullo poffe : nam & ^uit ; fed lapi- des quoque , ne integri cumularent rui- V Tias , frangi juffit ; & , poftquam non tam ira fariata, qvAm ir« exercend» materta hsc deerat , agro hoftium in Boeotiam ex- ceffit ; nec aliud quidquam dignum memo- rii in Graecia egit. XXVII. G>nful Sulpicius eo tempore inter Apolloniam ac Dyrrhachium ad Ap* fum flumen habebat caftra ; qub arcefli- tum L. Apuftium legatum , cum parte cp- piarum ad depopulandos hoftium nnes mi^- ^**7j;f/tit. Apuftius, extrema Macedonias popu- iur Ma- latus , Corrago , & Gerrunio , & Orgeffo /„,,. caltellis pnmo impetu. captis , ad Antipa- triam, in faucibus anguftjs fitam urbem, jenit : ac prim6 evocatos principes ad dbyGoogle LiBER XXX L 59 toUoquium , ut fidei Romanonim fe com- \ tnitterent , perlicere eft conatus : deinde, ^Jc.iooi ubi maenitudine ac mcenibas (ituque urbis freti, diftaafpemabantur, vi atque armis adortus , expugnavit , puberibufque inter- feflis , praedi omni militibus concefll , dir ruit muros , atque urbem incendit. Hic me- tus Codrionem , fatis validum 6c munitum oppidnm^ fme certaimne ut dederetnrRo- xnanis , effecit. Praefidio ibi relifio , Uion ( nomen propter alteram in Afia urbem , quam oppidum , notius ) vi capitur. Re- vertentem legatum ad confulem eum f»* tis magna praeda , Athenagoras quidam r e- gius prsfe^us in tranfim fluminis a no- viffimo agmine adortus , poftremos turba- vit : ad quorum clamorem & trepidatio- nem quum reveftus eguo propere legatus figna convertifTet, conjedifque in medium farcinis aciem direxiftet ; non tulere impe- tum Romanorum militum regii : multi ex iis occifi , plures captL Legatus , incolumi exercitu redu6to ad confiilem , remittitur inde extemplo ad clafiTem. XXVIII. Hac fatis felici expeditione bel- lo commifTo , reguli ac principes accolsft Macedonum in caftra Romana veniunt, Pleuratus Scerdilaedi fifius , & Amynander Athamanum rex, & ex Dardanis Bato, Longari filius. Bellum fuo nomine Longa- rus cum Demetrio Philippi patre gefferat, PoUiceiitibus auxili» refpondit conful, Dar« dbyGoogle 40 r. L t V I 1 Tssasss. danorum & Pleurati opera , quum exerd^ ^•^•^JJ tum in Macedoniam induceret , fe ufurum^ 'Amynandro ^tolos concitandos ad bel- lum attribuit. Attali legatis ( nam ii quo- que per id tempus venerant ; mandat , ut ^ginae rex , ubi hibernabat , clafTem Ro- manam opperiretur ; qua adjundi , bellQ maritimo , iicut ant^ , Philippum urgeret. Ad Rhodios quoque miffi leeati , ut ca- Ffcizi^pi pefferent partem belli. Nec rhilippus fe- lufr'^ gnius ( jam enim in Macedoniam pervene- rat) apparabat bellum. Fihum Perlea, pue- rum admodum^datis ex amicorum nume- ro , qui setatem ejus regerent , cum parte copiarum ad obfidendas anguflias, quas ad Pelagoniam funt , mittit. Sciathum & Pe- parethum, haud ignobiles urbes, ne claffi hoftium prsedse ac praemio eflent, diruit. Ad ^tolos mittit legatos, ne gens inquieta adventu Romanorum fidem mutaret. XXIX. Concilium^tolorum ftatuti die ,' quod Panaetolium vocant , fiiturum erat. Huic ut occurrerent , & legati regis iter accelerarunt , & ab confule mifTus L. Fu- rius Purpureo legatus venit. Athenienfium ?uoque legati ad id conciUum occurrerunt. rimi Macedones , cum quibus re;pentiffi- J*wrl« ^""^ foedus erat , auditi lunt : qui , Nulld - la conci^novd TC , nihil fc novi habere, quod ajfer-' iorum^^' Tcnt , dixerunt : quibus enim de caufis , eX" Roma- P^^^ inutili focietate Romand, pacem cum - nw. Philippo fecijfent , compofitam femcl fervart dbyGoogle LiBER XXyCI. 41 €Os debtre. An imitarl , inquit unus ex le- =sra gatis , Romanamm licentiam , an levitatem "^.'llo'. dicam , mavultis ? qui , auum legatis veftris RonuE refponderi ita jujjifferu , Quid ad nos venitis , ^toli , fine quorum au6ioritate pa- cem cum Philippo feciilis ? iidem nunc, ut hellum fecum adversus Philippum geratis > poftulant : & antea propter vos , 6» pro vo- his arma fumpta adversus eum fimulabant ; nunc vos in pace ejfe cum Philippo prohi-^ ben$. Meffance ut auxitie ejfent , primo in Siciliam confcenderunt ; iterum , ut Syracuf fas oppreffas ab Carthaginienfibus in liberta^ tem eximerent, Et Meffaruim , 6» Syracu* fas , & totam Siciliam ipfi habent , veS&eO' lemque provinciam fecuribus & fafcibus fiib^ jecerunt, Scilicet , ficut vos Naupa^i legi» bus veftris per magiftratus a vobis creatos concilium habetis , Jocium hoftemque libert^ quem velitis , leEiuri , pacem ac bellum ar- bitrio habituri veftro , Jic Siculorum civita^ tibus y Syracufas , aut Meffanam , aut Lily' baum indicitur concilium, Prator Romanus conventus agit : eb impeno evocati conve^ niunt : excelfo in fuggeftu fuperba jura red- dentem , ftipatum liSoribus vident : virgie tergo ffecures cervicibus imminent : & quotan^ nis alium atque alium dominum fortiunmr* Nec id mirari debent, aut poffunt , quum Italia urbes Rhegium , Tarentum , Capuam ^ ne finitimas nominem , quarum ruinis crevii urbs Romana , ejufdem fubjt^ videan^ imc^ dbyGoogle 41 T. L I r I I feesss perio, Capua quidem , fepulcmm 4C monU^ a!c aSl ff^n^u^ Campani populi , elato & extorri ejefio ipfo populo , Jupereft ; urbs trunca , fine fenatu , fine pleke , fine magiftratUfUs , prodigium; reliBa crudeliks hahitanday qudm fi deUtaforet. Furor eft , fi alienigena homi^ nes , pkts lingua & morihts & legtbus , quam maris terrarumque/patio , difcreti ^ kac ttnue" rint , fperare quidquam eodem ftatt^ manfur rum. Philippi regnwn officert aliquid vrdetur tibertati veftra ; qui , quum merito veftro vo^ his infeftus effet, & nihil a vobis ultra^ quam pacem , petiit , fidem^ hodie pacis pa&tit defiderat. Affuefacite his terris legiof nes extemas, & jugum accipite : ferd ac ne- quidquam , quum dominum Romanum habe^ hitis , focium Philippum quetretis. JEtolos j Acamanas , Macedonas, ejufdem lingua Ao^ mines ^ leves ad tempus orta caufa disjurt^ gunt conjunguntque ; cum alienigenis , cum parbaris atemum omnibus Gracis bellum eft, eritque : naturd enim , quaperpetud eft , non mutabilibus in diem caufis , hoflesfunt. Sed^ unde cotpit oratio mea , ibi definet^ Hoc eo>- dem loeo iidem homines de ejufdem Philippi pace triennio anth decreviftis, iifdem improf bantibus eam pacem Romanis , qui nunc paC" tam & compofiiam turbare volunt : in qua confultatione nihil fortuna mutavit , cur vos mutetis , non video. XXX. Secundiim Macedonas , ipfis Rcv «paois ita concedentibus jubentikufque « dbyGoogle Li B E R XXXL 4j Athenienres , qui fceda paffi juftius in cru- s==si delitatem facvitiamque reeis invehi pote- ^r lool rant , introdu^ funt. DepToraverunt vafta- *' tianem populationemque miferabilem agro- rum. ^eque id fe queri , quhd hoftilia ab Ath^ hofte pajjiforent : ejfe enim quadam heliiju- jj;"/;,""* ra, qua utfacere , ita patifitfas : fata exu" rif dirui teBa^pretdas hommum pecommque agi, mifera magis , qudm indigua , patienti ejfe. Vemm enimvere id fe queri, qubd is, qui Romanos alienigenas & barbaros vocet, adeo omnia fimul divina humanaque jura polluerit , ut priore poputatione eum infemis diis , fecundd cum fuperis bellum nefarium g^Wtrit : omnia jepulcra monumentaque dimta " tsfuis , i ejfe infinibusfuis , omnium nudatos manes^ nulUus ojfa terrd tegi. Delubra fibi fuiffe , quct quondam pagatim habitantes in parvis illis caftellis vicifque confecrata , ne in unam urbem quidem contributi majores fui deferta reliquerint : circa ea omnia templa Philip^ pum infeftos circumtuliffe ignes : femiufta & tmncata fimulacra dtwa inter proftratos ja^ cere poftes templomm. Quakm terram Atti- camfecerit^ exomatam quondam opulentam^ que , taletn eum , fi liceat , j^tgliam , G/ve* ciamque omnem fa6himm. Urbis quoquefuct fimilem deformitatem fitturamfiiijje , nifi Ro^ mani fubvenijfent : eodem enimjcelere urbem colentes deos , prafidemque arcis Minervan% petitam ; eodem Eleujine Cereris templum , fodem Piraei Jovm Atinmamquc : f- vf atqut anus repulfum ^ijtea ddubra , quA fola relipoue iutu juerini jfdtviffe. Itaque fe arare aique obfecrare .£tolos, ut , miferu Athtaienfium , ducihus diis immortalibus , deinde Romaaisj quifecundum deos plun~ mumvoJlint , hellum fufiiperent. LegMsi XXXl.Tiiin Romanos leg^aos : Toiam ora- f^J^ iiottis mea formam Macedones primum , deiu" de Aihenienfes muiarunt. Nam & Aiacedo» nes , quum ad conquerendas Philippi injurias in ioi focias nohis urhes venijfem , ultro accU" fando Romanos , defenfionem ut accufaiione potiorem haherem , ^ceruni ; & Athenienfes in deosfuperos inferofquenefanda atque inhu- mana fcelera ejus referendo , quid mihi aut cuiquam reliqueruni , quod ohjicere ultrd pof fin ? Eadem Cianos , Ahydenos , ^neos , Maronitas, Parios , Samios, Larijfenfes ^ Mejfenios hinc ex Achaia , exiftimate queri ; graviora etiam acerhioraque eos^ quihus no- cendl majorem facuUatem habuit. Nam quod .ad ea attiaet, qua nohis ohjecit ; nifi glo^ rid digna funt , fateor ea defendi non pojfe, Rhegium , & Capuam , & Syracufas nobis ohjecit. Rhegium, PyrrJu hello , legio a no^ bis , Rheginis ipfis ut mitteremus orantibus , in prafidium mijfa, urhem, ad quam defen" dendam mijfa erat , per fcebis pojfedit. Com' prohavimus ergo id facinus ? an hello per- fecuti fceleratam legionem , inpoteftatem nof $rm re\x& , tum tendentium ordine , tum itine- rum intervallis ; & neeaffe, barbarorum ea caftra ulli videri poffe* Biduum conful & rex^ alter alterius conatus exfpedan- tes, condnuere fuos intra vallum : tertio die Romanus omnes copias in aciem eduxit* XXXV. Rex verb , tam celerem aleam •tiniverfi certaminis timens , quadringentos Tralles ( IUyrionim id , ficnt alio diximus loco , eft genus) & Cretenfes trecentos , addito iis peditibus pari numero equitum, cum duce Athenagora, uno ex parpura- tis, ad laceffendos hoftium equites mifit. 'Ab Romanis autem ( aberat acies eorum paiilb plus qumgentos paffus ) velites & equimm du£ ferme alse emiflk ; ut numero Guoque eques pedefque hoftem squarent. Eq*tjiri. Creaidere regii^ genus pugna, quo adfue- '"*"*' rant, fore ; ut equites^ in ricem infcquen- tes refugientefque , ixunc telis uterentor ^ dbyGoogle LiBER XXXL 51 tionc terga darent ; Iflyriorum velocitas ==si €d excurliones & impetus fubitos ufui ef- ^^J^J' fet , Cretenfes in invehentem fe efFus^ hoC- * tem fagittas conjicerent. Turbavit hunc ordinem pugnandi non acrior , quam per* tinacior , impetus Romanorum : nam haud fecus , quam fi tota acie dimicarent , & velites , emiffis haftis , cominus gladiis rem gerebant , 6c equites ^ ut femel in hoftem €ve£ti funt , ftantibus equis , partim ex ipfis equis , partim defilientes immifcentef- que fe peditibus , pugnabant : ita nec eques re^us equiti par erat , infuetus ad ftabilem pugnam ; nec pedes concurfator & vagus , i& prop^ feminudus genere armorum , ve- liti Romano parmam gladiumque habenti, pariterque & ad fe tuendum , & ad hoftem petendum armato. Non tulere itaque di- micationem ; nec alia re , quam velocita- te , tutantes fe , in caflra refugerunt. XXXVI. Uno deinde intermiffo die ,' quum omnibus copiis equitum levifque ar>- snaturae pugnaturus rex effet, nofte.cetra- tos , quos peltaftas vocant , loco oppor- tuno inter bina caftra in infidiis al>diderat; praeceperatque Athenagor» & equitibus, ut , fi aperto |>roelio procederet tes , ute- rentur fortuna,; -fi tminus , cedendo fenfim ad infidiarum 4octtm hoftem pertraherent. inRdid^ Et equitatus quidem ceflit : duces cetratae ^Jll^i^ cohortis , non fatis exfpe6feto figno , ante Jt.einsi^ excitatisfuis, occafionem bene ge- C ij dbyGoogle ^t T. L j r I 1 II I . rendae rei atnifere. Romanus , & apertiF u.c.^p. proelio viftor, & tutus a fraude infidia- •^•**^'rum , in caftra fefe recepit. Poftero die omnibus copiis conful inaciem defcendit, ante prima figna locatis elephantis ; quo r«iii^ri.auxiiio tum primbm Romani, quia captos Tuphmt aliquot bello Punico habebant , ufi Aint. tis Ao' Ubi latentem intra vallum fenfit, expro- **"** brans metum fucceiSt. Poftquamne tum quidem poteftas pugnandi dabatur , quia cx tam propinquis ftativis parum tuta fru- xnentatio erat , difperfos milites per agros equitibus extemplo invafuris ; odo ferme inde millia , intervallo tutiorem frumenta- tionem habiturus , caftra ad Odolophum Traiium ( id eft loco nomeu ) movit. Quum in pro- Tip'puJ'& pinquo agro frumentarentur Romani , pri- €9nfttUm, ^iy ygx intra vallum fuos tenuit , ut crefce- ret fimul & nedigentia Cum audacia hofti* Ubi eftufos vidit , cum omni equitatu & Creteniium auxiliaribus , quantum equitem velociflimi pedites curfu sequare poterant , citato profeftus agmine , inter caftra Ro- mana & frumentatores conftituit figna* Inde , copiis divifis , partem ad confedan- dos vagos frumentatores emifit , dato fi- gno , ne quem vivum relinquerent ; cum parte ipfe fubftitit , itineraque , quibus ad caftra recurfuri videbantur hoftes , obfe^ dit. Jam paftim caedes ac fuga erat , nec- \ dum quifquam in caftra Romana nundus cladis pervenerat, quia refugientes in re^ dbyGoogle LiBER XXXI. 53 ^am ftationem incidebaat ; & plures ab sBBssaa obfidentibus vias , quam ab emims ad cae- J|q;^^ dem , interficiebantur : tandem inter me- dias hoftium ftationes elapfi quidam tre« pidi , tumultum maeis , quam certum nun- tium , intulerant caftris. XXXVII. Confiil, equitibus ]ufiis,qua quifijue poffet , opem ferre laborantibus , ipfe legiones e caftris educit, & agmine quadrato ad hoftem ducit. Difperfi equi- tes per agros quidam aberrarunt , decepti clamoribus aliis ex alio exfiftentibus loco. Pars obvios habuerunt hoftes : pluribus locis fimul pugna coepit. Regia ftatio atro- ciftimum proelium edebat : nam 6c ipsi multitudine equitum peditumque .prop^ ]ufta acies erat ; & Romanorum , quia me- dium obfederat iter, plurimi in eam in- ferebantur. Eb quoque fuperiores Mace- dones erant, qubd 6c rex ipfe hortator aderat , & Cretenfium auxiliares muhos ex improvifo vulnerabant, conferti prspara- tique in difperfos & efiufos pugnantes. Qu6d fi modum in infequendo habuiffent, non in praefentis modo certaminis gloriam , fed in funamam etiam belli profeftum fo- ret : nunc , aviditate caedis intemperantiiis infecuti, in praegreffas cum tribunis mili- tum cohortes Romanas incidere ; & fiK giens eques , ut primb figna fuorum vidit, convertit in effulum hoftem equos ; ver- .faque momento temporis fortunapugnae eftj^ C iij dbyGoogle 54 T. L I r I I r terga dandbus , qui modb fecntt eranf^ v.c.s^n. Multt cominus congrefli , multi fugientes '^' interfedi : nec ferro tanthm periere y fecf in paludes quidam conjedi , profundo limo cum ipfis equis haufti funt. Kex quoqne iift periculo fuit ; nam , ruente faucio eqao y praeceps ad terram datus, haud muitum abfiait, qnin jacens opprimeretur. Salutx 6iit eques, qui raptim ipfe defiluit^ pa* vidumque regem in equum fubjecit. Ipie , quum pedes square curfu fugientes non poffet equites, sub hoflibus ad cafum regis concitatis confbfFus periit. Rex, circum- veftus paludes pervias inviafque trepidi fogs^ , in caflra tandem , jam defperanti- bus plerifque incohimem evafurum , per- veiBt. Ducenti Macedonum equttes ea proelio periere, centum ferme capti ; ofto- ginta admodum omati equi , fpoliis fimul armorum relatis^ abdufti. juiuium XXXV III. Fuerunt , qui hoc die regem /raUo. temeritatis , confulem fegnitiae accufarent : nam & PhiHppo quiefcendum furfTe , quom paucis diebus holles , exhauflo circa omnt agro , ad ukimum inopiae vemuros fciret ; & confulem , quum equitatum hofHum le« vemque armaturam fudiffet , ac prop^ re-^ gem ipfum cepiffet , protinus ad caflra hof^ tium ducere debuifTe ; nec enim manfuros ita perculfos hofles fuiffe , debellarique momento temporis potuifle. Id diftu , quiiu re , ut pleraque , faciUus : nam » fi omniw dbyGoogle LiBER XXXL 55 fcus pelditum quoque copiis rex congreiTus bsb=-9 fuiflet , forfitan inter tumultum , quum ^j^J^J; omnes vi6ti metuque perculfi ex prcBlio intra vallum , protinus. inck fupervadentem munimenta vidorem hoilem fugerent ^ exfui caftris pomerit rex : quum vero in- tegrx copise peditum in caflris nianfi.fient , ftationes ante portas , praefidiaque difpo* fita eifent , quid , nifi ut temeritatem re- gis , effiis^ paulb ant^ fecuti percutfos equi- tes , imitaremr , profeciffet r Neque enim ne regis quidem primum coi)fi)ittm , quo impetum in frumentatores palatos per agros fecit , reprehendendum toret , fi modum profpers pugnae impoftuflet. £6 qnoque miniis eft mirum , tentaffe eum fortunam, quod fama erat , Pleuratum Dardanofque , ineentibus cbpiis profe6los domo , jam in A^cedoniam tranffcendiffe ; quibus fi un- dique circumventus copiis foret , fedentem Romanum debellaturumycredi poterat.Ita- que, fecundiim duas adverfas equeftres pugnas , multb miniis tutam moram in iif- dem ftativis fore IHiilippus ratus , quum Thui^ abire inde & fallere abiens hoftcm vellet , ^i^ *"'**' cadnceatore fub occafum folis ad confu- lem miffo , qui inducias adfepeliendos equi- tes peteret , fruftratus hoftem , fecundl vi- gilia , muhis ignibus per tota caftra relic- tis, filenti agmine abiit. XXXIX. Corpus jam curabat conful ,' ^um , yeniffe caduceatorem , & quid^ve* C iy dbyGoogle j6 T. L I r I I fc=ss-5 niflet , nandatum eft : refponfo tantbm cfz-^ ic aS* ^® » tnan^ poftero die fore copiam conve- * niendi , id quod qnaefitum crat , nox diei- ?ne infequentis pars ad prscipiendum iter hilippo data eit : montes , quam viam non mgrefTurum gravi agmtne Romanum fciebat , petit. Conful , primi hice cadu- ceatore datis induciis dimiffo, haud ita mukb pbft abifle hoftem auum fenfiftet , ignarus quk fequeretur , iifdem ftativis fra- mentando dies aliquot confumpfit. Stube^ ram deinde petit , atque ex Pelagonia fru- mentum, quod in agris erat, convexit : inde ad Pluvtnam eft progrefliis , nondum comperto , quam regionem hoftes petif- fent* Philippus , quum primb ad Bryaniiim ftativa habuiflet, profedus inde tranfver- fis limitibus , terrorem praebuit fubitum hofti. Movcre itaque ex Pluvina Romani , & ad Ofphagum numen pofuerunt caftra. Rex haud procul inde 6c ipfe , vallo fuper ripam amnis dudo ( Erigonum incol» vo* '^^"^iu ^*"^ ) confedit. Inde fatis comperto , Eor- ^iur daeam petituros Romanos , ad occupandas tn Eor^ anguftias , ne fuperare hoftes ardis fauci- bus inclufum aditum poflent , praeceflSt : ibi alia vallo , alia fofla , alia lapidum con- gerie , ut pro muro eflent , alia arboribus objefbis , ita ut locus poftulabat , aut ma* teria fuppeditabat , permuniit ; atque ( ut ipfe reoatur) viam fu&pte natur^ dimci- ^em , objedis per otnnes tranfitus operi^ dbyGoogle LiBSR XXXL 57 ^Us, inezpugnabilem fecit. Erant pleraque wBscsat fylreftria circa , incommoda phaiangi ma- ^c^JJJ; ^m^ Macedonum ; quae , nifi ubi prslon- gis haftis yelut vallum ant^ clypeos obje- cit ( quod ut fiat , libero campo opus eft ) nulUus admodum us&s eft. Thracas quoque rhomphsae, ingentis &ipf« longitudinis, inter objedos undique ramos impediebant. Cretenfium una cohors non inutilis erat : fed ea quoque ipfa , ut , fi quis impetum faceret , in patentem vulneri equum equi- temque fagittas conjicere poterat , ita ad- versus fcuta Romana nec ad trajiciendum fatis magnam vim habebat , nec aperti cpiidquam erat , quod peteret. Itaque id ut vanum teli genus fenferunt efTe , laxis paf- iim toti valle jacentibus inceffebant hof- tem : ea , majore cum fonitu , quam vul- nete ullo , puliatio fcutorum parumper fuc- cedentes Romanos tenuit. Deinde, iis quo- rtrrum^ que fpretis , partim , teftudine faftsL , per ^^^ advenos vadunt hoftes ; partim , brevi cir- gtt/fui • cuim quum in jugum collis evafiftent , tre- pidos ex prsfidiis ftationibufque Macedo-^ nas deturbant ; & , ut in locis impeditis difficili fiig4, plerofque etiam obtruncant, XL« Ita anguftiae minore certamine , quam quod animis propofuerant ^ fupera- tae , & in Eordsam perventum ; ubi per- vaftatis paifim agris , in Elimeam fe rece- pit : inde impetum in Oreftidem fecit ; & oppidum Celetrum eft aggreffus , in peninr C v dbyGoogle 5? T. L 1 V I 1 \ fula fitum. Lacus moenia cingit : angnftcgt U-c.t?a feucibus unum ex continenti iter eft. Pri- ' m6 fitu ipfo freti » claufis portis , imperium abnuere ; deinde poftquam figna ferri, ac teftudine fuccedi ad portam , obfefTafque £iuces agmine hoftium yiderunt, priufauam experirentur certamen , metu in deaitio- nem yenerunt. Ab Celetro in DaiTaretios proceffit ; urbemque Pelium vi cepit : fer- yitia inde cum cetera praeda abduxit , 6c libera capita fine pretio dimifit ; oppidum* que iis reddidit, prxfidio valido impofito r nam & fita opportun^ urbs erat ad impetns in Macedoniam faciendos. Ita peragratis hoftium agris, conful in loca jam pacata ad Apolloniam , unde orfus bellum erat » copias reduxit. Philippum averterant-^oli , & Athamanes , & Dardani , 6c tot bella repent^ alia ex aliis locis exorta. Adversiis Dardanos , jam recipientes ex Macedonia fefe , Athenagoram cum expeditis pediti- bus ac majore parte equitatiis mifit, juffiim inftare ab tergo abeuntibus , & , carpendo poftremum agmen , fegniores eos ad mo- vendos domo exercitus efficere. ^tolos Damocritus praetor, qui morae ad decef- nendum bellum ad Naupadum audor fue- rat, idem proximo concilio ad arma con- civerat, poft famam equeftris adOdtolo- phum pugna , Dardanorumque & Pleurati cum Illyriis tranfitum in Macedoniam, ad h%c claflis Romanse adventum Oreum> 8c, dbyGoogle LiSER XXXl. ^9 ^per circumfufas tot Macedoniae gentes , i— ^ maritimam quoque inftantem obddionem. ^^*?^*- XLI. Has caufs Damocritum ^tolofque *' j^Ci reftituerantRomanis ;&, Amynandro regfe *^/,**"' Athamanum adjunSo , profedi Cercinium ?*"j!«»^ obfedere^ Clauferant portas , incertum vi , Fm^fH an voluntate ; quia regium habebant praefi- dium* Cetenim intra paucos dies captum eft Cercinium, atque incenfum : qui iuper- fiierant e magna dade, liberi feryique, inter ceteram praedam abdu£H. Is timor omnes , qui circumcolunt Boeben paludem , reli^ urbibus, montes coegit petere. ^toli , ino^ pia praed» inde averfi , in Perrhxbiam ire pergunt. Cyretias ibi vi capiunt , foed^que diripiunt : qui MaUoeam incolunt, volun- tate in deditionem focietatemcrue accepti. Ex Perrhaebia Gomphos petendi Amynan- der audor erat; & imminet Athamania hiuic urbi , videbaturque expugnari fine magno certamine pofFe. ^toU campos ThefTaiis rAe/r I- j4thtnienfem jujfurum : fi quis contra ign(^ JJ'^;JJJ' «witfw , prove honore ejus dixijfet^ fi<^'f'* ' fetve, qui cccidijfet eum , jure cafurum : poftremb inclufum , C^t omnia , qua ad* versiis Pifijlratidas decreta quondam erant, eadeniin PhiHppo fervarentur, Athenienfes quidem litteris verbifque , quibus folis ya- lent, bellum adyersiis Philippum gerebant. XLV. Attalus Romanique , quum Pi- raeeum prunb ab Hermione petiflent, paa- eos ibi morati dies , oneratique sequ^ im- modicis ad honores fociorum, atque in ira adversiis hoftem fiierant , Athenien- fium decretis , navigant a Piraeeo Andrunu Et quum in portu , quem Gaureleon vo- cant , conftitiflent, miiBs qui tentarent op- pidanorum animos , d voluntate tradere urbem , quim vim experiri, mallent ; poft- quam praefidio re^o arcem teneri , nec fe poteftatis fu» efle refpondebant ; expofitis copiis , omnique . apparatu urbium oppu- gnandarum , diverfis partibus rex & legatus Komanus ad urbem mbeunt. Plus aliquantb Graecos Romana figna armaque non ant^ vifa , animique militum , tam prompt^ fuc* Andros cedentium muros , terruere. Itaque fuga JjJ^^^extemplo in arcem fada eft : urbe hoftes potiti : & in arce quum biduum loci fe magis, quam armorum, fiducii tenuifTent; tertio die, Da6li ipfi praefidiumque, ut cum £nguli$ veftimentis Delium Boeotiae tranf- ^veherentur. £a al;^ Rom^$ regi Attal^ dbyGoogle LlBER XXXI. 65 ^oncefla : prxdam ornamentaque urbis ipfi ' » avexerunt. Attalus , ne defertam haberet JJc^J^' infulam , & Macedonum fer^ omnibus 9 & quibufdam Andriorum, ut manerent, per^^ iuafit : poftea & ab Delio , qui ex padq tranfveai eo fuerant, promiffis re^s, quum deiiderium quoque patrise facilius ad cre- dendum incfinaret animos , revocati. Ab Andro Cythnum tra)ecerunt : ibi dies ali- Guot oppugpanda urbe nequidquam ab- iumpti ; &, quia vix operae pretium erat, abfcefTere. Aa Prafias (continentis Atticas is locus eft) Iffaporum viginti lembi claffi Romanorum adjun6^i funt : ii miffi ad po- pulandos Caryftiorum agros : cetera claffis Geraeftum^ nobilem Euboes portum, dum a Caryfto Iffaei redirent , tenuit. Inde om*^ nes, velis in altum datis, maris medio prae- ter Scyrum infulam Icum pervenere : ibi paucos die^ , fasviente Borea , retenti , ubi prima tranquillitas data eft , Sciathum tra* ]ecere, vaftatam uii>em direptamque nuper a Philippo. Per aeros palati milites frumen- tum, oc ii qua aha ufui effe ad vefcendum poterant , ad naves retulere : praedae neq erat quidquam,nec meruerant Graeci, cur diriperentur, Inde Caffandream petentes^ primo ad Mendin, maritimum civitatis ejus vicum , tenuere : inde quum, fuperato pro* montorio, ad ipfa moenia urbis circumagere ^laffem yellent , faevlL coortsl teinpeftate ^ prope obruti fluftibus, difperfijimagn^ ^x dbyGoogle 66 T. L I r 1 1 fc . 1 parte amiflis armamentis , in terram eflb-2 JJq;^- gerunt. Omen quoque ea maritima tem- peflas ad rem terr^ gerendam fiiit : nam ,. colle£Hs in unum navibus , expofitifque topiis , aggreffi urbem , cum multis vulne- ribus repulfi ( & erat yalidum ibi regiutn praefidium) irrito incepto regreffi Ca- ftaftraeum Pallenes trajecere : inde , fii- perato Torona promontorio, navigantes Acanthum petiere.* Ibi prixn6 ager vafta- tus , deinde ipfa urbs vi capta, ac direpta ; nec ultra progreffi (jam enim & graves praedl naves habebant J retro , unde vene- rant y Sciathum , & ao Sciatho Euboeam repetunt. 2^0' aLVI. Ibi reliai claffe, deccm navibus /£"o7o- expeditis finum Maliacum intravere, ad 'ji7uio& ^^^^^^^^^^ cum iEtolis de ratione ge- i2»fli«i»«, rendi belli. Sipyrrhicas iEtoIus princeps legationis ejus iuit, quae ad communicanda confilia Heracleam cum rege & cum Ro- mano legato venit. Petitum ex fcedere ab Attalo eft , ut mille milites praftaret ; tantum enim numerum bellum gerentibus advershs Philippum debebat. IcF negatum ^tolis ; qu6d illi quoque gravati priiis effent ad populandam Macedoniam exire , quo tempore Philippo circa Pergamum urente facra profanaque , abftrahere eom inde refpeftu rerum fuarum potuiffent, Ita-^toli cum fpe magis , Romanis omni* poJIicentibus , quam cum auxilio dimiffi. dbyGoogle LiBER xxxi. l-r Apu Aius cum Attalo ad claflem rediit. Inde ssss confultari de Oreo oppugnando coeptum. y;«s5*. Valida ea civitas oC moembus , & , quia ant^ fuerat tentata , firmo erat praefidio. Conjunxerant fe iis poft expugnationem Andri cum praefedo Agefimbroto viginti Rhodiae naves, tedae omnes : eam clallem in ftationem ad Zekfmm mifemnt (Ifthmiae id fuper Demetriadem promontorium eft peropportun^ ebjedum) ut, fi quid inde moverent Macedonum naves, in praefidio eflent. Heraclides praefeftus regios claffem ibi tenebat, magis per occafionem, fi quam negiigentia hofficim dediflet , quam apert^ ri quidquam aufurus. Oreum diverfi Ro« Ortum ttiani & rex Attalus oppugn;d>ant : Romani J£^^"*" a Maritima arce , regii J^dvers^s valleni inter duas jacentem arces , qua & muro interfepta urbs eft ; & ut loca diverfa , fic difpari modo etiam oppugnabant ; Romani teffiudinibus, & vineis, & ariete admoven- do muris ; regii balliftis , catapuhifque , & alio omni genere tormentorum tela inge- rentes : & pondere ingenti faxa jaciebant,' & cuniculos , & quidqukl aliud priorc op- pugnatione expertum profuerat. Ceterum non plures tantum Macedones, quam anti, tuebantur urbem arcefque , fed etiam prae- fentioribus animis, &, caftigationihus regis in admiffa culpa, fimul minarum, fimul promiffionum in futurum memores , ita ut p^rum in expugnatioue cderi fpd cife^ Digitized by CjOOQIC 68 T. L I r I 1 r , Interim & aliud agi pofle ratus legatu^^ J^j5;JJJ- reli^lis quot fatis videbantur ad opersi 'perficienda militibus , trajicit in proxima continentis ; Lariflamque ( non illam ia ThefTalia nobilem urbem , fed alteram , quam Cremaflen vocant) fubito adventu, praeter arcem, cepit. Attalus quoque ^ge^ leon , nihil minus quam tale quidquam iit alterius oppugnatione urbis timentibus, op- €*ntur* preflit. Et jam quum opera in efFe6^u erant circa Oreum , tum pra&fidium , quod intus erat , labore afliduo , vigiliis diurnis pariter no6iumifque , & vulneribus confedum. Muri quoque pars, arieti incuflb fubruta» multis jam locis prociderat ; perque aper- tum ruinl iter node Romani , quodque fuper portum eft » in arcem perruperunt. Attalus luce prima, figno ex arce aato ab Romanis , & ipfe urbem invafit , ftrads magna ex parte muris ; praefidium oppi- danique in alteram arcem perfugere , unde biduo pbft deditio fada : urbs regi , captiva corpora Romanis ceflere. aLVII. Jam autumnale asquinodium inftabat ; & eft finus Euboicus, quem Coela yocant , fufpedus nautis : itaque , ante hiemales motus evadere inde cupientes , Piraeeum , unde profeSi ad bellum erant , repetunt. Apuftius , triginta navibus ibi refiiHs , fuper Maleam navigat Corcyram» Reg^m fpatium Initiorum Cereris , ut facris jptereiTet^tenuit : fecundum Imtia 6c ipf^ dbyGoogle LlBEK XXXI. 69 5n AHam fe recepit , Acefimbroto & Rho- e '■ i diis domum remiffis. Hsec ei aeftate terrl J^c.iool tnarique adversus Philippum fociofque ejus a confule & leeato Romanis , adjuvantibus rege Attalo & Rhodiis, gefta, Confui alter C. Aurelius ad confefhim bellum quum in Aurtibn provinciam veniffet , haud clam tulit iram ^qI;^^ advershs praetorem, qubd abfente fe rem geffifTet : miffo igitur eo in Etruriam , ipfe in agrum hoftium leeiones induxit ; popu- landoque , cum prxda majore , qu^m glo- ria , beilum eeffit. L. Furius , fimul quod in T»Uit Etruria nihil erat rei quod gereret , fimul ptH^p^ Gallico triumpho imminens , quem , ab« '*'• fente confule irato atque invidente , fa~ ciliiis impetrari poffe ratus , Romam ino^ pinatb quum veniffet, fenatum in xde bellonae habuit ; expofitifque rebus geftis, ut triumphanti fibi in urbem invehi lice- ret , petit. XLVIIL Apud magnam partem fena« tfts & magnitudine rerum geftarum va* lebat , dc gratil. Majores natu negabant triumphum , Et qubd alieno exercitu rem VarU g^M^ty & qubd provinciam reliquijfet avi- f;^y^"^i^^ ditate rapiendi per occafionem triumphi : id ver6 eum nullo exemplo ficiJHe» Confulares praecipu^, exfpedandum fuijje confulem di- cebant : Potuijfe enim^ caftris prope urbem pqfitis^ tutandd coionid , ita ut acie hqn dccemmts im advtntum ejus rem ixtrahere^ dbyGoogle 7^ T. L I r I I 1-1 ■! i?/, quod pr^tor non fecijfet , fenatuifaeien^ U.c.s^i. ^2^ ffTg ; Confulem exfpeBarent : ubi coram dijceptantes conjulem & pmtorem audijjent ^ yerius de causd exiftimaturos ejfe. Magna pars fenatus nihil prster res geftas , & an in tnagiAratu fuifque aufpiciis gef&ffet , cen- febant fpedare fenatum debere. Ex duahus coloniis ^ qux> velut claujira ad cokihendos Gallicos tumultus oppofita fuijfent , quum jma direpta & incenfa ejfet , traje&urumque id incendium velut ex continentUms te6iis in 4ilteram tam propinquam coloniam ejfet , quid tandem pmtoiifaciendum fuijfe ? Namfijint conJuU geri nihil op&rtuerit, aut/enatum pec^ i taffe, qui exercitum pnttori dederit {potuijfi £nim ) fi non cum pratoris , fed confulis , txercitu rem geri voluerit, ita Jinire fenatuj^ iconfultum , ne per pratorem , fed per conjii" lem gereretur) aut confulem , qui non , quum exercitum ex Etruria tranfire in Galliamjuf Jijfety ipfe Arimini occurrerit , nt bello iu" ierejfet, quodjine eo gerifas non ejfet, Non ^xjpe^are belli tempora moras & dilationts imperatorum ; &vugnandum ejfe interdum , non quia velis^fed quia hoftis cogat, Pu^ gnam ipfam eventumque pugnct fpeStari opor^ tere : fujos cetfofque hoftes ; caftra capta ac direpta : coloniam Uberatam ohjidione : al- terius colonia eaptivos recuperatos reftuutof que fuis : debeUatum uno prodio ejfe, Non iomuus taatfm ed viSond Utifitos yftd diis dbyGoogle LiSER XXX L 7i ^noque immortalibus per triduum fuppHcatio' — ZJX nes habitasy qubd henc acfeliciter, non ^«^^ ^^c.JJoi male ac temere refpublica a Z. Furio pra' tore gefla ejfet, Data fato etiam quodam Fur riagenti Gallica bella. XLIX. Hujus eeneris orationibus ipfius FurUa amicorumque viaa eft , praefentis gratia ^pH^ praetoris , abfentis confulis majeftas ; triurar phumque frequentes L. Furio decreverunt. Triumphavit de Gallis in magiftratu L. Fu- rius praetor. In aerarium tulit trecenta vi- ginti millia aeris » argenti ^entum feptua- ginta millia pondo : neque captivi ulli ante currum du&i, neque fpolia praelata , neque milites fecuti : omnia , praeter vidoriam , penes confulem efte apparebat. Ludi deinde a P. Cornelio Scipione , quos conful in Africa voverat » magno apparatu fa£li. Et Decn^ de agris militum ejus decretum, ut, quot^^,7^/^ 3uifque eorum annos in Hifpania aut in '*!«".'^*** ifrica militaflet, in fingulos annos bina '***"'' jugera acciperet : eum agrum decemviri af> fignarent.Triumviri inde creati ad fupplen- dumVenufims colonorum numerum,qu6d bello Annibalis attenuatas vires ejus colo* niae erant , C. Terentius Varro , T. Quin- > tius Flamininus , P. Comelius Cn. F. Sci- pio : hi colonos Venufiam adfcripferunt* Eodem anno C. Comelius Cethegus , qui troconfol Hifpaniam obtinebat, magnum ofiium exercitum in agrp Sedetano 6|t dbyGoogle ji T. L I r t t t- r dtt : quindecifn millia Hifpanonim eo pnaec ^•C'Tfi* lio dicuntur caefa » iigna militaria capta €>6to ••**• ^ fcptuagjnta, C. Aurelius conful , qtium exjprovincia Romam comidorum causa ve- niUet, non id , quod animis praeceperam, queftus eft , non exfpedatum fe ab fenatu, fieque difceptandi cum praetore confuli po- teftatem faoam : Sed ita triumphum decre-' vijfcfinatum , ut nuUius , nificjus > ^ui trzum' phaturus ejfet , haud eonm , qui bello intcT' fuiffent, verba audiret. Majores ideo inJH' juiffe, ut legati , tribuni mHitum, ctnturio" nts, milites detuqut triumpho adejfeni , ut veritas rerum gejlarum ejus, cui tantus ho" nos haberetur , pubUce videretur. Ecqutm tx eo exercitu , qui cum Oallis pugnaverk , fi non militem , iixam fiiltem fuijfe , qucm per- tunSari pojfet fenatus , quid veri prator va- ^mitu; nive referret ? Comitiis deinde diem indi- xit ; quibus creati funt confules L. Come- lius Lentulus , P. Viliius Tappulus. Pra- tores inde fadi L. Quintius r lamininus , L. Valerius Flaccus , L. Villius Tappulus, Cn. Bsbius Tampbilus. Vdis L. Annona quoque eo anno pervilis HnAona. ^.^ , firumenti vim magnam ex Africa ad- ve^am aediles curules M. Claudius Mar- cellus & Sex. ^lius Paetus binis aeris in modios populo diviferunt : & ludos Ro- inanos magno apparam fecerunt : diem |mum inftaurarunt : figna aenea quinque ex multaticio dbyGoogle Ltsi:R XXXI. 7) TnuUaticio argento in aerario pofaerunt. ■< Plebeii ludi ao aedilibus L. Terentio Maf- ^^'l^ filiota & Cn. Basbio Tamphilo i quem ^raetorem defignaverant , ter toti inflau* rati. Et ludi fiinebres eo anno p«r quatri- zudi, u duum in foro^ mortis M. Valerfl Laevini ^"^*"'f/ caiisa , a P. & M. filiis ejus fa6ti ; & mu^diatorumm nus gladiatorium datum sd) iis : paria quin- que & viginti pugnarunt. M. Aurelius tot- ta , decemvir facrorum , mortuus : in ejus locum Manius Acilius Glabrio fufFe6lus. Comitiis aediies curules creati funt fort^ ambo , qui ilatim occipere maeiftratum non pouent : nam C. Cornelius. Cethegus abfens creatus erat, quum Hifpantam obti* neret provinciam ; C. Valerius Flaccus , Siem praefentem creaverant^ quia flamen ialis erat , jurare in leges non poterat ; xn^ftratum autem plus quinque dies , nifl ?ui juraflet in leg^s , non . Uceb^t gerere. etente Flacco ut keibus folveretur , fe- natus decrevit , ut , u aedilis , qui pro fe juraret, arbitratu confulum daret , confu- les , fi eis videretur , cum tribunis plebis agerent , uti ad plebem ferrent. Datus , qui juraret pro tratre , L. Valerius Flac- cus , praetor defiznatus : tribuni ad plebem tulerunt , plebefque fcivit , ut perinde ef- fet , -ac fi ipfe aBdilis jurafTet. Et de ahero sedile fcitum plebis eft fadum , rogantibus tribunis , quos duos in Hifpaniam cum im« Tomus F. D dby Qoogle 74 T.Lirii LiBEK XXXL feeasss perio ad exj»xitu$ ire juberent , ut C Qot^ t^.c.f ft. nelius aedilis curulis ad magiftratum geren* ^^•***' dum veniret, & L. Manlius Acidinus de- ^ederet de provincia multos poft annos : plebes Cn. Comelio Lentulo & L. Ster* tinio pro confnlibns imperium efle^in Hi^ pania yoSax^ dbyGoogle E P I T O M E LIBRf XXXH LlVIANt W &MPLirAj^ prodl^tt er itsrerfis regld^ tAhUs nuhtiatd referuntur; inter qu^, in Kta* cedonia in puppi longa navis laiiream effe- naiami T. Quintius Flamikinns cohful ad^ versus Phil^pu/h fiUcit& puptdvit in fat^ ahus Epirt, fiigdttimque" coegit in regnum revertu tpfe TkeJfaUam y^ulz eft vicinoi Ma- cedonut f fodisMtolis'& Atfiant^mbus^ve^ xavit. L. Qiiintius FtdniihinUs confulis fra^ tef, Aitdlo rege & RKodiis adjuvantibus ^ in Eubceam & maridmar^ oram tr^eHus , Eremam e^gftOirk: Aeftiei^ id amicitidm rt^ €tptlfunt, CotijUrtdo fifirorUmfdBU defoU vendis Cartkaginienjium aifidihuSf oppreffa eft : duo miUia riecati funt, Prvetorum numc fwamplidtus ^, ut f^i' crtdfeHturi Come*' lius Cetkegus coftful (^allos Snflibres proetio' fudiu Cunt Lacedctmoniis £* tyrdnno eorum Na^dc amidiid' jun^efti Pntterea cxpui^ _ffMk»es Ufbium iM t^eeSiffAd rtfimtun dbyGoogle LIBER XXXII. 1. Vj« onsules pratorefcjue quum Idi- a.cUv^u' Maniis magiftratum iniilent , provin- niii^r ^^ fortiti funt. L. Comelio Lentulo Ita- F. vuuolia, P. Villio Macedonia ; prxtoribus , Proyin- L. Quintio urbana, Cn. Baebio Ariminum » «**• L. Valerio Sicilia , L* Villio Sardinia eve- nit. Lentulus conful novas legiones fcribere jufTus ; Villius aP. Sulpicio exercitum ac- cipere : in fupplementum ejus , quantum militum videretur , ut fcriberet , ipfi per- mifTum. Prastori Baebio legiones , quas C. Aurelius conful habuifTet , ita decretae, ut retineret eas , donec confui novo cum exer- citu fuccederet : in Galliam ubi is venif- fet , omnes milites exau6^orati domum di- mitterentur , praeter quinque millia focium : his obtineri circa Ariminum provinciam fa- ' tis effe. Prorogato imperio priaetoribus prio- ris anni ( Cn. Sergio , ut militibus , qui ia Hifpania, Sicilia, Sardinia flipendia per muitos annos feciffent , agrum af&gnandum curaret ; Q. Minucio , ut in Bruttiis idem de conjurationibus quaeftiones , quas prae- tpr cum fide curaque exercuiffet , pemce- ret , & eos , quos facrilegii compertos ia vinculis Romam mififfet , Locros mitteret ad fupplicium , quaeque fublata ex delubro Proferpinae effent , reponenda cum piacu- lis curaret ) feriae Latinae pontificum de-; ' dbyGoogle T.Ltvii Lis. XXXII. 77 creto inAaurat£ funt ; qubd legati ab Ar- i. . li ^ dea quefti in fenatu erant, fibi in monte^-^-5^J- Albano Latinis carnem , ut afTolet , datam non effe. Ab Sueffa nuntiatum eft , duas Prodi^ •portas , quodque inter eas muri erat , de **"' coelo ta&um ; & Formiani legati aedeni Jovis , item Oftienfes sdem Jovis , & Ve- litemi Apollinis & Sanci ades ; & in Her- ctilis ade capillum enatum : & ex Bmttiis -ab Q. Minucio propraetore fcriptum , equu- leum cum qninque pedibus , pullos galli- naceos tres ciim ternis pedibus natos effe, Inde a P. Sulpicio proconfule ex Mace- donia litterse allatae , in quibus inter cetera icriptum erat , lauream in puppi nayis lon- ese enatam. Priorum prodigiorum caus^ ienatus cenfnerat, ut confules majoribus hoftiis , quibus diis videretur , facrifica- rent : ob hoc unum prodigium arufpices in fenatum vocati , atque ex refponfo eorum fupplicatio populo in diem unum edida , & ad omnia pulvinaria res divins II. Carthaginienfes eo anno argentum in c»rthag., ftipendium impofitum primum Romam ad- K?r vexerunt : id quiaprobum lion effe quaef-j^j/**'-^ tores renuntiaverant, experientibufque pars yunt. quarta decofta erat, pecunil Romae mu- p^*;f fS"^ tui fumpta, intertrimentum argenti fupple- »•«"««• verunt. Petentibus deinde , ut , fi jam vi- deretur fenatui , obfideS fibi redderentur , centum redditi obfides : de ceteris , fi in D iij dbyGoogle 7? T. L J V 1 I m ' fide pefmanerent , fpes fafia. PetefitSmft y^^-553' iifdem , qui non reddebantur ebfkles , ntab * *^' Norba , ubi parum commod^ eflent , aliQ traducerentur , concefTum, ut Si^iam & Ferentinum tranfirent. Gaditanis item pe- tentibus remifTum , ne prae£e6lus Gades mitteretur , adversiis qiioa iis , in fidem po- fuli Romani veni^ntibus « ;CU|n L. Mwtp eptimo conveniflet. ,Et Narnienfiiim k* ^tis , querentibus ad numerum fii)i colo!- jios non efle^ & immixtos qac^ftm 4109 fiii generis pro colonis /e gerese , earum rerum causa tnumviros ,crear-e L. Come^ ^us conful }ufliis : creati P« ^ Sn^k* .£lii .{Pstis fuitambobus c^iomen ^^-C-Cc^ nelius Lentulus : quod NarniienHiHis^ati«si £rat, ut co]Qn miUia fenne ab lie^tscaftfis qamB aflbefler; U.C.553. ]ppo immko felidisleffiontes.» ipfe cuffi ** '^''^MfieditU progreftis aS i^mttUmb loca , ^fteto 4ie ^]»oitUum jwfaiir « ittnim per jflwfetf»em ingrediens, tnille ducenta pondo -argenti , triginta pondo ferme auri tn 'setaiitan tuHt. Eodem anno Cn. -B^ius c«.^«- Tamphikis, qui afc C Aurelio ^rytS^^^^^^-^ mmi yriotis provinciam Galliam accepe- g^ « t2X ytemere mgreffus Gsfllomm InTuJbtiutn fines, prop^ cum toto exercim eft cit- tnmi-fentus : fupra fex mfflia. & fexcentbs tnifites amrfit : tanta ex. eo beUo , mrod jamtimeri defierat, dades accepta eff.^a res t. Lemulum coirfulem aOb urbe fexcivi^ ; '■ VIIL Sex. iElius Paetus ,. T. Quintius^ ».c. i^Sf ^lamininus. confules , magiftratu inito , fe- ^^*'T-^jnatum in Capitolio quum habuiffent, de- Quimio creverunt Patres , Ut provincias Maccda^ Prlvin niam ^q^^ Italiam conjules compararcni in* »**• ter fe , fonirentmve. Utri eorum Macedofua tycnXffct^infupplcmcnium Ugionum tria mii- dbyGoogle Ll.BBR XXXII. 85 . Ka milkum Ronianorum fcnberet , & treeen" n rf xcs equites : item feciorum Latini nominis P^ *^^f* quinqut millia peditum , quingentos equites* * '^ ' Alteri cbnfuli novus omnis exercitus de^ cretus. L. Lentulo prioris anni confuli pro- rogatum imperium eft ; vetitufque aut ipfe provincisL aecedere prius, aut veteren» exercitum deducere , Quam cum legioni- bus novis conful veniUet. Sortiti confules provincias. .£lio Italia , Quintio Macedo- nia evenit. Prstores , L. Comelius Merula urbanam » M. Claudius Siciliam , M. Por" cius Sardiniam , C Helvius Galliam eft fortitus. Dele&us inde haberi eA coeptus: nam , praeter confulares exercitus , pr«to- ribus quoque jufli fcribere milites erant , AlarceUo in Siciliam quatuor millia pedi- tum focii^m Latini nominis » & trecentos equites ; Catoni in Sardiniam ex eodei:^ genere militum tria nullia peditum» ducen- tos equites ; ita ut hi praetores ambo , quum in provincias venifTeot , veteres dimitte- rent pedites equitefque» Attali deinde re^ Attaii gis lesatos in fenatum confules introduxe^^^J*'/^ runt. Hi j regem claffe fua copiifque omni- «i««/»< bus terri marique Romanam rem juvare, quxque imperarent Romani coniules , imr pigr^ atque obedienter ad eam ditia. fe- ciSe y quum expofuiffeni ^ Vereti , dixe- runt , ne id prneftare. ei per Antiochum regem ukrd non liceret : vacuum. namque prafidiis: navaliius terreftribufque regnum Attali An? /en*tuin- dbyGoogle t6 T. L I r 11 i ^ iiodhum inva/tffi. Itaqut Attdlum^an P^ i!c.'I5 '*'** eonfsripias , fi fitd clafft , fitaque ^ptfli '•«ff ad Mactdonicum Mbtm vdient « ^tif 'rent ipfifHBfidium adregnurti tjus tutandurrt: fi id nollent , ipfim ad fita d^mdertda cum ^d^t ac ftliquis copiis -rediint patereittur» ff «Aon. 'Senftta^ legatis ita re^ponderi jiffit, Qu6d X, "^rex Attalus -claffe copUfijue aliis duces l?a- manos juviffet , id gratum fenatm tfft. Att^ xilia nec rpjos miffwos Attdh adversiis Arp' 'iiockum, focium & amkumfopuU Romani; nec Attali auxilia retenturos uitri quhn 'fegi commodum effet. Semper populum Ro" •marutm aliems rebus , arbitrio aUeno, ufitm; "^ principium & firtem in potefiate ipjorum , ^qm ope ftid veknt adjutos Romartos , effe. Ltgatos nd Antioehum miffttros , qtti nurt^ Hitnt^An^i rmviumqut ejus 6* miHtum operd 'adversiis Pkilippttm communem haftem itti 'popukim Romanitm. {Sratitm tum faStunim *& fenattti , fi regno Attali abflineat , heUo' ftte abfiftat. JEquum tffi , focios 6» tmuc9s popuH Romani regts inter fe quoque Ipfirs pactm firvare, IX. Confulem T. -Qtmitium , tta 4iabtto «deleftu , ut eos fer^ ^Sf^* > V^ ^^ ^^^ pania aut Afiica tneruiBent /pe^ata vir- Fr»j;-"ttitis milites , propTerantem in prorinct&tn •"• prodigia numiata atque eorum procuratio ilomaB tentrerunt. De okIo tafta erant via publica Veiis , fornm & aedes Joviy Lanti- Tii , Hercttlis «des Arde» , Capnse munis dbyGoogle Lt^tfi XXXIL «7 Al tuttes & aedes qw Alb» diokur : coekim ■ fu>fl<»re 'vifmn erat Afffitii : terr» VditriJ ^jJ^JJJ; t«b«m juaemm ijptiktto tcft^ornft tngeati de- *' iVd^mt. Suefljp A»riiiic«fiU[iltidMUH.tigam cum dHobus •c^ittbus Mt«m« &Sinwdflb porcum liuinano capke. Eonnn ^nrodigio- rum xausi iiipiklacatio unum diem hakita: &. Gonfiiks cebiis diviins joperam dede- nmt , placatifque diis spfxtfeai 'in pronHdib- cias funt. j£iius cum C. Hejvio pcaetore /sihtt iji <7aUiam ; - Quintias lius idtcr amful .mittttsiiis , quam prioses %^^^ ibliti erant conibks , a Srundi£o qnuqi tranfnuGflet^ Corctyrram tenuit xum odo •iiullibns pedimm, equidbus oidingentisu Ab Cor^ yca inproxima £piri qutnqueeemi tr^cit ; & ia caflca ftomana ma^iis itir osKiyvs conteadit ; inde ViUio oimiflb , •pancofi momtus jdies, dum ^fe copi» ab Corcyra affequerenmr^ confilium nabuit, ^stnimpjedo itinere per cailra ho^um ^rim iacere cooaretnr ; an , ne tentata qui« «lem xe tanti labotis ac periculi , per Jm- iduetiQS poaus ijTncumque .tuco circniCH Alaoedoniam intcaret. Vlcifietqu^ >ea fen<- «emia , m. tinMiii&t , ne^ quum a mari lotis- •flpiis jvceffiffet^ nBi£> e maaibus hofte , & ( -quod ame^ f^oecat ) ibttmdinifaus fylvi^: dbyGoogle 88 T. L I r i i wmJhssmt fe tutari rex yoiuifTet, fine ulfo ^ fcC.llg. ^ «fta$ extraheretur. Utcumque eflfef ' i gitur , illo ipfo tam imquo loco aggrcfdl hoftem placuit : fed magis fieri id pkcebat , qu^m quomodo fieret ,fatis expediebat. Conf^h X. Dies quadraeima fme ullo conatu fe- /:?.t:dentesiiiconfpe^l'oftimn abfumpfenmt. fnuM. j„ jg fp^j ^^ Philippo eft , per ^irotar rum gemem tentands pacis ; habitoqne confiHo deledi ad eam rem agendam , Pau- faoias prattor , dc Alexander magifter equr- tum , confulem & regem , ubi in ardiffi- mas ripas Aous cogirar amnis , in coHo^ quium adduxerunt. Summa poflulatorum confuHs erat, praefidia ex civitatibus rex deduceret : iis, quorum agros nrbefque populatus eflet , redderet res , quas com- parerent ; ceterorum squo arbitrio aefti- matio fieren Phiiippus,yl/ijm aliarum ci^ vitatum conditionem effe refpondit. Quas ipfi cepiffet , eas liberaturum : qutt fibi tradita a majoribus effent^ earum hereditarid ac jufid poffeffione non exceffurum. Si quas quereren" tur belli clades ece civitates , cum quibus bet- latum fi>ret ; arbitrio , quo vellent, populo^ rum , cum auibus pax utrifque fu^et , fe nfuh rum, Conmi, Nih'd ad id quidem arbitre autjudice opus effe , dicere^ €td enimmon apparere , ab eo^ qui prior arma intuiiffet, injuriam ortam ? nec Philippum ab nllisbell» laceffitum , ipfum priorem vim ommbus fe^ ciffe. Inde quum ageretor , quas ciyitia^ dbyGoogle LiSEK XXXIL 89 liberands effent , Theflalos primos omnium sss^s nominayit conful. Ad id verb adeo accen- ^^f JJ f^ liis indignatione eft rex , ut exclamaret , inito Quid viSlo ^avius imperares , T. Qi//Vz/i ? *"*"***• atque ita fe ex colloquio proripuit. Et tem- peratum aegre eft , quin mifUlibus , quia dirempti medio anmi fiierant , pugnam in- ter fe conferereiit. Poftero die per excur* ilones ab ftationibus primb in planitie, &- tis ad id patenti , multa levia commifla pro&- lia funt : deinde recipientibus fe regiis ia ar£^a & confragofa loca , aviditate accenfi certaminis eo quoque Romani penetravere« Pro his ordo , & militaris difciplina , 8c genus armorum erat , aptum urgendis re- giis : pro hofte loca , &L catapuTtaB ballif- tasque , in omnibus prop^ rupibus , quaft in muris , difpofitae. Alultis h)nc atque ilr linc vulneribus acceptis , quum etiam , ut in proelio juflo , aliquot (^ecidiftent , nox ptienae finem fecit. aL Quum in hoc ftatu res effet, paftor ApMfie^ quidam , a Charopo principe EpirQtarum "„'2S„*/ niiffps , deducitur ad confutem. Is fi in eo Quintifi, faltu , qui regiis tunQ oneratus caftris erat , armentum pafcere ait : Qmnes montium eorum amfra6ius caUefque nojje. Si fecum aliquos mlttere velit^ non iniquo , necperdificili aditu fupra capiu hoftium deduHumm» Ha^c , Cha- ropus renuntiari jubet, ita crederet , ut fuap potius omnia , quim illius , poteftatis. ei^ lent. Quum magis vellet cred^re , ^u^tn via of- \ditur dbyGoogle 90 T. L I r I I Mssauderet, conful , mixtumque gaudio ac u^ v?4. metu animum eereret^ aucloritate tnotus A«C* 148 ^^ • ••/•11 gy •* diaropt , expenn ipem pblatam Itatuit i & , ut Averteret rem a fufpicione , biduo infequenti laceflere hoftem , difpofitis ab otnni parte copiis , fuccedentibuique inte- gris in locum defeffi>rum , non defHtit. Quatuor millia inde leda peditum & tre- cemos equites tribuno mllitum tradit. JEIqui- tes , ouoad loca patiantur , ducere jubet : ubi aa invia equiti ventum iit, in plani- tie aliqua locari equitamm ; ,pedites , qUa tlux monftraret viam , ire : ubi , ut ipoHi- ceretur, fuper caput hoftium perventum *fit , -fiimo aare fignum ; nec ant'^ clamo' rem tollere, quam s&feligno accepto pu- gnam coeptam arbitrari poffet. Nofte iti»- nera fieri jubet ( & j)emox fort^ luna erat^ interdiu cibi ouietifque fumeret tempus : ducem promims ingentilnis oneratum , fi fides exftet , vinSum tamen tribuno tradit. His copiis ita dimiffis , eo intenrius B.o- manus undique inftat capi ftationes. Quintiut XH. Interim die tercio quum verticem^' ^tS^PhC- 'quem petierant , Romani cepifle ac tenere lipjmm, i^ fqmo fignificarent ; tum vero , trifa- riam di\^ifis copiis , conful valle medisL cum militum robore fuccedit : coraua dextiiS lavique admovet.caftris ; nec fegniiis hof- tes obviam eunt : &, dum , aviditate certa- minis provefti , extra munitiones pugnant, Iwud paul6 fuperior eft Romanus miles , dbyGoogle LiBER XXXII. 91 .& yirtQte, & fcientiaL, & annonifn ^e-«M«« Tiere. Poft^m , multis vulneratis i«er- J^^;{^ fedifque , recepere fe regii in loca ftUt mu- a '<«r|» nifnento, am natprituta, verterat pericu- ^^STili- lum in Romanos., temere in loca iniqua , **''^/^* nec faciles ad rec^tum an^uftias |>€ogref- "'*" * •fos :«eaue inipunit& tem^ntate inde ^reo^* .piflent ihefe , .ni clitmor iprin^m ab ttergp auditu^ , dein pugna etiaim c«&pta.,.afnen- •tes .Depentino terrpre regios feciffet. JPSars in fu^am efiufi fum ; pavsimagis^ quta Jp^ .cusmgse deerat., quam qu^d animi fatis .«flet ad pugnam , quum iy>ftitiflent , ab (boile , & a fronte & a tei^o^rgfinte , «ir- us hominuimami£s,jcetera omnis fnul^^/^^^J, titudo , velut £gnitm ^aliquod ifecuta , in s'<« unum flMum iOPAveniife^^ fM^tteniiagmine pettmt ?!hefialiain* 'Bfpnmoi^ quoad tntum fuit infecnti^ cflodentes &oliantef93e cfl&- fos, caftca regia,^Uam ^me ^efen(bi!ibu& difficili aditu , diripium ; 9t(}ue -^ ria , quia fpes nulla admo- dum expugnandi erat,abfceflerunt. Theu- ma inde 6c Calathana vicos expugnant di- ripiuntque. Acharras per deditionem rece- perunt. Xynise {imili metu a cultoribus de- . lertae funt. Hoc fedibus fui^ extorre ag- men in praefldium incidit , qupd Athama- num , qu6 tutior frumentatio eflet , duce- batur :. incondita inermifque multitudo , mixta imb^Ui turba , ab armatis csfa eft. Xyniae defertae diripiuntur. Cyphara.inde ^toli capiunt , opportun^ Dolopise immi- nens caftellum. Haec raptim intra paucos dies ab iEtolis gefta. - XIV« Nec Amynander atque Athama- Amy^ nes , poft famam profperae pugnae Roma- "^"yg^ji^^ nontm , quieverunt. Ceterum Amynander , quia fuo militi parum fidebat , petito ab confule modico prseftdio^ quum Cromphos dbyGoogle 94 T. L I r I 1 &. ' -i^ petefet» oppidam protinus noinine' fhc^ ic ^oJ' ^*™ • fitum mter Gomphos faucefque an* ** ' ' ' guftas , quae ab Athamania Theflaliam di* rimunt , vi cepit : inde Gomphos adortus; dC' per aliquot dies fummi vi uri^em tnen- tes, qunm fcalas ad moenia' ensxifiet , eo demum metuperpulit ad dedationeni. H«c traditio Gomphorum ingentem terrorem Theflalis intuHt : dedldere deixiceps fefe , qui Argenta^ quique Pherinum, & Thima* rum , oc Lifinas , & Stimonem , & I*amp- fum habent, aliaque caftella juxtk igno*- bilia. Dum Athamanes ^olique , fammio^ to Macedonum mecu, in aliena yi&titi» fuam prsdam facinnt, Thefialiaque a ttW bns fimui exercitibus , ineerta quetfi lioftem^ Siemve focium crederet , vaftat&r ; con- 1 faucibus , quas fuga hoftium aperuerat, in regionem Epiri tranfgrefttis , etfi prob^ fdt cui parti , Gharopo principe efxcejp^^ , Epirotit Epirot* foviffent , tamen , quia* ab fatis- 2v<^' faciendi quoque ctira imperata eitix^facere videt , ex prsfenti eo» potiils , cmaiti &C praeterito , aeftimat hdbitu , & ei ipsa &- cilitate veniae animos eonim inpofterum conciliat. MifBs deindenuntiis^Corcyrittn, ut onerariae naves in fimim veniffent Am- bradunf , ipfe , progf dlJbs modicis itineri- bus, quarto die in monte Cercetio pofuif caftra , e6dem Am^mandro cum fuis aiixi- liis accito , non tam virinm ejus egens, tphm ttt dttces. ia ThdGdia» te^m : zb dbyGoogle LtSEJt XXXI L 95 doddm confilio & plerique Epirotanim vo- * ^ luntarii inter auxilia accepti. ^c*^^}' XV. Primam urbium Theffaliflfc Phalo- *>aI3oI riam eft agereffus : duo millia Macedo- jj^^;]^ nwm in prsudio habebat, qui primo fum- <«?*'• rak vi reftiterunt ,.quantum arma, quan^ tum moenia meri poterant ; fed oppugnatiof continuft , non die , non no6^e remifla ^ quiim conful in eo verti crederet cetero- rum Theff^lomm animos y fi primi vim Ro^ manam non fuftinuiffent , vicit pertinaciam Macedonum. C^t4 Phaloris^, legati a Me* tropoli & a Pieria dedentes urbes vede^ rnnt : venia eifdem petentibus datun Pha* loria- incenfa ac direpta eft. Inde ^ginium petit ; qiiem locum quum vel modico pras- lidio tumm ac prop^ inexpugnabilem vi« diffet , paucis in ftationem proximam te« lis conjeSis , ad GcMnjphorum regionem. umen vertic : degref&ique in campos l^eflaliar^.qiDiBm jam omnia exercitui ckef- fent , quia Epirotarum pepercerat aeris , eiqpdorato antl y utrum Leucadem an waxxok Ambradum oneraria^ tenuiffent , frumen- tatam Ambraciam in yicem cohortes mi- fi t ; 6c eft iter a Gomphis Ambraciam , iicut iameditmn acdifficile , ita fpatio per^ brevi. ihtra paocos itaque dies , tranfvec* tis a mari commeatibus, repleta omni re» ram copiaL fuiit caftfai Itide Atracem eft Attait profefius ;.decem^fevme millia^ ab Lariffa ^ V^iTo abeft : ex Pentari^ Kfami^ iuAt ; f^eft- dbyGoogle 96 T. L I r 1 t wi urbs fuper P^neum amnem. Nihil trepida* fcC^s' ^^^® Theffali ad primum adventum Rama- **. ' *^ ' norum. Et Philippus > ficut in Theffaliam ipfe progredi non audebat 3 ita, intra Tem- pe ftativis pofids , ut quifque locus ab hoile tentabatiu*, prasfidia per occafiones fub- mtttebat. z. Quirt- XVL Sub idem fere tempus , quo con- ^itjlZ* fiil adversiis Philippum primbm in Epiri faucibus caftra poiuit, & L. Quintius, frater confulis , cui claifis cura maritiina&- que or» imperium mandatum ab fenatu erat , cum duabus quinqueremibus Corcy- ram tranfve^^us, poftquam pro&6^am inde daffem audivit , nihil morandum ratus , quum ad Zamam infulam affecutus effet , dimiffo L. Apuftio , cui fuccefferat , tard^ inde ad Maleam^ trahendis plerumque re- mulco navibus , quae cum commeam feque- hantur^ pervenit. A Malea, juflis ceteris quantum maxime poffent maturare fequi , ipfe tribus quinqueremibus expeditis Pi- raeeum praecepit , accepitque naves ibi re- lidas ab L. Apuftio legato ad prxfidium jif!ai'& ^^^^^^^^' Eodem tempore , duse ex Afia tuXdio- claffes profedae , una cum Attalo rege ( eae rum, quatuor & viginti quihqueremes erant ) Rhodia altera , viginti navium te^arum : Agefimbrotus praeerat. Hae circa Andrum iniulam daffes conjunftae , Euboeam inde exiguo diftantem freto trajecerunt. CaryC- riprum primum agros yaftarunt : deinde , ubi dbyGoogle LiBER XXXII. 97 uIh Caryftus ^ prsfidio a Chalcide raptim sss^ zniilb, ftrma yifa eft, ad Eretriam accef-u^ffj* ferunt. £6dem & L. Quindus^ cum iis^' '^^ navibus quae Pirsei fuerant , Attali regis adventu audito , venit , juffitciue , ut » qus ex fua clafle veniffent naves , flubceam pe« terent. Eretria fummsL vi oppugnabatur ; ErttM nam trium jundarum claffium naves om- ^ff ^*'*^ nis generis tormenta maclunafque ad ur- bium ejccidia fecum portabant , & agri af> fatim materiae pracbebant ad nova molien- da opera. Oppidani primb haud impigr^ tuebantur moenia ; deinde feffi vulneratigue aliquot, quum & muri partem everiam operibus hoftium cemerent , ad deditio* nem incUnarunt : fed prsefidium erat Ma- cedonum , quos non miniis , ouam Roma- nos , metuebant ; 6c Philocler regius prse«* fe£his a Chalcide nuntios mittebat, le in tempore affuturum , fi fuftinerent obfidio- nem. Hxc mixta metu fpes, ultra, quam vellent , aut quam pofTent, trahere eos ten> pus cogebat : deinde , poftquam Philoclem repulfum , trepidantemque refugifte Chal- cidem acceperunt , oratores extemplo ad Att^dum , veniam fidemque ejus petentes , miferunt. Dum in fpem pacis intenti fe- gnihs munera belli obeunt , & ea mod6 parte , qui murus dirutus erat , ceteris ne« gledis , ftationes armatas opponunt , Quin- Cfimi tius , no£hi ab ea parte , quae minim^ fuf^ peda erat, impetu fafloy fcalis urbem ce« Tomus V. E dbyGoogle 5>8 T. L I r I I m I pit. Oppidanonim omnis multimdo cmti ^cVt ^^^]^P^^^ ^c liberis in arcem confiigit ; ' '^ ' deinde in deditionem venit. Pecuniae au- rique & argenti haud fan^ multum fuit : iigna, tabula prifcs artis, omamentaque -ejus generis plura , quam pro urbis magni* tudine aut opibus ceteris , inventa. Caryfius XVIL Carvftus indc repetita ; unde,' pnulquam e navibus copiae exponerentur, omnis multitudo , urbe deferta^ , in arcem confiigit. Inde ad fidem ab Romano pe- tendam oratores mittunt : oppidanis extem« plo vita ac libertas concefia eft ; Macedo- nibus treceni nummi in capita ftatutum efl -pretium , & ut armis traditis abirent. Hac •lummi redempti , in Boeotiam inermes tra- •jefti. Naval^s copiae , duabus claris urbi« bus £ub(££ intra dies paucos captis , cir- cumveds Sunium Atticas terrac promonto- lium , Cenchreas Corinthiorum emporium jitfax petierunt. Conful interim omnium ipe lon- tiur"^- giorem atrocioremque oppugnationem ha- jcuditur, buit ; & ea , qua minimiim credidifTet , Tefiftebant hoftes : nam omnem laborem in muro diruendo crediderat fore ; fi adi- tum armatis in urbem patefeciffet , fiigam inde casdemque hoftium fore, qualis cap- tis urbibus fieri folet : ceterum poftquam , parte muri arietibus decufl^ , per ipfas rui- nas tranflcenderunt in urbem armati, illud principium velut novi atque integri laboris fak ; nam Macedones » -qui in praefidio dbyGoogle LiBEK XXXIL 99 ^t^t & multi & deledi ^ ^omm etiam i .i^ «gregiam rati, fi armis potiiis & virtute,y.c.s^4- iquam ihoenibus urbem tuerentur , conferti , '* * '^ pluribus introrfiis ordinibus acie firmata, quum tranficoidere ruinas fenfifient Ro- tnanos , per impedimm ac difiicilem ad re^^ ceptum locum expulerunt. Id conful xgr^ •palTus , nec eam ignominiam ad unius mo- do expugnandae moram urbis , fed ad fum- tnam univerfi belli pertinere ratus ^ quod ex momentis parvarum plenimque rerum penderet , purgato loco , qui ftrage femi^ ruti muri cumulams erat , turrim ingentis altitudinis , magnam vim armatorum mul* ^plici tabukto portantem , promovit ; &L -cohortes in vicem fub fignis, quae cuneum Macedonum ( phakngem ipfi vocant ) fi .pofient , vi perrumperent , emittebat. Sed ^ad loca angufta , haud lat^ patente inter- vallo diruti muri , genus.armorum pugnae* que hofti aptius erat : ubi conferti haftas 'ingentis lon^tudinis prae fe Macedones objecifient, velut in confiruftam denfitate -dypeoram teftudinem Romani pilis ne- quidquam emifiis , quum ftrinxiuent gla- •dios , neque congredi propiiis^, neque prac'* cidere haftas poterant ; 6l fi quas incidif* fent , aut praefregiflent , haftilia fi^agmento ipfo acuto , inter fpicula integraram hafta« ram , velut vallion expiefoant. Ad hoc & . muri pars adhuc imegra , utraque tuta prae- ibbatlatera ; nec ex longo fpatio aut q^ Eij dbyGoogle 100 T. L I r I 1 fc ii »N t f dendom, aut impetus fadendus erat ; qujg U.C.J54 res turbare ordines folet. Acceffit etiam **'''■ fortuita res ad animos eorum firmandos z nam quum turris per aggerem parum den« fati foli ageretur, rota una in altiorem orbitam deprefla ita turrim inclinavit , ut ipeciem nientis hoftibus, trepidationem- que infanam fuperftantibus armatis prse* buerit. XVin. Quum parum quidquam fucce- deret , conful minim^ aequo animo com- parationem militum generis armorumque Xe in- fieri patiebatur ; iimul nec maturam expu- ^^y. •**' gnandi fpem , nec rationem procul a mari & in evaftatis beUi cladibus locis hiber- nandi uliam cernebat : itaque reli£^a obfi* dione , quia nuUus in tota Acamani» atque ^tolis ora portus erat , qui fimul & omnes onerarias , quae commeatum cxercitui por- tabant , caperet , & teda ad hibernandum FhotWu legionibus pracberet, Anticyra in Phocide y ^TaptA, "^^ Corinthium verfa finum , ad id oppor- tuniflim^ fita vifa ; quia net procul Thef^ falia hofliumque locis abibant, & ex ad« verfo Peloponnefiim exiguo magis fpado divifam, ab tergo ^toliam Acamaniam- que , ab lateribus Locridem ac Bceotiam habebant. Phocidis primo impem Phano- team fme certamine cepit. Anticyra haud multum in oppuenando praebuit morae. Ambryfus inde Hyampomque receptae. Daulis, quia in tumulo excelfo fita efl» KjbyGoogle LlBER XXXI L lOI nec fcalis, nec operibus capi poterat ; la- . ■ ' ^ ceflendo miffilibus eos , qui in prsfidio ^qI\^\\ ferant , quum ad excurfiones elicuifient , re- ** * *^ * fueiendo in vicem infequendoque , & le- vibus fine efFe£hi certaminibus , eb negli- genti^ & contempt^s adduxerunt , ut cum refugientibus in portam permixti impetum Romani facerent. Sex alia ignobilia caftella Phocidis terrore magis , quam armis , \n poteftatem venerunt. Elatia claufit por« tas ; nec, nifi vi cogerentur , recepturi moenibus videbantur aut ducem , aut exer-* citum Romanum. XIX. Elatiam obfidenti confuli rei ma« )oris fpes affiilfit , Achacorum gentem ab focietate regiaad Romanam amicitiam aver- tendi. Cyctiadam, principem fadionis ad Philippumtrahentium res , expulerant. Arif" taenus , qui Romanis gentem jungi volebat, . prxtor erat. Claffis Komana cum Attalo 6c Rhodiis Cenchreis ftabat , parabantque communi omnes confiHo Corinthum op- pugnare. Optimum igitur ratus eft , priuf» i^^ati « quam eam rem aggrederentur , legatos ad ^''"j'"^^ gentem Achsorum mitti , pollicentes , fi focti, ad ab rege ad Romanos defeciflent , Corin- ^^*""^'* thum iis contributuros in antiquum gentis concilium. Audore confule , legati a fratre e]us L. Quintio , & Attalo , & Rhodiis, &L Athenienfibus , ad Achseos miffi. Si- cyone datum iis eft concilium. Erat autem non admodum fimplex habitus animorum £ ii) dbyGoogle fWMf I02 T. L 1 r 1 1 «eaesr inter Achaeos : terrebat eos LacedstBO^ ajc.'!g< °^^* gravis & aiEduus hoftis ; horrebant jUhMo'. Romana arma ; Macedonum beneficus & /"J^ yeteribus & recentibus oblie^ti erant : re- gem ipfum fufjpedum habebant pro eju» crudelitate perndiaque , neque ez iis, qua» tum ad tempus &ceret , aeftimattfies , gra* Tiorem poft bellum donmium fiitiirum ceiv nebant : neque folbm , qnid in fenata quif* que ciritatis fuae , aut in communibus con- ciliis gentis pro fententia dicerent , ignora* bant ; (ed, ne ipfis quidem fecum co^tas* tibus , (luid velient , aut qmd optarent , fa» Auiiunt tb confiabat. Ad homines ita incertos in* ht*t9f. trodudis legatis poteAas dicendi fa£la eft. Romanus primum legatus L. Catpuraius , . deinde Attali regis legati , poft eos Rho>« dii difleruerunt. Philippi deinde legatis di« cendi poteilas fa^a eft : poftremi Ath&«, nienfes , ut refellerent Macedonum dtda , auditi funt. li fer^ atrociifim^ in regem , quia nulli nec plura y nec tam aceiba pafii erant , inveSi lunt. Et illa qiiidem concio fub occafum fotis , tot I^tonun perpetuis orationibus die abftimptOa dimifla eft* XX. Poftero die advocatur concilti»\i ; ubi quum per praeconem » ficut Grastcis mos eft , fuadendi , fi quis vellet , poteftas a magiftratibus fada eflet, nec qui^uam pro-» $izrtf/or, video aut non dandum comci^ * lium legatis fiiijfe , aut inde fine refponfi) eos dimittendos non ejfe : refpondere autem, nifi €X veflro decreto , qui pojfum ? Et quandb nemo vefirum , qui in koc concilium advo" cati efiis, profententia quidquam dicere vuh^ aut audet; orationes legatorum , hefiemo die difias , pro fententiis percenfeamus , perinde ac fi non pofiulaverint , qua e re fua ejfent i fedfuaferint , quct nohis cenferent utilia effe^ Romani , Rhodiique , 6* Attahts ^ focietatent amicitiamque nofiram petunt ; 6* in heUo^ quod adversus Philippum gerunt , fe a nO'- bis adjuvari aquttm cenfent. Philippus focic' tatisfecum admonet & jurisjurandi ; & mod6 pofiulat, ut fecum fiemus^ modb , ne inter" fimus armis , contentum ait fe effe. Nulline venit in mentem , cur, qui nondum focii fitnt , plus petant , quAmfocius ? Non fit hoc ne^ que modeflid Philippi , neque impudentid Ro^ manorum. Achai pertus & dant fiduciam pofiulantihus , & demunt. Philippiprater ie- gatum videmus nihil. Romana clafiis ad Cen-- chreas fiat , urhium Euhaa fpolia pra fefe* rens : confulem , legionefque ejus exiguo ma" ris fpatio disjun^as , Phocidem ac Locriden pervagantes videmus. Miraminiy curdiffiden^ ter Cleomedon legatus Philippl , ut pro rege arma caperemus adversits Romanos , modo^ egerit ; qui 9 fi ex eodem fcedere ac jurejttm rando j cujus nohis religionem injiciehat^ roz. dbyGoogle llBER XXXII. 105 "ftmus eum , ut nos Philippus & ab Nabidt 1 ■'■■ i ac Lacedamoniis , & ab Romanis dcfcndat, ^^-^^1* non modb prafidium , quo nos tueatur , fed^* **' ne quid refpondeat quidem nobis , fit inven^ turus ; non hercle magis , qu^m ipfe Philip^ pus priore anno , qui pollicendo fe adversus Nabidem bellum gefiurum , quum tentajfet Hoftram juventutem hinc in Euboeam extrahe» rt^poflquam nos neque decemere id fibipra- Jidium , neque veUe illigan Romano bello vi* dit, oblitus focietatis ejus ^ quam nunc jac" tat , vaftandos depopidandofque Nabidi ac Zuicedamoniis reliquit, Ac mihi quidem mi* mmt conveniens inter fe oratio CUomedontis vifa eft. Elevabat Romanum bellum , even* tumque ejus eumdem fort, qui prioris belli, quod cum Philippo gejferint , dicebat. Cuf igitur noftrum ille auxilium abfens petit po^ tius , quam prxfens nos veteres focios fimul ab Nabide ac Romanis tueatur? Nos dico? quid ita pajjus eft Eretriam Caryftumque ca* pi ? quid ita tot Thejfalia urbes ? quid ita Locridem Phocidemque ? quid ita nunc Ela* tiam oppugnari patitur ? cur excejftt faucibus Epiri , clauftrifque illis inexpugnabilibus fu^ per Aoum amnem , aut vi , aut metu , aut voluntate , reli&oque , quem infidebat , faltu , penitus in regnum abiit ? Sijiid voluntate tot focios reliquit hoftibus diripiendos , quid re^ cufare poteft , quin & focii fibi conjulant ? fi metu , nobis quoque ignofcat timentibus : Ji yi^us armis c^t , Achai arma Romana E y dbyGoogle io6 T. L I r 1 1 ssaas fuftinehimus , CUemed^n , qua vos Mac§d&^ alc ri* ^*" ^*^'* fujUnuiftis ? An iibi potiits creda^ ' '^ mus , Romanos non majonbus copns , nec viribus , nunc belium gerere ^quam antea gep ferint , potius quam res ipfas iniueamur ? JEtolos tum claffe adjuverunt : ncc dstce con» /ulari, nec exercitu bellum gefferunt» Socio^ rum Phdippi maritimm urbes itt tenore ac tumuUu erant ; mediterratua adeb tuta ak Romanis armis fiterunt , ut Philipptu jEto^ tos, nequidqttam opem Romanorum iniplo» rantes , depopulasttttr^ Nttnc autem defunSte bello Punico Romani , quod per fexdeciok annos , velut ihtn^ vifcera Jtalia , toteruve^ runt , non prafidittm JEtoBs beitantiius mi» ferunt, fed ipfi duces beili arma terrd mari^ que fimul Macedonia intulerans. Tertitts jam conful fitmmd vi gerit bdbinu SttMcitts itf ipja Macedonia congreffiis ^ fitdit /ugavitqtte regem ipartem opuhntiffimam regni ejus de^ populatus : nusu Quinmts tenentem e&tufi/» £piri , naturd Joci , mttnimentis , exertituque fretum , caflris exfuit : fitgientem m Tkejfa^ Ham perfecutus, frafidia regia ,ft>ciafqiu ejtts urhes prope in confi^eftu regis ipfius expugna^ vit. Nefiutvera qua Atkenienfts ntod^ Ugatt 4e crudeluate, avaritia , libii^e regis £tce^ runt : ni&il ad nos pertineant , qu» in urra Attica fcetera infitperos infipofque deosfuna admiffa : muit^ mhiiis, qma Ciani Abfit* ttique , qtd proatt a nobis abfiim, pafft ptnt r nofinmtm ipfi vubtemm^fivutus^ Miv^ta^ dbyGoogle Li S £ R XXXI 1. t07 taur ; cades dircptionefquc bonorum Mejfena s=^ ia media Peloponnefo faHas , & ho^item^ -^-^^^ CyparifpA Garitenem , contra jus omne ac ** /as, inter epulasprop^ ipfas occifum ; £• Ara* tum patrem filiumque Sicyonios , quum Je^ nem infelicem parenterfi etiam appdlare Joli^ tus ejfet y interfeBos ; filii etiam uxorem li^ bidinis causd in Macedoniam afportatam : cetera fiupra virginum matronarumque ohli* vioni dentur : nefint cum Philippo res , c«- jus crudelitatis metu obmutuiflis omnes {nam qua alia tacendi advocatis in concilium caur f^ cfi ?) cum Antigono mitijfimo ac jufiif fimo rege , & de nohis omnihus optime meti^ to ,. exifiimemus difceptationem effe : num id pofiularet facere nos , quod tumfieri non ppf fet ? Peninfula efl Peloponnefus , angujhs Ifihmi faucibus continenti adharens , nulli 4pertior dtque opportuniQr , quam navali » kello. Si centum teiia naves, & quinquaginta leviores aperta , & triginta Iffaici lemhi ma^ dtimdm oram vafiare « & expofitas proph in ipfis Uttoribus urbes caperint oppugnare , irt mediterraneas fcilicet nos urbes recipiemus ? tamquam non intefiino , $• harex^te in ipfis vifcmhus uramur bello. Qjuum terrd Nabis £• Lacedamohii , mari Romana claffis urge» bunt ; unde regiam focietatem , & prafidia Macedi/r''^^^» & quidam Amvorom, priufquam aecretum fieret , coniunrexenmt 9 ac reli-« querunt conciMum , neque mirante ullo , neque improbante. Nam Megalopolitanos, ayorum memorii pulfos ab Lacedamo- niis , reftituerat in patriam Antigonss ; & Dymasis, captisnuper direptifque afa exer- citu Romano , qnum redimi eos , ubicum- ^e fdrvirent , rhilippus juffiiTet , non li- bertatem modb , fed etiam patriam , red* diderat* Jam Argivi , prsterquam qu6d Macedonum reees ab fe oriundos credunt, privatis etiam hofpitiis fomtliarique ami- citii plerique iUigatx Philippo eram* Ob haec conciho , quod inclinayerat ad Roma* nam focietatem jubendam , exceffsrunt ; reniaque iis hujus feceffionis fiut , & ma- gnts & recendbus obligatis benefictis* , f^* XXIII. Ceteri populi Achaeorum, quusi ThZ>, ^& ientenri» perrogarehtur , focietatem cum ^•^««^^' Attalo ac Rhodiis prsfenti decreto con- " firmarunt ; cum Romanis , cpiia in^ufru po- puK non poterat rata efle , in id tempus , quo Romam mitti legati pofient , iahxA eft : in praefentia tres legatos ad L. Quin^ rium mitti placuit, & exercitum omnem Corin. Achaeorum ad G>rinthum admoveri ; cap^ fnn^w.^ Cenchreis, jam urbem ipfam Quintia oppugnante. £t hi quidem e regione pcr- tse , qua fert Scyonem , pofneruat cdbra» Romani ad Cendueas yeriaai partem ur^- dbyGoogle tlBER XXXIL III bis , Attalus , tradu£to per Ifthmuni exerd- ■ tii, ab Lechaeo , alterius maris portu , oppu- ^c*I3*« gnabant^primo fegniiis » fperames feditio- nem intu^ fore inter opp&ciands ac regiiiai praefidium : poftqiiam uno animo omnes ^ & Macedones tamquam conununem pft* triam tuebaatur , 6c Corinthii ducem pra^- fidii Androfthenem , haud fecus qi^am 6s- yem , & fu£:agio creatum fuo , imperie^ )ufto patiebantur ; omnis iode fpes pugnait- tibus in vi , & armis , & operibus erait» Undique aggeres haud facili adilu ad mos^ nia admovebantur. Aries ex ea parte « quanik Romani oppugnabaat, aHquantum muri di* ruerat ; in quem locum , quia nudatus ma- nimento erat, protegendum armis qujim Macedones concurriitent , atrox proeHvun inter eos ac Roiaanos ortum eft. Ac pri* x mo mukimdine facil& expeltebantur Ho- mam : aiTumptis deinde Achseorum Atta- bque auxibis, aequabant certamen ; nee dubinm erat, quin Macedonas Grscofque facit^ k>co puUuri fiierint» Transfuganun ItaHcoerum noagtia multimdo erat ; pa:rs ex Ann&aBs exercitu msetu pcBnae a Romanis< PhiHppum fecttti , pars naraks focii , re» lidis nnper ckftibus , ad fpem honoratio» ris mititiae tranfgreffi : hos defperata fa;- Ibs, ii Romam viciflent, ad rabiem ma- gis , qdkm audaciam , accendebatv Promon* tonameftaek^rs&sSkyonem^Junonis quam yoaant imM!9A^ in altum excQtren&; uar^ , dbyGoogle ni T. L t r t t OKK jedus inde G>rindiumi feptem miliia fer« 4kC.'U$l™^ pafliium : eb Philocle», regius & ipfe Etfedus » mille & ouinflentos milites per otiam dmdt : pneitb ni6re ab Corintho f^^M. lembi , qui prseUdium id acceptum Le- *^' chsum trajicerent. Auftor erat Attalusi incenfis operibus , omittendae extemplo op- pugnationis. Pertinadiis Quintius in m- cepto perftabat : is quoque, ut pro om- niDUS portis difpofita vidit praefidia re^, nec &cil^ erumpentium impetus ruftineri pofie , in Attali fententiam concei&t : ita irrito incepto , dimifiis Achaeis , reditum ad naves eft. Attalus Pirseum , Romani Corcyram pederunt. EUtUm XXrV. Dum haec ab navali exercitu ge- ^^^^"'''mntur, conful , in Phocide ad Elatiam caf- tris pofitis , primb coUoquiis rem per prin- cipes Elatienfium tentavit : poftquam , ni- hil efle in manu fua, & plures validioref- 3ue efle regios , quam oppidanos , refpon- ebatur , tum fimul ab omni parte operi- bus armifque urbem eft aggrdTus. Ariete admoto, quantum inter turres muri erat prorutum , quum ingenti fragore ac ftre- pitu nudaflet urbem , fimul & cohors Ro» mana per apertum recenti ftrage iter in- vafit ; & ex omnibus oppidi partibus , re» liftis fuis quifque ftadonibus, in eum, qui premebatur impetu hoftium , locum cour^ €4ipi\ currerunt. Eodem tempore Romani & rui- oas muri fupervad^bant , ^c £»1m ad lUqr dbyGoogle LiBER XXXII. 113 tia moenia inferebant ; & , dum in unam "■ ^ partem oculos animofque hoftium certa- JJ{5-JJ}; men ayerterat,pluribus locis fcalis capitur murus , armatique in urbem tranffcende- runt : quo tumultu audito , territi hoftes , relido , quem conferti tuebantur , loco , in arcem omnes metu , inermi quoque infe- quente turbi , confagerunt. Ita urbe poti- tur conful : qui direptsi , miffis in arcem , qui vitam regiis , fi abire vellent inermes , libertatem Elatienfibus poUicerentur, fide- que in haec dati , poft pancos dies arcem recepit. XaV. Ceterum adventu in Achaiam Philoclis regii praefe^i non Corinthus tan- tiim liberata obfidione , fed Argivorum quoque civitas per qaofdam principes Phi- PkUotn locli prodita eft, tentatis pribs animis ple-//iitur, bis. Mos erat, comitiorum die primo , velut ominis causa,praetores pronuntiare Jovem , Apollinemque, & Herculem : additum legi erat, ut iis PhiKppus rex adjiceretur ; cujus nomen poft paaam cum Romanis focie-^ tatem quia praeco non adjecit , fremitus primb multimdinis ortus : deinde clamor lubjicientium Philippi nomen , jubentium- que legitimum honorem ufurpare ; donec cum ingenti affenfu nomen recitatum eft. Hujus nducia favoris Philoctes arcefiitu$ nofte occupat collem imminentem urU (Lariffam eam arcem vocant) pofitpque ibi praefidio 1 quum lueis principio fign.ii dbyGoogle 114 T. L 1 r 1 1 iBesinfeftis ad fubjedufn ard foram vaderet^ JJ^-J^ inftrufia acies ex adverfo occurrit. Praefi- 'dium erat Achaeorum nuper impofitum , quingenti fer^ juvenes dele&i omnium civitatum. £nefidemus Dymaeus praeerat. Adhortator a praefedo regio nuiTus , qui «xcedere urbe juberet ( Ncqut enini parcs eos oppidanis folis , qui idcm quod Mace" donts fentirent, nedum odjunHis Mdiccdonh' hus 9 effe , quos ne Romani quidem ad Ca- nnthum fufiinuiffent) primb nihil, nec du- cem , nec ipfos movit : pbft paulb , ut Argivos quoque armatos ex parte altera venientes magno agmine videnmt, certam perniciem cementes , omnem tamen cafunit upertinacior dux fuiflet,videbanmr fubituri. ibnefidemus, ne flos Achxomm )uventu-> tis fimul cum urbe amitteretur, paaus cum Philocle , ut abire illis liceret , ipie , quo loco fieterat armatus, cum paucis clientuxis non excefllt. Mifliis a Philocle , qui qusereret, quid fibi vellet. Nihil fatus , tantummodo , quum pro)e£^o pr» fe clypeo flaret , in praefidio creditae urbis moriturum fe arma- tum refpondit. Tum juflu prsfedi a Thra- cibns conjeda tela, interie^que omnes* £t poft pa£lam inter Achaeos & Romanos focietatem duae nobiliffimae civitates , Argi & Corinthus , in poteftate regis erant« Haec ab Romanis ea aeftate ui Graecia terr^ marigue gefta. Ciuuit, XXVL In Gallia nihil fan^ memorabi^ dbyGoogle LinER XXXIL 115 ab Sex. £lio confule geilum : quum duos ^sano^ exerdtus in provincia habutiTet , unum^^;!^ retentum , quem dimitti oportebat , cui ' ' L.. Comelius proconful prxfuerat ( ipfe ei CHelvium praetorem prsefecit ) aherum, quem in provinciam adduxit ; totum prop^ annum Cremonenfibiis Placenttnifque co- fendis redire in colontas,unde belli cafibus iilipati erant , confampfit. Quemadmodum ^trvnu Oalha praeter fpem quieta eo anno lutt, ita circa urbem fervilis prop^ tumultus exci- tatus eft. Obfides Carthaginienfium Setiae cuftodiebantur : cum iis , m piincipum Ii« beris , magna vis fervorum erat : augebant eorum numerum , ut a]> recemi Afrko bello , & ab ipfis Setanis capttva aliquot nationis e)us ex prasda empta mancipia*. Quum conjuradonem feciffent , niiffis ex eo numero , qui in Setino agro y deinde circa Norbam & Grceios , fervitia follici* tarent ; fktis )am onuiibus praparatis, ludis^ qui Setiae propediem fututi erant» fpe^cu^ \o intentum populum aggredi ftatuerant ; Set^ per csadetn & repentinum tumul* tum capt4 , Norbam 6c Circeios occupare» Hujus rei tam foedae ii^icium Romam ad L. CorneHum Merulam prsetorem urbis de* latum eft. Servi dua ante ^cem, ad eum venerunt , atqu^ ordine omnia , qu» a£^a foturaaue eraat , expofuerunt. Quibus do« mi cuuodiri Juffis , pr»tor , fenatu vocata ^dci^oque 1 ^u^ indiQes afferr^nti pro&QifQi^ dbyGoogle ii6 T. L 1 r I I ■■■e ad eam conjuradonem quaerendam atqne ^c Vi' opprimendam )uflus , cum quinque legatis profedus , obvios in agris (acramento ro- c»mpref. gatos arma capere & fequi coeebat. Hoc ^*"' tumulmario deledu duobus milRbus ferme hominum armatb , Setiam , omnibus , quo pereeret , ignaris , yenit : ibi raptim prin- dpibus conjurationis comprehenfis , fuga fervorum ex oppido £&da eft : dimifli deinde per agros, qui veftigarent. Egregia duonun cpera fervorum indicum & unius liberi fiut. £i centum millia gravis sris dari Patres juiTerunt ; fervis vicena quina mitlia «ris^ & libertatem : pretium eorum ex a&rario folutum eft doniinis. Haud ita multb pbft, ex ejufdem conjurationis reliquiis , nuntia« tiJm eft, fervitia Praenefte occupatura : eo L. Comelius praetor profedus, de quingen- tis fer^ hominibus , gui in ea noxa erant, fupplicium fumpfit. In timore civitas fiiit , obudes captivofque Pcenorum ea molirid Itaque & Romae vigiliae per vicos fervatae, iu(tfr«4 anno primiim creati, crefcentibus jam pro- *•''•'• yinciis,&laniis patefcente imperio : creati autem hi , L. Manlius Vulfo , C. Sempronius Tuditanus , M. Sergius Silus , M. Helvius , M. Minucius Rufus, L. Atilius. Sempronius & Helvius ex iis aedilesplebis erant : curu-^ les aediles Q. Minucius Thermus & Ti. Sem- pronius Longus. Ludi Romani eo anno quater inftaurati. XXVUL C Comelio & Q. Minucio confulibus, onmium primUm de provinciis dbyGoogle iii8 T. L I r t I BSBSKs Gonfulum pmtofumque adum. Pritis dt YcV^' P"^*^®''^^"^ tranfafta res^ quae tranfigi forte bxVt- poterat: urbanaSergio,peregrina jurifdidio qI* Mi- Minucio obtigit. Sardiniam Atilius ^ Sici- »"^j> liam Manlius,Hifpaniam Sempronius cite- Provin. riorem , Helvius ulteriorftm eft fortitus» **** Confulibus Italiam Macedoniamque fortiri parantibus, L.Oppius & Q.Fukius tribuni plebis impedimento erant, Quod longinqua proyincia Macedonia tjfet ; ncque ulla alia res majus bello impedimentum ad eam diem fuijfet, qudm qubd^ vixdum inchoatis rehus^ in ipfo conatu gerendi belli, prior confiil re^ vocaretunQuartum jam annum ejfe ab decreto Macedonico beUo, Quarendo regem & exer^ citum ejus Sulpicium majorem partem anni abfumpfijfe. Fillitmcongredientem cum hofte^ re infedd revocatum» Quintium, rebus divinis fiomce majorem partem anni retentum , ita gejjijfe tamen res^ ut^ fi aut maturiiis in pro* vinciam veniffet, aut hiems magisferafuijfet^ potuerit debellare, Nunc quoque in hibema frofeSum, ita comparare dici bellum , ut^ nifi fucceffor imptdiat yyperfe&urus aftate pro- ximd videatur, His orationibus pervicerunt, ut confules in fenatus audoritate fbre dice- rent fe , fi idem tribuni facerent. Permit- tentibus utrifque liberam confultationem , Patres confulibus ambobus Italiam provin- Huintio ciam decreverunt : T. Quintio proroga- tuZ^im- rum imperium, donec fucceffor ei veniUet. r^ium. G>nfuliljus binae legiones decretae ; &-ut dbyGoogle LlBEK XXX 11. II^ bellum cum Gallis Cifalpinis , qui defecii^ sssssA fent a populo Romano, gererent. Quintio Uj^.js^* in Macedoniam fupplementum decretum,*' '*^* peditum quinque millia & trecenti equites, & fociorum navalium tria millia. Praeefle idem, qui praeerat, claffi L. Quintius Fla- mininus jufliis. Prstoribus in Hifpanias o&ona millia peditum focii^m ac Latini no- 'minis data , & quadringeni equites , ut di- mitterent veterem ex Hifpaniis militem ; &L terminare juffi , qua ulterior qiteriorve provincia fervaremr. Macedoniae legatos F. Sulpicium & P. Viilium , qui confules in ea provincia fiierant, adjecerunt. XXlX. Priufquam confules praetorefque in provincias proficifcerenmr , prodi^a ProJU procurari placuit : qubd aedes Vulcani^**; Dummanique Romae , & qubd Fregellis murus & porta de coelo tada erant ; & Frufinone inter noftem lux orta ; & Af- culo agnus biceps cum' quinque pedibus natus ; & Formiis duo lupi , oppiaum in- greffi,obvios aliquot laniaverant : Romas non in urbem folbm, fed in Gapitolium penetraverat lupus. G. Aciliustribunus ple- bis tulit , ut quinque coloniae in oram ma- ritimam deduCerentur ; duae ad oftia flu- minum Vulmrni Liternique ; una Puteolos ; una ad Gaflirum Salemi : his Buxentum adjed^um : trecenae familiae in fmgulas co- lonias jubebantur mitti : triumviri dedu- cendis iis , qui per triennium magiftratusi dbyGoogle xio T. £ I y r 1 t haberent , creati , M. Semlius Geminuf l Q« Minuciu^ Thermus , Ti. Sempronius ' Longus. Deie6lu rebufque aliis divinis hu* manifque , quae per ipfos agenda erant , perfedis, confules ambo in Galliam pro- Confw te£ti. Cornelius re&k ad Infubres via , qui 'gefi/u tum in armis erant^ Cenomanis afTumptis; €aUia, Q, Minucius in laeva Italias ad Infenim mare flexit iter, Genuamque exercim ab- Au&o , ab Liguribus orius eft bellunu Oppida Claflidium 6c Litubium , utraque Ligurum, 6c duae gentis ejufdem civitates, Ceielates Cerdiciatefque, fefe dediderunt. £t )am omnia cis Padum, praeter Gallorum Boios, Ilvates Ligurum, fub ditione erant : quindecim oppida, hominum viginti millia «fTe dicebantur, quas fe dediderant. Inde in agrum Boiorum legiones duxit. XXX. Boiorum exercitus haud ita multb ant^ trajecerat Padum, junxeratque fe Infu- bribus & Cenomanis, quod ita acceperant, conjundis legionibus confuks remgefturos, ut & ipfi collatas in unum vires firmarent. Poflquam fama accidit , alterum confulem Boiorum urere agros,feditio extemplo orta efl. Poflulare Boii , ut laborantibus opem univerfi ferrent. Infubres negare , fe fua deferturos. Ita divifae copiae , Boiifque in agrum fuum tutandum profe6^is , Infubres cum Cenomanis fuper amnis Mincii ripam confederunt. Infra eum locum quinque mil- lia pafTuum , & conful Corneiius eidem flumini dbyGoogle LlBEK XXX II. 111 fitimini caftra applicuit ; indd mittendo in ^ ^ ^- vicos Cenomanorum Brixiamque , quod«.c.i97* caput gentis erat , ut fatis comperit , noit ex auftoritate feniorum juventutem in armis «{Te , nec publico confllio Infubriura de- fedlioni Cenomanos fe adjunxifTe ; excitt$ ad fe principibus, id agere ac moliri coepit, ut delcifcerent ab Infubribus Cenomani , 6c fignis fublatis , aut domos redirent , aut ad Romanos tranfirent. £t id quidem impe- trari nequiit ; in id data fides confuli eft, ut in acie aut qiuefcerent, aut, fi qua etiam occafio fuiflet, adjuvarent Romanos. Haec ita convenifle In(ubres ignorabant ; fube- rat tamen quasdam fufpicio animis, labare fidem fociorum. Itaque , quum in aciem eduxiflent, neutrum iis comu committere aufi , ne , fi dolo ceffifTent , rem totam in- clinarent, poft figna in fubfidiis eos lo« caverunt* Conful principio puznae vovit «dem Sofpitae Junoni, fi eo die nofles fufi fugatique efTent. A miiitibus clamor fubia« tus , compotem voti confulem fe faduros» & impetus in hoftes efl hB\x%* Non tule- runt Infubres primum concurfum : quidam & a Cenomanis , terga repent^ in ipfo certamine aegrefGs , tumultum ancipitem inje^^um auctores funt, caefaque in medio quinque & triginta millia iioflium,quinque millia & feptingentos vivos captos , in iis Amilcarem Poenorum imperatorem , qui jbelli caufa fuifTet : figna militaria centum Tonms V. F dbyGoogle iii T. L I r I 1 t trieinta , & carpenta fupra ducenta. Op- ^^'Ss^ ptda , quae defe£^ionem fecuta erant , de^ * ''^* diderunt fc Romanis. XXXL Minucius conful primb effiiiis populationibus peragraverat fines Boio- rum ; deinde , ut , relidis Infubribus , ad fua tuenda receperant fefe , caftris fe tenuit, acie dimicandum cum hofle ratus. Nec Boii detre^^afTent pugnam, ni ^una vidos Infubres allata animos fregOet. Itaque , reli£^o duce caftrifque , dimpati per vicos , fua ut quifque defenderent , radonem gerendi belli hofti mutarunt : omifll enim fpe per unam dimicadonem rei decemendae » rurfus populari agros , & urere te6ta , vicofque expugnare coepit« Per eofdem dies (Jlaftidium incenfum. Inde in Liguftinos Ilvates , qui foii non parebant, legiones du£tx. Ea quoque gens^ ut Infubres acie vidos, Boios, ita ut tea* tare fpem certaminis metuerent, territos audivit , in ditionem venit. Litterae confu* lum e Gallia de geftis profpere fub idem tempus Romam allatse. M. Sergius praetor urbis in fenatu eas , deinde ex au6loritate Patrum ad populum recitavit : fupplicatio in quatriduum decreta. Hiems jam eo tempore erat. XXXII. Quum T. Quintius , capti Ela- tia, in Phocide ac Locride hdberna dif- pofita haberet, Opunte feditio orta eft. Faflio una iEtolos , qui propiores erant^ dbyGoogle LlBER XXXI 1. iii attera Romanos arceiTebat. ^toli priores iirn venerunt ; fed opulentior fa£^io , exclufis u-c.^r*. ^tolis , nuffoque ad imperatorem Roma- ** *^^* num nuntio , ufque in adventum ejus tenuit urbem. Arcem regium tenebat praefidium ; neque, ut defcenderent inde, aut Opuntio- rum minis, aut au^oritate imperantis con- fulis Romani , perpelli powerunt. Mora » cur non extemplo oppugnarentur, ea fuit, qvtbd caduceator ab rege venerat, locum ac tempus petens colloquio. Id gravat^ Qvhim conceffum regi eft ; non quin cuperet'^*^ Quintius per le partim armis, partim con- ch« phu ditionibus confe6him videri bellum : nec- '*''*• dum enim fciebat , utrum fucceffor frbi alter ex novis confuHbus mitteretur, an , quod , fumm^ vi ut tendereiit , aitiicis & propinquis mandaverat, imperiuni proro- garetur : apmm autem fore colloquium credebat , ut fibi liberum effet , vel ad bellum manenti , vel ad pacem decedenti rem inclinare. In finu Maliaco prope Ni- caeam littus elegere : eb rex ab Demetriade cnm quinque lembis dcuna nave roftrata venit. Erant cum eo principes Macedonum, & Achaorimi exful vir infignis Cycliadas. Cum imperatore Romano rex Amynander erat , & Dionyfodorus Attali legatus , 6c Agefimbrotus prafedbs Rhodiae claflis , & Phfcfteas princeps iEtolornm , & Achaei dtio , Ariftaenus & Xenophon. Inter hos Romanus ad extrenmm httus progreffus t f ii dbyGoogle 114 T. L I r I I f— pauiim rex in proram navis in ancoris ^•«•jn. ftamis procei&flet , Commodius, inquity _fi tn terram egredians, & ex propinquo dica" mus in vicem , audiamufque. Quum rex £idurum fe id negaret ; Ouem tandem , inquit Quintius, times ? Ad hoc ille fu- perbo & regio animo : Neminem equidan timeo, prater deos immortales ; non omnium autem credo fidei, quos circa te video, atque omnium minime jEtolis. Iftud quidem , sat Romanus , par omnihus periculum eft ^ qui cum hofte ad colloquium congrediuntur , iU nulla fides fit. Non tamen , inquit rex , T. Quinti , par perfidia pramium eft , Ji fraude agatur, Philippus & Pharuas; neque enim aque difficulter J^toli pratorem alium, ac Macedones regem in meum locum fuhJU'- tuant, Secundum haec filentium fiiit. XXXIII. Quum Romanus eum. aequum cenferet priorem dicere, qui petiffet col- loquium ; rex, ejus effe priorem oratio- nem , qui daret pacis leges , non qui ac* Ltge, ciperet ; tum Romanus , SimpUcem fuam ^hiu 1 o orationem ejfe ; ea enim fe di£turum , qua ^'^' ni fiant , nulla fit pacis conditio. Dedu^ ' cenda ex omnibus Gracia civitatibus regi prafidia ejfe ; captivos 6» transfugas fociis populi Romani reddendos ; reftituenda Ro- manis ea, Illyrici loca , qua poft pacem in Epiro fa^am occupajfet. PtolemoQ rtp. JEgypti r^ddendas urbes , quas poft P^hilo^ patoris PtoUmcti monem qccupajfet. Suas dbyGoogle LiBEK XXXII. 115 popuU^ue Romani conditiones has ejji : ce- ■ terum &fociomm audiri poflulata verum effe. ^c. I97*. Attali regis legatus , Naves captivofque ^ ^ua ad Chium navali proelio capta effent^ & JNficepkorium , Venerifque templum, qua Jpo* liajfet evajiaffetque, pro incorruptis refiitm : Rhodii Perxam (regio eft continentis ad- -versiis infulam , vetuftse eorum ditionis ) repetebant , poftulabantque Prajidia deduci ab laffo, 6* Bargyliis, & Euromenfium urbe, 6» in Hellefponto Sefio atque Abydo , & Pe^ rinthum By^antiis in antiqui formulam juris rejlitui, & Uberari omnia AJict emporia por- tufque. Achaei Corinthum & Argos repe- tebant. Prxtor ^tolonim Phaeneas quum eadem fer^ , quae Romani , ut Grscii decederetur , poftuiaftet, redderenmrque /Etolis nrbes, quae quondam juris ac di* tionis eorum fuiflent ; excepit orationem ejus princeps iEtolorum Alexander, vir ( ut inter iEtolos ) £icundus. Jamdudum fe ^/«5«»- r€ticere , ait , non quo quidquam agi putet oratio m eo cclloquio, fed ne quem fociorum dicentem ^^^ interpeUet. Neque de pace cum fide PhiUpr pum agercj neque bella verd virtute umquam gejjiffe, In coUoquiis infidiari & captare ; in bello non congredi itquo campo , neque collatis fignis dimicare, fed refiigientem in" cendere aii diripere urbes, & vincentium prc^ mia vi^um corrumpere, At non fic antiquos Macedonum reges, fed- acie bellare folitos^ urbibus parcere, quantum poffent, qub opu* F iij dbyGoogle ii6 T. L 1 r I I II I ■ ' I lentius impenum hahtrcnt. Nam dt <^ ^Q,V navem, ut exaudlretur, propiiis terram appUcuit. Orfum ernn dicere , in £tolps maxim^, violenter, Phaeneas ia» terfatus , Non in verbis rem verti , ait : aut hello vincendum , aut melioribms parendum ejfe. Apparet id quidem » inquit Pfaiiippus , ttiam caco ; jocatus in valetudinem oculo- rum Phxnes : & erat dicacior natursL , quam regem decet , & ne inter feria quidem riiu fatis temperans. Indignari inde coepit , ^tolos , tamquam Romanos , decedi Gr^cia jubere ; qui , quibus finibus Gntcia fit , di- cere non pojjlnt, Ipfius enim JEtolia Agntos ^ Apodotofque , 6* Amphilocos , quct perma* gna eorum pars fit , Gr^tciam non ejfe, An ,, qubd afociis eorum non abftinuerim ,juftam querelam habeni , quum ipfi pro lege hunc antiquitus morem fervent, ut adversus Jbcios ipfifuQSfpubli^d tantum auSoritatc d^mpta^ dbyCoogle LiBER XXXI L 117 juventuttm fuam militare finant , 6* contra-- 1 ■•'< fi4f pcrfape acies in utraque parte uEtolica ^Jc.^t*. auxilia kabeant ? Neque ego Cium expugna" vi 3 fed Prujiam focium & amicum oppugnan' tem adjuvi : & Lyfimachiam ab Thracibus vindicavi ; fed quia me neceffitas ad hoc bcl" lum a cuftodia ejus avertit , Thraces habent. £t JEtous hac, Attalo autem Rhodiifque nihil jure debeo ; non enim a me , fed ah illis j principium belli ortum eft. Romano» rum autem honoris causd , Peraam Rhodiis ^ & naves Attalo cum captivis , qui compa^ rebunt, reftituam* Nam quod ad Nicepho* rium Venerifque tempU reftitutionem attinet; quid ea reftitui poftuiantibus rejpondeam, nifi, quo uno mido luci/ylvaque c^^Jk r^ fiitui poffunt , curam impeafamque Jationis jne praftaturum ? quoniam hac inter fe re^es poftulare & refpondere placct, Extrema ejus oratio adversiis Achseos fait ; in qua , orfus ab Antigoni primiun , fuis deinde erga eam centem meritis, recitari decreta eorum juilit , omnes divinos humanofque honores complexa ; atque ad ea adjecit recens de exercitu, quo ab fe dcfcivifTem ; inveftuf- que graviter in perfidiam eorum , Argos tamen fe redditurum eis dixit. De Corin- tho cum imperatore Romano deliberaturum ejfe ; quafiturumque Junul ab eo , utrum iis tantum urbibus decedere ft ctquum cenfeat ^ quas a Je ipfo captas jure belli habeat , an iisctiam, quas a majoribtts fuis accepijfst* F iv dbyGoogle iz8 T. L I r I I teae=» XXXV. Parantibus Achais JEtolifqne I!c.'i9^'. ^^ ^* refpondere , quum prope occafum * fol effet , dilato in pofkrum diem collo- quio, Philippus in ftationem, ex qua pro- tedus erat , Romani fociique in Caftra re- jiiter dierunt. Quintius poftero die ad Nicaeam l\ V"'* ( is enim locus placuerat ) ad conftitutum tempus venit. Philippi nullus ufquam nec nuntius ab eo per aliquot horas veniebat ; & )am defperantibus venturum , repent^ apparuerunt naves. Atque ipfe quidem , Quum tam gravia & indigna imperarentur , inopem confilii diem fe confitmpfijfe delibe* rando , aiebat. Vulgo credebatur, de in- duftria rem in ferum tradam , ne tempus dari poffet Achaeis ^tolifque ad refpon- dendum ; & eam opinionem ipfe attrma- vit , petendo , ut , fummotis aliis , ne tem- pus altercando tereretur, & aliquis finis rei imponi poffet , cum ipfo imperatore Romano liceret fibi colloqui. Id primb non acceptum , ne exdudi colloquio videren- tur ibcii ; deinde, quum haud abfifteret petere , ex omnium confilio Romanus \m* perator cum Appio Claudio tribuno mili- tum , cetcris fummotis , ad extremum lit- tus proceiSt. Rex cum duobus , quos pri- die adhibuerat, in terram eft egreffus. Ibi quum aliquamdiu fecretb locuti effent , quae ada ad fuos Philippus retulerit , mi- piis compertum eft. Quintius haec retuHt c^d fociQS : Romanis em ced^re $ojd IUyrki dbyGoogle LiBEK XXXIL 119 Cfa fferfugas Tcmittere, ac fi qui effent capti' aj j? •vi ; Attalo naves , & cum iis captos nava^ ^ c.UtI Usfocios ; Rhodiis regionem , quam Peraam ^ocant , reddere : laffb & Bargyliis non cef furum ; Mtolis Pharfalum Larijfamque red^ iiere , Thehas non reddere : Achais , non uirgis modh , fed etiam Corintho cejfurum» NuUi omnium placere , partium , quibus cefTurus , am non ceflurus effet , deftinatio. Plus enim amitti in eis , quam- acquiri ; fiec umquam, nifitotd deduxiffet Gracidprct* Jidia y caufas certaminum deponere, XXXVI. Quum haec toto ex conctlfp certatim omnes vociferarentur , ad Philip- pum quoque procul ftantem vox eft per- lata : itaque a Quintio petit , ut rem to- tam in poftemm diem , fed abominatos etiam nomen tytanni audivit, caufam fe fpoliandi eos na^um ratv» , tradere , ubi vellet , urbem , Phi- kzclem. jufik* Node » ignaris omnibus , atc- F vj dbyGoogle iji T. L 1 r 1 t ^= ceptus in urbem eft tyrannus : primS lace J;-^{" occupat fuperiora omnia loca ; porta^que '^'^. clauia. Paucis principum tumultum inter »*hid, primum elapfis , eorum abfentium direpta^ ^f" tbrtunae ; prsfentibus aurum atque argen- tnm ablatum ; pecuniae imperatse ingentes t qui non cunfhmter contulere , fine conttt» «.'<»iii«'melia & laceratione corporum fimt di- fcw!^*" "*^^ > ^^* occuiere aut retrahere aliquid fufpicio fiiit , in fervilem modum lacerati atque extorti. Concione inde advocat^ , rogationem promulgavit, unam de tabulis novis , alteram de agro yiritim dividendo ; duas faces novantibus res ad plebem in optimates accendendam. XXXIX. Poftquam inpoteftate Argivo- Tum civitas erat, nihil e]us memor tyran« nus , a quo eam civitatem , & quam in con- ditionem accepiffet , legtos Elatiam ad Qointium , & Attalum £ginae hibeman- tem mittit , qui nuntiarent , Argos in po^ uftatc fua ejfc ; cb fi vcnirct Quintius ad coUoquium , non diffidcre , fibi omnia cum €0 convcntura. Quintius, ut eo quoque prse- iidio Philippum nudaret , quum annuifret fe venturum , mittit ad Attalum , ut ab ^gina Sicyonem fibi occurreret : ipfe ab Andcyra decem quinqueremibus , quas iis fort^ ipfis diebus L. Quintius frater ejus adduxerat ex hibernis Coreyrae , Sicyonem tranfmifit. Jam ibi Attalus erat, qui , quum tyranno ad Romanum imperatorem » noa dbyGoogle LiBER XXXII. 133 Romano ad tyrannum , eundum diceret , as^ai in fententiam fuam Quintium traduxit , ne J^^ ;JJJ; in urbem ipfam Argos iret. Haud procal ^^^yj urbe Mycenica vocatur : in eo loco ut cum congrederentur 9 convenit. Quintius camSjJl-* firatre & tribunis militum paucis , Attahis acie vi6io dehellavit. £. Qttintius Flamininus, firater proconfulis, Acamanes , Leucade urhe, ^d caput efi Acamanum, expugnata^ im deditionem accepit. C Sempronius Tuditanus prtttor a Celtiheris cum exercitu cafus ejt, Attakts, a Thehis oh fuhitam valetudinem Pergamum tranflatus , decejjit, Pax petenu Philippo, Gracia lihertas data eft, L,Furius Purpureo & M. Claudius Marcellus confules Boios & Infuhres GaHos fuhegerunt. Mar^ cellus triumphavit, Annihal , frujira in Afri^ ca hellum molitus , & oh hoc Romanis per epiftolas adverfa fa&ionis principum dela» tus, propter metum Romanomm, qui legatos ad Carthaginienfium fenatum de eo miferant^ profugus ad Antiochum regem Syria fe con* tulit, hellum contra Romanos parantem. dbyGoogle LIBER XXXIII. I.H. uECjper hiemem gefla. Initio au- tem veris Quintius, Att^o Elatiam exci-J^cJJJ; to » Boeotorum gentem , incertis ad eam quintiut diem animis fluSuantem, ditionis fuae fa-*j^^«*" cere cupiens , profedus per Phocidem , **"* quinque millia ab Thebis , quod caput eft IBoeotiae , pofuit caAra. Inde poflero die cum unius figni militibus , & Attalo , le« gationibufque , quae frequentes undique convenerant , pergit ire ad urbem , juffis legionis haftatis (ea duo millia miUtum erant ) fequi fe , mille pafluum intenrallo diftantes. Ad medium ferme viae Boeoto- rum praetor Antiphilus obvius fuit : cetera multitudo e muris adventum imperatoris Romani regifque profpeculabatur : rara ar* ma paucique milites circa eos apparebant : haftatos , fequentes procul , amfraSus via- nim vallefqueinterjedae occulebant. Quum jam appropinquaret urbi, velut obviam egredientem turbam falutaret , tardiiis in- cedebat. Caufa erat morse , ut haftati con- fequerentur. Oppidani , ante lidprem turb| aAa , infecutum confeftim aemen armato- rum non ant^ , qu^ ad hoipitium impe- ratoris ventuni eft , confpexere« Tum , ve- lut prodita dolo AntipUli prstoris urbe captaque , obftupuerunt omnes. £t appa« r^bat oihil liberse gQnfultatiooi& cQn(;iUQ,, dbyGoogle ijS^ T. L I r 1 t tBsssss cpod in diem poflerum indiftum erat Boeo- ^•^;J5^'tis,reliftum. Texerunt dolorem, quem & 'nequidquam & non fine periculo often- diffent. 7« concu II. In concilio Attalus primus verba fe- wum°' ^*^* Orfus a ma)orum fuorum fuifque , & Attaius conununibus in omnem Graeciam, 5c pro- rSn* priis in Boeotorum gentem meritis, fegnior «wWir. jjj^ ^ infirmior , quam ut contentiofiem dicendi fuftineret , obmutuit , 6c concic^t. Et, dum regem auferunt perferuntque parte membrorum captum , paulifper concio in- termifla eil. Ariftxnus inde , Acbaeo- rum praetor , eb cum majore au^orita- te auditus , quod non alia , quam quae Acbaeis fiiaferat , Boeotis fuadebat. Pauca ab ipfo Quintio adje^a , fidem magis Ro- manam , quam arma aut opes , extoltente Sotutas verbis. Rogatio inde , a Plataeenfi Dicaear* '^udt-^^^ lata recitataque de focietate cum Ro- trua^ manis jungenda, nullo contra dicere au- dente , onmium Boeotiar civitatuni fuffrs- ^is accipitur jubeturque. Concilio dimiffo» Quintius tantumThebis morams, quantum Attali repens cafus coegit , poftquam non vitae praefens periculum vis morbi attuHffe , fed membrorum debilitatem vifa eft , rfr- lifto eo ad curationem neceffariam corpo- ris , Elatiam , unde profe^^us erat , redit ; Boeotis quoque , ficut pribs Achseis, ad focietatem adfcitis , & quando tuta ea pa- cataque abtergo relinquebantur, omnibus dbyGoogle LiSER XXXI 11. 139 fam co^tationibus in Philippum, & quods=a rcliquum belli erat , convems. I!c'.U-I III. Philippus quoque primo vere , poft- i»/,^i^^i quam legati ab Roma nihil pacati retule- w»'-»- . rant , dele6tum per omnia oppida regni |ia- ""* bere inftituit , in magna inopia juniorum. Abfumpferant enim per muhas jam aeta- tes continua bella Macedonas : ipfo quo- que r^gnante, & navaUbus bellis adver- siis Rhodios Attalumque, &: terreftribus adversiis Romanos ceciderat magnus nu- merus : ita & tirones ab fedecim annis mi- lites fcribebat , & emeritis quidam ftipen- diis , quibus modb quidquam reliqui robo- ris erat, ad figna revocabantur. Ita fup- pleto exercitu , fecundiim vernum «qui- no6tium omnes copias Dium contraxit , ibique flativis pofitis , exercendo quotidie milite , hoftem opperiebatur. £t Quintius per eofdem ferme dies , ab Elatia profec- tus , prseter Thronium & Scarpheam ad Thermopylas pervenit. Ibi concilium ^to- lorum , lieracleam indt£^um , tenuit, con- fiiltantium quantis auxiliis Romanum ad bellum fequerenmr. Cognitis fociorum de- cretis , tertio die ab Heraclea Xynias pro- greffus , in confinio .^nianumTheffalorum-i que pofitis caflris , ^toUca auxilia oppe* riebatur, Nihil morati -fitoli funt. Phsnel duce , duo millia peditum cum equitibus ,ypi^ quadringentis venerunt. Ne dubium effet ^j;^"^ <|uid exipeftaffet, confeftimQuimiusmo*^". dbyGoogle 140 T. L I r I I aeaara vit cafirsu Tranfgreffo in Phthioticum agrnm ^'c^iJ/. quingenti Gortynii Cretenfium , duce Cjr- dante, & trecenti ApoUoniats, haud diA pari armatu , fe conjunxere ; nec ita multo pbft Amynander cum Athamanum pedi- tum ducentis & mille. IV. PhiUppus , cogniti profe6Hone ab Elatia Romanorum , ut cui de fumma re- rum adeffet certamen , adhortandos mili- tes ratus, multa )am faepe memorata de majorum virtutibus , fimul de militari laude Macedonum quum differuiffet , ad ea quae tum maxim^ animos terrebant , quibufque erigi ad aliquam fpem poterant , venit. Ac- ceptae ad Aoum tlumen in angufliis cladi ^ territ^ Macedonum phalange , ad Atracetn yi pulfos Romanos opponebat. Et illic ta^ men , ubi infejfas fauces Epiri non tenuif^ fent , primam culpam fi^jffe eorum , qui ne- gliee/iter cuftodias fervajfent ; fecundam , iri ipfo certamine , levis armatura mercenario^ rumque militum. Macedonum verb phalan" gem , ^ tunc ftetiffe , 6* loco eequo juftaque Copia- pugndfemper manfuram invi£iam. Deceni 6c ""?* "* fex millia militum ha!C fulre , robur omne numtrut. vinum , oC regni. Ad hoc duo miUia ce» tratorum, quos peltaftas appellant, Thra- cumque & lllyriorum ( Trallis liomen eft genti ) par numerus bina millia erant , 6c mixd ex pluribus gentibus mercede con- dudi auxiliares mille ferme, & duo millia cquitum. Cum iis copiis rex hoftQm oppQ : dbyGoogle LiSER XXXI 11. 141 riebatun Romanis ferme par numerus erat; sssssa equitum copiis tantum , quod ^toli accef- ^q*!"* ferant , fuperabant. V. Quintius ad Thebas Phthioticas caf- tra quum moviffet , fpem nad^us per Ti- monetn principem civitatis prodi urbem , cum paucis equitum levifque armatur» ad muros fuccemt. Ibi adeo fruftrata fpes eft , ut non certamen modb cum erumpenti- bus , fed periculum quoque atrox fuoiret ; ni caftris exciti repent^ pedites equitefque in tempore fubveniffent. Et poftquam ni- hil conceptae temere fpei fuccedebat, ur- bis quidem amplius tentandas in prsefentia conatu abfiftit ; ceterum fatis gnarus jam in Theffalia regem effe , nondum com- perto , quam in regionem veniffet , milites per agros dimiffos vallum cedere & pa- rare jubet. Vallo & Macedones & Graeci Vatium ufi funt, fed ufum nec ad commoditatem,^'*''*' (erendi , nec ad ipfius munitionis firma- mentum aptaverunt. Nam & majores & magis ramofas arbores csdebant , quam quas ferre cum armis miles poffet ; & quum caftra his ant^ objedHs fepfiffent , facilis molitio eorum valli erat : nam & quia rari ftipites magnarum arborum emi- nebant, muhique & validi rami prsbe- bant , quod rea^ mann caperetur , duo , aut fummiim tres juvenes connbci arborem unam evellebant ; qua evulssi , portae inftar extempla patebat , nec in promptu erat » dbyGoogle 141 T. L I r 1 I s==r guod obmolirentur. Romanus leves , & hU «!c.iU.' ™''COS plerofque, 6ctrium , aut> quum plu- Aoma-rimiim , quatuor ramorum vallos caedit, iiofB.li. y^ g^ fufpenfis ab tergo armis ferat plures fimul apt^ miles ; & ita denios obfigunt implicantque ramos , ut neque , qus cu- juique ftipitis palma fit , pervideri pofiEit ; & adeo acuti , aliufque per alium immif& radii locum ad inferendam manum non re- linquQnt , ut neque prehendi , quod traha-' tur , neque trahi , quum inter fe innexi ra- mi vinculum in vicem prsebeant, poffit : &, fi evulfus fort^ eft unus, nec loci multum aperit , & alium rcponere perfacile efl. VI. Quintius pouero die , vallum fecum ferente milite , ut paratus omni loco caf« tris ponendis effet, progreflus modicum iter , fex ferme millia a Fheris quum con- fediffet , fpeculatum in qua parte Theffaliaa hoffis effet, quidve pararet, mifit. Circa Lariffam erat rex ; qui certior jam £ci^s, Phiras Romanum ab Thebis Pheras moviffe , de- fxtrcuus foj^gi quamprimum & ipfe certamine cu- ^"^' piens , ducere ad hoftem pergit , & qaa- tuor millia fer^ a Pheris pofuit caftra. Inde poftero die quum expediti utrimque ad occupandos fuper urbem tumulos procef^ fiffent , pari ferme intervallo ab jugo, quod capiendum erat , quum inter fe conipedi , effent , conftiterunt , nuritios in caftra re- miffos, qui , quid fibi , quando praeter fpem hofds occurriffet ^ faciendum effet^ confo^ dbyGoogle LtBER XXXI 11. 143 lerent , quieti opperientes. £t illo quidem ^saesam die , nuUo inito certamine, ki caftra revo- ][^c.'5^^I cau funt. Poftero die circa eofdem tumu- ** los equeftre proelium fuit ; in quo non mi- ' nimiim ^tolorum operi regii fugati , atque in caftra compulfi funt. A^gnum utrifque impedimentum ad rem gerendam fuit ager confitus crebris arboribus , hortique , ut m fuburbanis locis , 6c coar^ata itinera ma» ceriis , & quibufdam locis interclufa, Ita-r que pariter ducibus confilium fiiit exceden* di ea re^one , 5c velut ex praedido , ambo ScotufTam petierunt , Philippus , fpe frun xnentandi inde , Romanus , ut praegnef&s corrumperet hofti frumenta, Per diem to« tum , quia coUes perpetuo jugo intererant , fiullo confpe^la inter fe loco agmina ienint. Romani ad Eretriam Phthiotici agri , Phi« lippus fuper amnem Oncheftum pofuit caf- tKU Ne poftero quidem die, quum Phi- lippus ad Melambium , qaod vocant Sco- tuflasi agri , Quintius circa Thetidium Phar- falis terras pofuiiret caftra , aut hi , aut illi , ubi hbftis effet , fatis compertum ha* Imeruht. Tertio di^ primb nimbus effufus, deXn caligo no£lis fimiliima Romanos metu infidiarum tenuit. VII. Philippus maturandi itineris causa ^ |>oft imbrem nubibus in terram demiffis ■nihil deterritus , ftgiia ferri juf&t ; fed tam denfa caUgo obcisca^rerat diem , ut neque iigniferi viiim, nec figna milites cemerent; dbyGoogle 144 T. L t r 1 1 I' ■'?■. agmen ad incertos clamores vagam veht J';^"^ errore nodumo turbaretur. SuperereffiL to- ••C. 197. , . ^ i» i_ 1 r o i>r«fiii« mulos , qui Cynofcephalae vocantur » re- «•A^ cum fibi placere , non tempus , perpulit , ut educeret omnes copias in aciem. Idem & Romanus , magis neceffitate, qukm oc- cafione pugns indudus , fecit. Dextrum cornu , elephantis ante figna inftru£Hs , ixi fubfidiis reliquit : lavo cum omni lcvi ar- matura in lioftem vadit ; fimul admonens , Cum iifdem Macedonibus pugnaturos , quos ad Epiri fauces , montibus fluminUxufque fep" tos,vi£ia naturaU difficultate locorum, expU' llffent , acieque expugnaffent i cum iis , quos , P. SulpicU priits duHu , obfidentes Eordaat Tomus K G dbyGoogle 146 T. L I V I I WSS5S aduum viciffint. Famdft ut in jugum evafit , & ]a« centibus ibi paucis armis corporibuique hoftium, prcelium eo loco fuifte, pulfofaue inde Romanos , & pugnari prope calcra hoftium vidit , ingenti gaudio eft elatus : mox , refugientibus fuis , & terrore verfo , paulifper, incertus an in caftra reciperet copias , trepidavit ; deinde , ut appropin^ ouabat hoitis , & , prxterquam qubd cae- debantur averfi, nec, nifi defenderentur , fervari poterant, ne ipfi quidem in tuto jam receptus erat ; coadus, nondum af- lecuta parte fuorum, periculum fummae re« rum facere, equites levemque armaturam^ qui in proelio merant , dextro in comu lo* cat : cetratos & Macedonum phalangem » haftis pofitis, quarum longitudo impedi- mento erat , gladiis rem gerere jubet : fi- mul ne facil^ perrumperetur acies , dimi- dium de fronte demptum introrfus porrec- tis ordinibus duplicat, ut longa potiiiSy k dbyGoogle LiBER XX XIII. 147 tjdkm kta , ades eflet : {imul & denfari f i ordines luffit , ut vir viro , arma armis lun- u-c.$ inter figna & ordines acceptis, tubi dat iignum. Rarb alias tantus clamor dicitur in principio pugna exortus : nam fortfc I utraque acies limul conclamavere ; nec fo- 1 liim qui pugnabant, fed fubiidia etiam , 1 Guique tum maxim^ in proelium veniebant» r)extro comu rex, loci plurimiim auxilio, ex jugis altioribus pugnans , vincebat ; fi- siiftro , tum quum maxim^ appropinquante phalangis parte , quae noviffimi agminis fue- rat , fine ullo ordine trepidabatur. Media acies , qus propior dextrum comu erat , flabat Ipedacuio velut nihil ad fe perti- nentis pugnas intenta. Phalanx , quae vene« rat , agmen magis quam acies , aptiorque itineri , quam pugnae , vixdum in jugum evaferat. In hos mcompofitos Quintius , quamquam pedem referentes in dextro cor- tiu fuos cernebat , elephantis priiis in hof- tem adis , impetum facit , ratus partem profligatam cetera traf^uram. Non dubia y\ncttHt T€5 foit : extemplo terga vert^re Macedo- ^'"»«'»** fies , terrore primo beffiarum averfi. Et ce- teri quidem nos pulfos fequebantur : unus e tribunis militum, extemplo capto con- fiWo 9. cum viginti fignorum militibus , re- \i6k2L ei parte fuorum , quae haud dubi^ vin- cebat , brevi circuitu aextnmi cornu hof- Gij dbyGoogle 148 T. L 1 r 1 I r» tium averfum invadit. NuUam aciem ab tJ.c.ns. tergo adortus non turbaffet ; ceterum ad •• C.197 communem omnium in tali re trepidatio- nem acceflit , quod phalanx Macedonum , gravis atque immobilis , nec circumagere le poterat , nec hoc , qui a fronte paulo ant^ pedem referentes , tunc ultro territis inftabant, patiebantur. Ad hoc, loco etiam premebantur , quia jugum , ex quo pugna- verant , dum per prochve pulfos infequun- tur , tradiderant hofti ad terga fua circum* dudo. Paulifper in medio caefi , deinde , omiifis plerique armis , capeffunt fiigam. X. Philippus cum paucis peditum equi- tumque primb tumulum altiorem inter ce- teros cepit , ut fpecularetur , quae in laeva parte fuorum fortuna effet ; deinde , poft- quam fugam effiifam animadvertit, & omnia circ4 juga fignis atque armis fulgere,tum & ipfe acie exceffit. Quintius , quum inftitiffet cedentibus , repent^ quia erigentes haftas Macedonas confpexerat , quidnam pararent incertus, paulifper novitate rei conflituit ftena ; deinde , ut accepit hunc morem efle Macedonum tradentium fefe , parcere vic- tis in animum habebat. Ceterum ab igna- ris miUtibus omiffam ab hofle pugnam , 6c guid imperator vellet , impetus in eofdem fadus , & , primis caefis , ceteri in fugam diffipati funt. Rex effiifo curfu Tempe pe- X\u Ibi ad Gonnos diem unum fubftitit ad excipiendos , fi qui pro^lio fupereffeot. Ro-^ dbyGoogle ?sv. LiBER XXXIII. 149 mani vidores in caftra hoftium fpe praedas a irruunt ; veriim ea magna jam ex parte^* direpta ab ^tolis inveniunt. Caefa eo die** *'^' odo hoftium millia, quinque capta. £z vic- toribus feptingenti terme ceciderUnt. Si Valerio quis credat, omnium rerum im- modic^ numerum aueenti , quadraginta miK lia hoftium eo die iunt caeia ; capta, ubi modeftius mendacium eft , quinque milli^ feptingenti , figna militaria ducenta unum & ^uadraginta. Claudius quoque duo &; triginta millia hoftium csfa fcribit , capta quatuor millia & trecentos. Nos non mi- nimo potiilimhm numero credidimus , fed Polybium fecuti fumus , non incertum auc- torem quum omnium Romanarum re- rum , tum praecipu^ in Graccia geftarum. XI. Phihppus, colleftis exfuga , qui, ya- Tiis cafibus pugnae diffipati , vefligia e]us fecuti fuerant , mifiifque Lariflam ad com- mentarios regios comourendos , ne in hof« tium venirent poteftatem , ih Macedoniam conceffit. Quintius , captivis praed^que ve- numdatis , partim militi conceffis , Larif- fam eft profe£his, hauddum-fatis gnarus, quam regionem petiflet rex , quidve para- ret. Caduceator eb re^us venit , fpecie ut <^'«'«- induciae effent , d«nec toUereritur ad fepul- ^ph^^T turam, qui in acie cecidiiFent ; re vera ad^J^^^^^^^ peteiidam veniam legatis mittendis. Utrum- mircic. que ab Romano impetratum. Ad)eda 6c illa VQX, B^no anmo ejferegem ut juberet^ G iij dbyGoogle 150 T. L I r 1 1 ■II quae maxim^ ^tolos offen^it, jam tmnen^ V.c.^s^. xts querentefque , Afi5«tf/tf/» vlhoria hmpera» JEtoio'. torem* Ante pugnam omnia magna parvaque r X *S" C0mmunicare cum fociis folitum ; nunc om^ «rrojon- ^iuffg expertcs conjiliorum effe ; fuo ipjum af" bitrio cuniia agere : cum Philippo jam gra^ iia privatas locum quetrere ; ut dura atque ajpera belli Mtoli exhauferint , pacis gratiam 6* frudum Romanus in fe vertat. £t haud di^i^ deceiTerat iis aliquantum konoris ; fed , cur negltgerentur, ignorabant. Donis redis imminere credebant invidi ab ea a>> piditate animi vinim : fed & fuccenfebat tion immeritb £tolis « ob infatiabilem avi- ditatem praedae , & arrogantiam eorum , vidoriae gloriam in fe rapientium , quae vanitate iua omnium aures ofiendebat ; & » Philippo fublato, fra£lis opibus Macedo- nici regni , iEtolos habendos Gr«ci« do- minos cernebat. Ob eas caufas muha fe« dulb , ut viliores leviorefque apud omne^ eflent & viderentur , faciebat. XII. Induciae quindecim dierum data^ hofti erant , 6c cum ipfo rege conflitutum colloquium ; cujus priufquam tempus ve« niret , in confilium advocavit focios. Re* Cor^fid" tulit , quas leges pacis placeret dici. Amy-» /«7. ''* nander Athan:ianum rex paucis fententiam abfolvit : Ita componendam pacem ejfe , tu Gracia , etiam abfentibus Romanls , Jatis po^ (ens tuendafmulpacis libertatifque eJet.Mta* lorum afperior oratio fuit , qui pauca pre^ dbyGoogle LiBER XXXIIL 151 fkti , ReBe atque ordine imperatorem Roma" -i 1 numfaceres qubd, quos belli focios f^buif^-^W*^ fet , cum iis communicaret pacis conjilia* * Falli autem eum totd re^fi aut Romanispa" cem , aut Gnecia libertatem fatis firmam fe credat relidurum , nifi Philippo aut *occifo , aut regno pulfo ; qua utraque procUvia ejfe , fifortund uti vellet. Ad hsc Quintius ne* gare , uEtolos aut moris Romanorum memo- res , aut fibi ipfis convenientem fententiam dixijfe. Et illos prioribus omnibus conciliis colloquiifque de conditionibus pacis fempery non ui ad intemecionem bellaretur , dijfc^ ruijfe; & Romanos ^prcuer vetujiijfimum mo^ rem viSis parcendi ,pracipuum clemtntia do'- cumentum dedijfe , pace Annibali & Carthap- nienfibus datd. Omittere fe Carthaginiinjes. Cum Philippo ipfo quoties ventum in colUh quium ? nec umquam , ut cederet regno , aflupi ejje ? An^ quia viHus pnelio foret ^ inexpia» bile bellum faHum ? Cum armato hofie in^ fejlis animis concurri debere ; adversus vic- tos , mitijjimum quemque^ animum maximum habere. Libertatir Gracia videri graves Ma-- cedonum reges ; fi regnum genfque tollatur , Thracas, Illyrios , GaUos deinde , gentesfe^ ras & indomitas , in Macedoniam fe & in Graciam effitfuras. Ne,proxima quaque amo- tiendo , majoribus gravioribufque aditum ad fe facerent, Interfanti deinde Phaneae prae- tori iEtolormn , teftificantique , (i elapfus co tempore Philippu^ foret , mox graviiw G iv dbyGoogle i^x T. L I r I I w ' ■ «um rebellaturuin, Dejiftitc tumubuari ^itt* Sc.r^ \ 5"**> '^^' confultandum eft. Non iis condhioni' ' ius illieabitur pax , ut movere bellum poj^» . CoUo- XIII. Hoc dimifTo concilio , poftero dic Jv""e* rex ad feuces , qua ferunt in i empe (i$ J;^"/*''.datus crat locus coUoquio ) venit : tertio die datur ei Romanorum ac fociorum fre- quens concilium. Ibi Philippus perquam prudenter , iis , fme quibus pax impetrari non poterat , fui podus voluntate omiffis , quam ut altercando extorquerentur , qiise priore coUoquio aut ixnperata aRomanis, aut poftulata ab fociis efient , omnia fe coh- cedere ; de ceteris fenatui permiflurum di-* xit. Quamquam vel inimicifSmis omnibus praeclufiffe vocem videbatur , Phaeneas ta- .men iEtolus , cundis tacentibus , Qtdd ? nobis ( inquit) Philippe , reddifne tandem Pharfalum , & Larijfam Cremaften , 6» Echi' D\f tAiimciMi proelio (uderunt. £am urbemprO)/arfejhar^»gi!^/ ^biturus Philippus adversiis Gtf^ciaejcivit^, teSj & principes i^de evocatosr^ pe^ Ype^ ciem colloauendi, quamum. eqi^tUm dare Corinthii ad bellum poflent , i etinuerat pf p obfidibus, &» praeter.quing^tQ^ Mii^f4i^ G V dbyGoogle 154 T. L 1 r I 1 iT ■ ■ »as,fliixtofque ex omnigeiiere auxUiofaifi J^-5n. odingentos , quod Jara anti ibi fiierat , '*^'inille.MacedoD«m eb miftrat, & milfe ae dncentos Illyrios , Thfacafque , & Cre* teiifes , qtii in utraaue parte militabant ^ i;xEHngentos. His additi Boeoti , TheiTaH* tfue , 6c Acarnanes mille , fcutati omnes , oc ex ipforum Corinthiorum juventute , im* pletaut effent fex milKa armatorum, fi-> duciam Androftheni fecerunt acie decer* iiendi; Nicoilratus- praetor Achsonim Si- ;' tjone iratcum duobus millibus peditam^ centuni equitibus : fed , imparem fe &'nu* mero & genere militum cefnens , mceni- i>us non excedebat. Regia copias peditum «quitumque yag» Pelienenfem , & Phlia- ^ium , '& Qeonaeurn agrum depopulaban» fur. Poftremb, exprobrantes metum hofti» ilir fines Sicyoniorum tranflcendebaiit : na- ^ibtW Jetlam-circumve^lt offtnm oraft 'Acha.!a; yaftabarit. Quctm id etifiitiiishoftes^ 76£>,- lit -fitab nimia fidnci^ ,: nei^genti^s etiam facerent , Nicoftratus , fpem na^s siec opiaantes^ eos apgrediendi , circa fim- timas dvitates nuntium occultum mittk , , ^uo die, & quot ex quaque civitate ar- .Vijua-ihatii ad Apelaurum ( Stymjjhaliae terne ite locutf eft)convertii«nt.Ofttrtibiif ad diem -^i^ani pavatis , prdfeftus inde extemplo , pt)c Phliafiorum fines> node Cleonas, iii- «lliis omnibHS,quid pararet, f^ervenit: igrant 'nufem cutn^qinnque fiMllia peditom » et i dbyGoogle LlBER XXXI ILl^^ qaibus annatum levis, & trecenti ecpu- tes, cum iis copiis dimiffi , qui fpecula-j|, >enmr , quam in partem hoftes efiunderent fefe , opperiebantur. XV. Androfthenes, omnium ignanis» Corintho profedus , ad Nemeam ( amnis eft G>rinthium & Sicyonium interftuens agrum ) caftra locat* Ibi parte dimidii exet' citi^s dimiflk , dimidiam tri&riam divifit , & omnes equites difcurrere ad depopu- landos fimul Pellenenfem Sicyoniumque agros , & Phliafium , jubet. Hxc tria di^ verfa aemina difcefiere. Quod ubi Cleo- nas ad Nicoftramm perlatum eft , extem- plo yalidam mercenariorum manum pral- •fniflam ad occupandum faltum, per quem tranfitus in Corinthhim eft agrum, ante figna equitibus , ut praegrederentQr , loc^ ris , ipfe confeftim agmine duplici fequitun Parte uni mercenarii milites ibant cum leyi armatura, akerSl clTpeatl , dein aliaruHi genrium exercitds robuf erat. Jam hatfd procul caftris aberant pedites equitefque » 6c Thracum quidam in-vagos palatoiqde -per agros hoftes impetum tecerunt ^ quum repens terror cdftris infertur. Trepidarfe •dux , ut qui hoftes nufquam , nifi rarb in collibus ante Sicyonem , lion audentes ag- *Aicn deAiittere in camp^s^, vidifl*et j^ ad; 'Cleoirias quidem ^ccefluros' mimfquam cre- *^idiflet : fevocari tubjL jubet vagos a caf- tris dSla^os. Ipfe , raptim capere arma \oi- G vj a.C. 197« dbyGoogle 156 T. L I r 1 t cass fismilitibns^tn&ec^endagmineponliegrel^ y.c-m fus , fuper flumen inftruit aciem. Ceter» copiae 9 vuc coliigi atque inltnu quum po* tuiflent , jprimum hoffium impetum non tu- krunt» Macedones & mazim^ onmium fre'^ quentes ad figna fiierant , & dki anc^item vi£loriae fpem fecerunt : poftremb fiigsL ce- • terorum nudati, quum duae )am acies hoP* tium ez diverfo , levis armatura ab latere, dypeati cetratique a fironfte urgerent , & ipfiy re inclinata, primb retulere pedem » deinde tmpulfi terga vertunt, & plerique» abjeftis armis , nuUa fpe caftrorum tenendo- nim relidi ^ Corinthum petierunt. Nicof- tratus, mercenarib militiDus ad lios perfe» quendos , equitibus Thracumque atuuliis in populatores agri Sicyonii minis , magnana ubique cxdem edidit ; majorem propi y quim in prcelio ipfo. £x iis quoque , qui Pellenen Phliuntaque depopulati erant^iti* compofiti partim omniumque ignari, ad caftra revertentes» in hoflium ftationes» tamquam in fuas , illati funt ; partim , ex difcurfu id, quod erat, fufpicati» ita fein fugam paifim iparferant , ut ab ipfis agreft^ l>us errante^ circumvenirentur. Ceciderunt eo die mille & quingenti , capti trecenti« Achaia omnis ipagno liberata metu. Actna* . ]^YI»Privrqua|ndiinicare^rad|Cynofise* fodtu"' pi^\9i& % L. Quintius ,_ Cor^yramfexciti» tem A«- Acarnanum principibus , qu» fola Graeciae r'/fuit, ge^tium m focietate MaceaonuiA mank^ dbyGoogle LisER XXXI 11. 157 tftt , initium quoddam ibi motiis feciL Duae — *^ autem maxim^ caufae eos tenuerant in ami- ^-^-^^f* citia reg^s j una , fides infita genti , alte- '* '"^* ra , metus odiumque ^tolorum. Concilium Leucadem indidum eft. £6 neque cun^ convenere Acamanum populi , nec ipfiis, quiconvenerant , idem placuit : fed & pri»- cipes & magiftratus pervicerunt , ut pri- vatum decretum Romanae focietatis fieret» Id omnes, qui abfuerant,sgre pafii ; & in hoc fi-emitu gentis a Philippo miffi duo principes Acarnanum, Androcles & Ecbe^ demus , non ad toUendum modo decretum Romanae focietatis valuerunt , fed etiamut Archelaiis & Bianor , principes gentis am« bo , quod auSores ejus fententiae fiiiflent^ proditionis in concilio damnarentur , & Zeuxidae prstori , quod de ea re retulif- fet, imperium abrogaretur. Rem temera* riam , ied eventu profperam , damnati fe- cerunt. Suadentibus namque amicis cede- rent tempori, & Corcyram ad Romanos abirent, ftatuerunt offerre fe multimdini^ & aut eo ipfo lenire iras , aut pati , quod cafus tulifTet. Quum fe frequeoti concilio intuliflent , prim6 murmur ac frenutus ad* mirantium , filentium mox a verecundia fimul priftin» dignitatiS), ac mifericoxdia prsfentis fprtunae ortum eft. Poteftate jjuor que dicendi fafta , principio fuppli^iter , procedente ai^tem oratione , ubi ad crimina «Ulu^da Teomin eft, cum uaxi fiducia ^ dbyGoogle 158 T. L I r I I M-Bs quantam innocentia dabat , difleraenmt : fcC^r*' poftrcmb , ultro alxquid etiam queri , & '^' caftigare iniquitatem fimul in fe crudelita- temque aufi , ita affecerunt animos , ut omnia, qus in eos decreta erant , frequentes tollereht ; neque e6 miniis redeundum ifi Ibcietatem Phiiippi , abnuendamque Roma- tiorum amxcitiam , cenferent. £.o«w- XVII. Leucade hac funt decreta : id clTJcm^' caput Acamani» erat , e6que in concilium •pfugnat omnes populi conveniebant. Itaque , quum hxc repentina mutatio Corcyram ad legar tum Flamininum perlata eflet, extemplo cum ckffe profedus , Leucade ad Heraeum , quod vocant, naves applicuit. Inde cum omni genere tormentorum machinarum^ que , quibus expugnantur urbes , ad mur . ros acceffit , ad primum terrorem ratus in- cHnari animos pofTe. Poftquam pacati nihil oftendebatur ; tum vinfeas turreique erige- re , & arietem adniovere muris coepi^ Acarnania univerfa , inter ^toliam atqiie Epirum pofita , folem occidentem & mare ^^««"''w Siculum fpedat. Leucadia nunc iniula, & vadofo freto , quod perfoffum manu eft ; ab Acamania divifa , tum peninfula erat , Occidentisreeione ar£Ks fiiucibus cohaerens Acamaniae. Qnin^nto^ ferme paffus lon^ gae fauces erant ; Jatsfe haud amplibs ceni- tum & vighiti : iri his anguftiis Leucas po^ fita eft , colli applicata verfo in OrienteiA & Acamamattu Imanrbis plana funt, ja- dbyGoogle LiB£R XXXIII. 159 centia ad mare, quo Leucadia ab Acama- ^ss nia dividitur. Inde terra marique expugna- JJ^^-J"; bilis eft : nam & vada funt ftagno umi*^ liora , quam mari ; 6c campus terrenus onmis operique facilis. Itaque multis fimul locis aut fubruti , aut ariete decufli rue- bant muri. Sed qu4m urbs ipfa opportuna oppugnanribus erat , tam inexpugnabiles houium animi : die ac nod^e intenti refi- cere quaflata muri , obftruere , qus pate* fada ruinis erant , proelia impigre inire , — & armis magis muros , quam fe ipfos moe* nibus tutari ; diutiufque fpe Ramanoruin obfidionem eam eztraxiflent , ni exfules quidam Italici generis^ Leucade habitan- tes , ab arce milites accepiflent : eos ta^ men , ex fuperiore loco magno cum tu* multu decurrentes , acie in foro inftrufti , |ufto proelio aliquamdin Leucadii fuftinue- runt. Interim & fcalis capta multis locis moenia, & per ftragem lapidum ac ruinas tranflcenfum in urbem ; jamque ipfe le- gatus magno agmine circumvenerat pugnan- tes : pars in medio caefi , pars , armis ab- jedis , dedideruntfefe vidori. Et poft dies paucos , audito proelio , quod ad Cynofce* phalas pugnatum erat, osrines populi Acar* jtcanut. nanias in dedttionem legati venerunt. '^^y**" XVin. liidem diebns, omnia fimul iiik ^^^ wa clinante fortuni , Rhodii quoque ad vin*^^!»^^ dicandam a Philippo continentem regioi""'* aem ( Pemam Tocant y pofleffam a majoi* dbyGoogle i6o T. L j r I 1 isssa ribus fais , Paufiftratum praetorem cum oe^ ^'c.lU*. *"*g^"^* Achacis peditibus , mille & non- 'gends fer^ annatis^ ez vario genere au- zilionim coUedb , mifenint : Galli , & Pi- fuetae, & Nifuetae, & Tamiani , & Arei » ex Africa, & Laodiceni ex Afia erant : icum hb copiis Paufiftratus Tendebain Stra- tonicenfi agro locum peropportunum , igna- ris regiis , qui tenuerant , occupavit. In tempore & ad id ipfum excitum auxilium ^ mille Achaei pedite» cum centum equitibns fupervenerunt. Theoxenus iis praeerat. Di«> nocrates , regius praefefhis , recuperandi caftelli causi, primo caftra ad ipla Ten* deba movit , inde ad aherum caftellum ^ itcm Stratonicenfis ^ri ( Aftragon vocant) omnibufque ex prashdiii, quae multiEu-iam disjeda erant, devocatis, & ab ipfaStra- tonicea Theflalorom auxiliaribus , Alaban- da , ubi hoftes erant , ducere pergh. Nec Rhodii pugnam detre6bivenint ; atque , caf^ tris in propinquum collatis, extemplo in aciem defcenfum eft. Dinocrates quingen- tos Macedonas dextro comu, lacvo Agria- nas locat : in niedium accipit contrados ex caftellorum ( Gu-es maxim^ erant ) prae^ fidiis : equites comibus circumdat, & Cre- tenfium auxiliares Tfacacuhique.. Rhodii Achaeos dextro comu , finiftro mercena- rios milites ,ileSam peditiim manum,ha* buere ; medios mixta ex plnribus gendbtis auxilia : equites > levifquie armaturae, qnod dbyGoogle F.c.j^^ LlBEK XXXIII. l6l erat, cornibus circumjedhim. Eo die fte^ ^ terunt tantiim acies utraeque fuper ripam , ^q--^ qui tenui aqua interfluebat , torrentis ; pau- cifque telis emiflis, in caftra receperunt fefe. Poftero die eodem ordine inftru&i snajus aliouantb proelium, quam pro nu« mero edidere pugnantium ; nec enim plus tema millia peditum fuere , & centeni fer- me equites ; ceterum non numero tan- tiim, nec armorum genere , fed animi$ quoque paribus, & aequa fpe pugnave- runt. Achsi primi , torrente fuperato , ia Agrianas impetum fecere ; deinde tota pro- p^ curfu tranfgrefla amnem acies eft.Diu anceps pugna ftetit : numero Achaei mille & ipfi quadringentos loco expulere. In« cUnat dein dextrum omne cornu. Macedo- aes , ufque dum ordine &. velut ftipata phalanx confiftebat , moveri nequiverunt: poftquam, laevo latere nudato, circum- {acere haftas in venientem ex tranfverfo lofiem conati funt , turbati extemplo tu* multum primb inter fe fecerunt ; terga deinde vertunt ; poftremb » abje£Hs armis , in praecipitem fugam effufi , Bargylias pe^ tentes fugerunt. Eodem & Dinocrates per* fogit. Rhodii , quantum diei fuperfuit fe- cuti , receperunt fe ad caftra. Satis con» ftat, fi confeftim viftores Stratoniceam pe- tiiTent , recipi eam urbem fine certamin^ potuifTe. PraBtermifla ejus rei occafio cft, dum in ciiftellis vicifque P^raew rQcipion* dbyGoogle i6i T. L I r I 1 ■ f> dis tempus teritnr. Interim animi eornm i U^'5fS aui Stratoniceam praefidio obtinebant , con- * *^* tirmati funt ; mox & Dinocrate.s cum iis , quae proelio fupererant , copiis intravit mu- ros. Nequidquam inde obiefla oppugnata- que urbs eft ; recipi, nifi aliquantb pbft , J>er Antiochum non potuit. Hsec in Thef^ alia , haec in Achaia , haec in Afia per eo(^ dem dies ferme gefta. mi/. XIX. Philippus quum audilTet , Darda^ ^dano»^' nosy tranfgrcflos fines ab contemptu con- t^H concufli tum regni , fuperiora Macedonias evaftare, quamvrs toto prop^ orbe terra- rum, undique fe fuofque profligante for- tuni , urgebatur , tamen morte triftius ra- tus, Macedoniae etiam pofleflione pelli ^ dele£tu raptim per urbes Macedonum ha- bitd , cum fex millibus peditum & quin- gentis equitibus circa Stobos Paaoniae im* proviso hoftes oppreflit. Magha multitudo nominum in proelio , major praedandi cu- pidine palata per agros caefa eft : quibns tiiga expeditior fuit , ne tentato quideni caTu pugnae , in fines fuos redierunt. Ei una expeditione non pro reliquo ftatu fortunje fafta , refeftjs fuorum animis , Theflaloni- Antioehi cam fcfe recepit. Non tam in tempore Pu- ^moiiiio-' nicum belhim terminatum erat , ne fimul «'• &. cum Philippo foret bellandum , quani opponun^ , jam Antiochp in Syria mo- Jiente bellum , Phiiippus eft fuperatus : nam , prasterquam quod facilius cum ftor KjbyGoogle LlBEK XXXIII. 163 galis 9 qu^m fi in unum ambo fimul con^ 1 lu tulifTent vires, bellatum eft ; Hifpania quo- ][^q;JJJj que fub idem tempus magno tumultu ad * * bellum confurrexit. Antiochus quum , orio* re seftate omnibus , quae in Coele-^yria funt , ciyitatibus Ptolemsei in fuam pote(^ tatem redadis , in hiberna Antiochiam con- ceflifTet ; nihilb quietiores poftea res ha- • buit ; omnibus enim regni viribus conni- xus 9 quum ingentes copias terreftres ma- riumafque comparaiTet , principio veris praemims terr4 cum exercitu filiis duobus , Ardye ac Mithridate, juflifque Sardibut fe opperiri , ipfe cum claiTe centum teda- rum navium, ad hoc levioribus navi^t cercurifque ac lembis ducentis , proficilci* tur ; fimul per omnem oram Ciliciaeque & Cariae tentaturus urbes , quae in ditione Ptolemaei eiTent ; fimul Philippum ( nec- . dum enim debellamm erat) exercitu na** vibufque adjumrus. Xa. Multa egregia Rhodii pro fide erga, Ltfsti^ populum Romanum , proque univerfo no* ^^^^^'^ mine Graecorum , terri marique aufi funt ; ^«'«>- nihil magnificentius , quim qu6d el tem- ' ""* peftate , non territi tanti mole imminen- tis belli, legatos ad regem miferunt Nc- phelida ( promontoriuro Ciliciae eft , in- clytum foedere antiquo Athenienfium ) il eo non contineret copias fuas , fe obvikm imros ; non ab odio uUo , fed ne coniungt cum Pbilippo pateremur, & impedimeuto dbyGoogle 164 T. L I r I 1 aasass efle Romanis liberantibus Graeciam. C>fai^ ^•^•{^5' cefium eo tempore Antiochus operSbus ** *'^' oppusnabat. Zephyrio , & Solis , & Aphro- .dihade , & Coryco , & , fiiperato Anemi> rio ( promontorium id quoque Ciliciae eft ) Selinunte recepto , omnibus his aliifque ejus ors caftellis , aut metu , aut volunta- te , fine certamine , in deditionem accep- tis , Coracefium prster fpem daufis portis tenebat eum. Ibi legati Rhodiorum auditi ; & quamquam ea legatio erat , qus accen- dere regium animum poflet, temperavit irae , & , Legatos fe Rhodum miffurum refpon- .dit, iifque mandaturum , ut renovarent ve* tuflajura^ cum ea civitate , fua majomm" que fuorum ; & vetarent eos adventum per^ timefcere regis, nihil his aut fociis eontm noxct futurum fraudive : nam , Romanorum amicitiam fe non viokiturum , argumento & fuam recentem ad eos legationem ejfe , & fi* natus honorifica in fe decreta refponfa^ue» Tum forte leead redierant ab Roma, co- miter audid dimiffique , ut temous poftu* labat, incerto adhuc adversiis Fhilippum eventu belli. Quum haec legati regis tn concione Rhodiorum agerent , nuntius ve- nit, debellatum adCynofcephalas efle.^Hdc nuntio accepto , Rhodiis , dempto metu a jPhilippo omni , erat confilium obviam euh-' di clafle Antiocho. Illam akeram curam non pmiferunt , tuendx libertatis civitatum /pciarum Ptolema^i , quibus bellum ab Aa« dbyGoogle LiBER XXXIII. 165 tlocho imminebat ; nam alias auxiliis ju-zsssss ▼erunt , alias providendo ac praemonendo ^c^JJ^; conatus hoflis ; caufaque libertatis fueront Cauniis , Myndiis , HalicarnafTenfibus , Sa- miifque. Non operae eft perfequi, ut quxque a6^a in his locis fint, quum ad ea, quae propri^ Romani belli funt , vix fufficiam. AXI. Eodem tempore & Attalus rex , Attaii aeger Thebis Pergamum advedhis , mori- j;^^,f tur , altero & feptuagefimo anno , quum quatuor & quaaraginta annos reenaflet. Huic viro , praeter divitias , nihil ad fpem regni fortuna dederat : his fimul pruden- ler , fimul magnificfc utendo , effecit , pri- miim ut fibi , deinde ut aliis non indignus videretur regno. Vidis deinde proelio uno Gallis , quae tum gens recenti adventu ter- ribilior Afiae erat , regium adfcivit nomen , cujus magnitudini femper animum aequa- vit. Summ4 juftitil fuos rexit : unicam fi- dem fociis praeftitit : nxorem ac liberos quatuor fuperftites habuit : mitis ac mu- nificus amicis fuit : regnum adeo ftabile ac firmumreliquit , ut ad tertiam ftirpem pof-' feflio ejus defcenderit. Quum is ftatus re- nim in Afia^ Graeciaque , & Macedonia efifet , vixdum terminato cum Philippo bel- lo , pace cert^ nondum perpetrata , in- gens in Hifpania uheriore coortum eft bel- Moptt him. M. Helvius eam provinciam obtine-Sjf^** bat. Is litteris fenatum certiorem fecit, Colcam & IfUfimum ngulos in amis ejfe ^ dbyGoogle i66 T. L 1 r I 1 mmmm. cum Colca dicem & feptem oppida , aim U^.fff iMfcmo validss urbes ^ Cardonem & Bardo» nem : & maruimam oram omnem , quse nonr dum animos nudaverat , ad finitimorum mo^ tus confurre&iram. His litteris a M. Sergio praetore , cujus jurifdi6Uo inter cives erat , recitatis , decreverunt Patres , ut comitiis frsetorum perfedis , cui praetori provincia [ifpania obvenifTet , is primo quoque tem- pore de bello Hifpaniae ad fenatum referret* €ojr. XXII. Sub idem tempus confules Ra- fru^. mam venerunt , quibus in aede Bellonae ie- ^utt'J1' oatum habentibus , poftulantibufque trium- ^iteri nU phum ob res pr<^ere bello geftas, C. Ati- '''"* oius Labeo , & CL Urfanius tribuni plebis, i)t feparatim de triumpho agerent confa- les, poftularunt : Communem je relationem> de ea re fieri non paffuros , ne par honos in djfpari merito effet. Quumque Minucius utrique provinciam Italiam obtigiiTe dice- ret , communi animo confilioque fe & col-> legam res geftifTe ; Comelius adjiceret , Boios adversiis fe tranfgredientes Padum , ut Infubribus Cenomaniique auxilio eflent , depopulante vicos eorum atque agros col- iega , id fua tuenda averfos efTe ; tribuni Res tantas bello gejffijfe Comelium fateri , ut non magis de triumpho ejus, quam de ho^ nore diis immortalibus habendo dubitari pof- fit. Non tamen nec illum , nec quemquam alium civem tantum gratid atque opibus va-- litijftj ut^ quum fibimet triumphum impe*^ dbyGoogle LlBER XX XI 11. 167 Mjffit , colUgct eumdem honorem impudenter ■ 1 ■■ i g petenti daret. Q. Minucium in Liguribus /«- u.c.^j^. via pralia , vix digna diSiu , feciffe ; in GaU *' *'*'* lia magnum numerum militum amifijfe. No- xxiinabant etiam tribunos mllitum T. Ju- ventium , & Cn. Labeonem ejus fratrem , qui adyersi. pugnsl cum mulds aliis viris fortibus , civibus ac fociis , cecidiflent. Oppidomm paucorum ac vicorum falfas, & in tempus fimulatas , fine ullo pignore dc ditiones fakas effe. Hae inter confules tri- bunofque altercationes biduum tenuerunt, vidique perfeverantia tribunorum confules feparatim retulerunt. XXIII. C. Cornelio omnium confenfu decretus triumphus : & Placentini Cremo- nenfefque addiderunt favorem confuli , gratias agentes commemorantefque , obfi- dione fe effe ab eo liberatos ; plerofque etiam , quum apud hoftes effent , fervitute exceptos. Q. Minucius , tentati tantum relatione, quum adverfum onmem fena- tum videret, in monte Albano fe trium- phaturum , 6c jure imperii confularis , 6c multorum clarorum virorum exemplo , dixit. C. Cornelius de Infubribus Ceno- Corn».. manifque in magiftratu triumphavit ; muha aiV" figna militaria tulit , muha GalUca fpoUa captivis carpentis tranivexit : muki nobiles Galli ante currum tradudii ; inter quos, quidam,Amilcarem ducem Poenorum fuif- ie 9 audores futit. Ceterum magis in f^ dbyGoogle i68 T. L I r 1 I sssse conveitit ocnlos Cremonenfium Placenti- ^•«rnorumque colonorum turba pileat^rum, '^'currum fequentium.Tulit in triaoipho du- centa triginta feptem millia, quingentos cris, argenti bigad feptuaginta novem mil- Ua : fepmagenos aeris militibus diviiit , da- MinMdmt plex equiti , triplex cenmrioni. Q. Minu- 5/*^* ^*°* conful de Lieuribus Boiifque Gallis in irtum- monte Albano tnumphayit ; is triumphus, '^* ut loco , & faml rerum geibrum , & qubd fHmptum non erogatum ex srario omnes fciebant, inhonoratior fiiit ; ita fignis, car- pentifque , & fpoiiis ferme squabat. Pe- cuniae etiam propfe par fumma fuit : suis tranflata ducenta & quinquaginta quatuor millia , argenti Agati quinquaginta tria millia & ducenti : miiitibus centurionibuf- que & equidbus item in fingulos datnm , quod dederat collega. c^mitia. XXIV. Secundiun triumphiim confularia comitia habita ; creati confules L. Furius Purpureo & M. Claudius Marcellus. Prae- tores poftero die hiEd , Q. Fabius Buteo , Ti. Sempronius Longus , Q« Minucius Ther mus , Manius Acilius Glabrio , L. Apuf* tius Fullo, C.Laelius. Exitu ejus anni Iit« terae a T.Quintio venerunt, fe fignis col« latis cum rege Philippo in Theflalia pugnaf- fe : hoflium exercimm fiifum fugatumque. Hs litterae priiis in fenatu a Sergio prae- tore , deinde ex auAoritate Patrum in con- cione funt recitats* Ob res profpere geflas • in 1 dbyGoogle LiBEK XXXIIL 169 ift dies qtiinc{ue fupplicationes decfetae. Brevi pbft legati & a T. Quintio , & ab u.c.V rege Yenerunt. Macedones dedufti extra AidilSl urbem in villam publicam , ibique iis locus /tJiSto '* & lautia praebita ; 6c ad aedem Bellons fenatus ell habitus. Haud multa verba fa6la , quum Macedones , quascumque fe* natus cenfuiffet , id regem fafturura effe , dicerent. Decem legati more majorum , quorum ex confilio T. Quintius imperator leges pacis Philippo daret ^ decreti ; ad-» jeaumque , ut in eo numero legatorum P. Sulpicius & P. Villius effent , qui con- fules provinciam Macedoniam obtinuiffent. Cofanis eo die poftulantibus, ut fibi colo- norum numerus augeretur , mille adfcribi juffi ; dum ne quis in eorum numero effet, qui poft P. Comelium & Ti, Sempronium conmles hoftis fuiffet» XXV. Ludi Romani eo anno in circo fcenaque ab sedilibus curulibus , P. Cor- nelio Scipione & Cn. ManHo Vulfone , & magnificentiiis, quam alias , fa6^i , & Isetiiis propter res bello bene geftas fpe6^ati, toti- que ter inftaurati : plebeii fepdes inftaurati* Acilius Glabrio, QLaelius eos ludos fece- runt. £x argento multaticio tria figna aenea, Cereri , Liberoque , & Liberae , pofucrtjnt. _^_^ L. Furius & M. Claudius Marcellus , confu- uTTiT. latu inito, quUm de provinciis ageretur,*'L''i?Jr & Italiam utrique provinciam fenatus de- Ji<» * m. cerneret, ut Macedoniam cum Italia forti-c »?. * Tomus F. H dbyGoogle xyo T. L 1 r 1 I % rentar, petebant. Marcellus, provinciae ctt« m'q\\ P'^*^*^ > pacem fimulatam ac fallacem di- *'' 'cendo, oc rebellaturum , fi exercitus inde deportatus eflet , regem , dubios fententis iAac ?* '^^*^®* fccerat. Et fomtan obtinuiflent con- nthul "' fules , ni Q. Marcius Rex &t C. Atinius Labeo, tribuni plebis^fe intercefTuros di- xifTent , ni priiis ipfi ad plebem tuliflent , vellent juberentne cum rege Philippo pa- cem effe* £a rogatio in Capitolio ad ple- bem lata eft : omnes quinque &. triginta tribus, uti rogatx, jufTerunt* Et qub magis pacem ratam efle in Macedonia vulgb lae- tarentur, triflis ex Hifpania nuntius alJatus Trijiit effecit , vulgataeque litters , C Scmpromum ^Hi/pt. TuditanumproconfuUm, in ckeriore Hi/pania *"• fralio viSbim : txercitum ejus fiifum fugor' tumque, & illuftres viros in acit cecidijfe. Tuditanum , cum gravi vulnere latum ex . pralio , haud ita multb phft exfpiraffe. Con- fulibus ambobus Italia provincia cum his legionibus , quas fiiperiores confules ha- buiiTent, decreta ; & ut quatuor leeiones novas fcriberent , duas , quae , qub i^natus cenfuifTet, mitterentur. Et T.Quintius Fla- mininus cum duabus leeionibus provin- ciam eodem exercitu obtmere jufliis : im- petium ei prorogatum fatis )am ant^ vi- deri effe. ' XXVL Praetores deinde provincias for- titi , L. Apuftius Folto urbanam jurifdidio' . nem , Maaiuft Acilias Glabiio inter cives dbyGoogle LlBEK XXXIIL 171 & peregrinos, Q.Fabius Buteo Hifpaniam n m \ilteriorem, Q, Minucius Thermiis citerio- ^r^ll^ l^em , C. Laelius Siciliam , Ti. Sempronius *' Longus Sardiniam. Q. Fabio Buteoni & Q. Minuc^o , quibtts Hifpani» provincias cvenerant , confules legiones fmgulas ex >^ cuatuor ab fe fcriptis, auas videretur, ud darem , decretum eft ; u>cium ac nominis Latini qiiateraa millia peditum , trecenos equites ; hique jprimo quoque tempore ia. provincias ire juffi. Bellum in Hifpania quinto poft anno exortum eft , quam iimul cum Punico bello fuerat £nitum. Priufquara hi praetores ad bellum prop^ novum, quia tum primum fuo nomine , nullo Punico exercitu aut duce , ad arma ierant , profi* cifcerentur, aut ipfi confuies ab urbe mo- verent , procurare , ut afTolet , prodigia , TtoAU quas nuntiabantur , juffi. L. JuHus Sequeftris , S'«* in Sabinos proficifcens , fulmine ipfe equuf- que exanimati fuerant : aedes Feroniae in Capenate de coelo tada erat : ad Monetas duarum haftarum fpicula arferant : lupus , Efquilin^ porta ingreiTus , frequentimma parte urbis , quum in forum decurrifTet , T ufco vico , atque Intemelio , per portam Capenam propl intaftus evaferat. Haec prodi^ia majoribus hoftiis funt procurata. XXVIL iifdem diebn^ Cn. Comelius Untxdu% Lentulus» qui ante Semprotiium Tuditanum "J*^*^ citeriorem Hiipaniam obtinuerat , ovans ^^grtH'* ex fena^tufconiulto urbem eft ingreftus/^^* Hij dbyGdogle ryi T. l I r I 1 ■■' Tulit pra fe auri mille & quingenta quiii* fcC iq6* ^^^*"^ pondo , argenti viginti millia, fignati denarios triginta quatuor millia, & quin- gentos quinquaginta. L« Stertinius ex ulte- riore Hifpania , ne tentata quidem trium* phi fpe , quinquaginta millia pondo argenti m serarium tulit ; & de manubiis duos for- nices in foro Boario ante Fortuns acdem & matris Matutse , unum in maximo Circo fecit ; & his fomicibus figna aurata impofuit. Haec per hiemem ferme ad^a. Hibemabat eo tempore Athenis Quintiu^ , a quo quum muha locii peterent , Boeoti petierunt im- petraveruntque , ut hi , qui fuae gentis mi*- litafTent apudPhilippum,fibi reftituerentur: id a Quintio facil^ impetratum ; non quia fatis dignos eos credebat , fed quia , An- docho rege jam fufpeftp , favor conciiian- dus nomini Romano apud civitates erat. Reftitutis , confefiim apparuit , quam nulla inita apud Boeotos gratia effet : nam & ad Philippum gradas agentes pro redditis ho- minibus , perinde atque ipfi id a Quintio & Romanis datum ellet , miferunt ; & co- mitiis proximis Boeotarchen nuUam aiiam Brmchyi- ob caufam Brachyllam quemdam , quam il^JaT quod praefe^his fioeotorum apud regem miiitantium fiiiflet , fecerunt ; prseteritis Zeuxippo , & Piiiftrato , aliiique ^ qui Ro- manae focietatis audores fuerant. Id aegr^ & in praefentia hi pafli , & in fummm etiam .metum ceperunt ^ quum ad portas propi dbyGoogle LlBER XXXIII. I7J £;deiite exercitu Rotnano ea fierent,quid«- sssasa nam fe ftiturum effet, profe6^is in Italiam ^^*;J^ Romanis ; Philippo ex propinquo focios ad]uvante,&infeilo his, qui partis adverfae fuiflent. XXVIIL Dum Romana arma propinqua habebant , tollere Brachyllam , principem fautorum regis , flatuerunt ; 6c tempore ad eam rem capto,quum in publico epulatus revcrteretur domum temulentus, profe- Otti&- quentibus mollibus viris , qui joci causl '"^' convivio celebri interfiierant ; ab fex ar« matis , quorum tres Italici , tres ^tolici erant , circumventus occiditur. Fusa comi- tum , & quiritatio &£la , & tumuTtus toti .urbe difcurrentium cum luminibus : per- cufTores proxima pordL evaferunt. Luce prima concio frequens , velut exftante in- « dicio, ad vocem praeconis convocata in theatro erat. Palam ab fuo comitatu & obfcoenis illis viris fremebant interfe^m ; animis autem Zeuxippum au6^orem defli- nabant csedis. In praefentia placuit com- prehendi eos , qui ilmul fuiflent , quaeftio-* nemque ex Ids haberi : qui dum quasrun- tur,Zeuxippus, confimili animo avertendi ab fe criminis caussL in concionem pro- grefTus , errare ait homines , qui tam atro- cem caedem pertinere ad iilos femiviros crederent ; muhaque in eam partem pro-. babiliter argumentatur, quibus fidem apud quofdam fecit, numquam, fi confcius eiiet» H iij dbyGoogle 174 T. L I r 1 1 KHBS9K oblaturum fe mnltitudini , mentioMmTe !!cI!q6 ^*^** ♦ nviXo laceflente , fadurum fuifle. ^ ^ ' Alii non dubitare , obviam eundo impu- denter criminis fufpicionem averti. Torti pbft paulb infontes, quum fcirent ip£ opi- nionem onminm, ei pro indicio uu , Zeu- xippum &Pififtramm nominaTeruiit;-nu]lo adjedo, cur fcire quidqnam viderentnr» argumento* Zeuxippss tamen cum Strato* nida quodam node perfiigit Tanagram « fuam magis confcientiam, qukn iiidicium liominum nuUius rei confciorum metnens. Pififtrams , fpretis iadicibns ,Thebi6 manfit. Servus erat Zenxippo, totius intemuntius & minifter rei ; quem indicem Pififtratus ti- mens,eo ipfo timore ad indiciam protraxir. litteras ad Zenzippum mittit , Sirvum con- . fclum tollem..NoB tam Uoneum ad ctlamdam nm eum videri fibi, quam ad agendam fiieriu Has qui tuHt Htteras, juffit Zeuxippo dare quamprimum : is^quia non fibi conveniendt ejus copia fiiit , ipfi ilH fervo , quem ex omnibus domino ndifHmum credebat, tra- didit ; & adjecit, a Pififtrato de re magno<* pere pertinente ad Zeuxippum tSi^. 0>n- lciential iffais , quum ejctemplo traditurum eas afErmaflet , aperit. Perle£Hs Utteris ; pavidus Thebas refugit. £t Zeuxippns qui- dem , fuga fervi motus , Athenas , tutiorem exfilio locum ratus , conceftit. De Pififtrata filiquae qucftiones tormentis habitas ,. Qk fumptum fuppticium eft« dbyGoogle LiSER XXXIII. 175 XXIX. Efferavit ea caedes Thebanos ==ss9 Boeotofque omnes ad exfecrabile odium J^-^;^|; Romanorum ; Zeuxippum principem gentis ^**'^*" id facinus confcifTe : ad rebellanaum neque tff^lT/- vires , neque ducem habebant. Proximum bello quod erat , in latrocinium verfi 9 alios hofpites , alios vagos per hibema milites , ad varios commeantes ufus , excipiebant : quidam in ipfis itineribus, ad notas latebras infidiantibus , pars in deferta per fraudem deverforia devedi dedu£Kque, opprime- bantur : poftremb non tantiim odio , fed etiam aviditate prsdas ea fiacinora facie- bant ; quia negotiandi ferme causa argentum in zpnis habentes , in commcatibns erant. Quum primb pauci , deinde in dies plures ' defiderarentur, infamis eife Boeotia omnis coepit ; & rimidiiis , quam in hoftico , egredi caftris miles. Tum Quintius legatos ad que- rendum de latrociniis per civitates mittit. Plurimi pedites circa Copaidem paludem inventi : ibi ex limo eruta extradtaque ex ftagno cadavera , faxis aut amphoris , ut pondere traherentur in profundum , annexa : multa £acinora AcraBphi» & Coroneae fa£Va inveniebantur.Quintius primo noxios tradi fibi juflk, & pro quingentis militibus (tot cnim intercepti erant ; quingenta talenta Boeotos conferre. Quorum neutrum quum fieret, verbis tantiim civitates excufarent, nihil publico confilio fadum efle ; miflis Athenas & in Achaiam legatis , qui tefta-^ Hiv dbyGoogle ijS T. L 1 r 1 1 >■ rentur fociis , jufto pioque bejlo fe perfe^ ^.c'\% cutunim Bceotos , & cum parte copiarmn Faeem P, Qaudio Acrxphiam ire juffo , cum par- JL*«r?'te Coroneam circumfedit ; evaftatis priiis agris, qua ab Elatia duo diverfa agmina iere*. Iiac perculd clade Boeoti , quam omnia terrore ac foga compleffent, legatos mit- tunt ; qui quum in caftra non admitteren- tur, Achaei Athenienfefque fupervenerunt* Plus auftoritatis Achaei habuerunt , depre- cantes ; ac , ni impetraffent pacem Boeotis ^ bellum fimul gerere decreverunt. Per Achaeos &. Boeotis copia adeundi allo- quendique Romanum ra6^ eft, juftifque tradere noxios , & multa& nomine triginta talenta conferre , pax Viata ; & ab op- pugnatione receffum. XXX. Poft paucos dies , decem legati ab Roma venerunt, quorum ex contilia i^cs pax data I%ilippo in has leges eft. Qmnts '^hiuZ'^ Gracomm civitates, qua in Eurvpa^ quaque in AJia ejfenty Ubertatem ac fuas leges habe* rent: qu*' c{ue conventus erat. Sed exfpedatione ereo ti 9 qui deinde fiatus iiiturus GraBcise, quaii fiia tortuna efTet ; alii non taciti foUim opi<^ nabantur, fed fermonibus ettam ferebant»; Romani ad fpedaculum confederunt ; 6c praeco cum tubicine , ut mos efl , in me^ diam arenam , unde folenni carmine ludW erum indici folet , proceffit , & tubcL ^ lentio fa^o , ita pronuntiat : Senatus Ro tunrw MAKus, ET T. QxnNTius Iacperator , f/j^^ij, PhILIIVO HEGE MaCEDOKIBCTSQCT DEVIC- 9o<«* TIS , LIBEROS , IMMUNES , SUIS LEGIBU& CSSE JUBET CORINTHIOS , PhOCENSSS ^ LOCRENSESQUE OMNES , ET INSULAM Evw B beila gerat pro libertate aliarum ; nec ioc finitimis » aut propinqua vicinitatis ho^ mintbus, aut terns continenti junHis prajhet ;, maria trajiciat^ ne quod toto orbe terrarum tnjufium imperium fit, & ubique jus yfas^ lex potentijjima fint. Una voce pneconis U* beratas omnes Gracia atque ^fice urbes, Hoc /pe concipere audacis animi fiiiffe ;.ad effec-^ Uim adducere , virtutis & fiyrtuna ingentis^ i^*ri!" XXXIV. Secundiim ifta ja» Quintius fum,e*n' Si decem legati , legationes resum > gj&n* ^lTtL^rtiiini , civitatuna^e audiyerei, Primi omr; fi dbyGoogle LtBER XXXI 11. i8x hiafn regis Antiochl vocati legaci funt ; his «esssa eadem , qua fer^ Romas erant , verba fine ^•^.11^ lide rerum ja^ata. Nihil jam perplex^ , ut ant^ , quum dubiae res incolumi Philippo mnt , fed apert^ pronuntiatum , ut exce- deret Afias urbibus , quas aut Philippi , aut Ptolemaei regum fuiflent ; abftineret libe* ras, omnefque Grsecas. Ante omnia de- nuntiatum , ne in Europam aut ipfe tranfi* ret , aut copias trajiceret. Dimiffis regis leeatis , conventus gentium civitatumque eit haberi coeptus ; eoque maturius perage- batur , quod decreta decem legatorum ct- vitates nominatim pronuntiabant. Oreftis ( Macedonum ea gens eft ) qubd primi ab rege defeciffent, hiae leges redditae. Ma- gnetes, & Perrhaebi , & Dolopes, liberi qiibque pronuntiati. Theffalorum genti , praeter libertatem conceffam , AchaeiPnthio- tae dati , Thebis Phthioticis & Pharfalo ex- cepto. iEtolos de Pharfalo & Leucade poi^ tulantes , ut ex foedere fibi reftituerentur, fid fenatum rejecerunt : Phocenfes ,Locren- fefque , ficut ant^ faerant , adj.e6^a decreti auaoritate, his contribuerunt. Corinthus ^ & Triphyfia , & Heraea ( Peloponnefi & jpfa urbs eft ) reddita Achaeis- Oreum & Eretriam decem legati Eumeni regi , At- tali filio , dabant : diffentiente Quintio , venit res in arbitrium fenatus : fenatus li- bertatem his civitatibus dedit , Caryfto ad'- jefio* Pleurato Lycus & Pardiini dati : Vk dbyGoogle i?x r. L 1 r 1 1 ■==* Ijytiorum utraque gens fub dmonePhi^pl S^;5J^;meT4t. Am^mandrum tenere jufferum ca& tella , quae per belH teix^us Philippa captd ademiflet. \ XXXV. Dimiflb convettfu , decem le^ gati partiti munia inter fe, ad fiberandaf^ luaB qmfque re^onb civttates difceflerunt: P. Lentulus Bargylias , L. Stertinius He- Diiaeftiam , & Thafum , & Thraciat urbes , F. Villius & L. Terentius ad regeni An- Cn, Cor^ tiochum , Cn. CorneKus ad Phinppum : Inmp^ qui , de minoribus rebus editis mandatis ^ jww *•«- jpercunftatus , fi confilium non utile foliim , fed etiam falutare admitterc auribus poP fet , quum rex , gratias quoqne fe a£^urum, diceret , fi quid , quod in rem fuam eflet , ^xpromeret, magnopere ei fuafit , quoniam pacem impetraflet , ad focietatem amici* tiamque petendam mitteret Romam lega-r tois , ne , fi quid Antiochus moveret , ex- fpeftafle , & temporum opportunitates cap- tafle ad bellandum , videri poflet. Ad Ten> jpe Theflaiica Philippus eft conventus ; qul buum fe miflurum extemplo legatos re* Mox fpondiflet; Comelius Thermopylas, ribi Wdium''' frequens Graeciae ftatis diebus effe folet ^*'** conventus ( Pylaicum appellant ) venit : !^tolos praecipu^ monuit , ut conftanter & fideliter in amicitia populi Romani per- manerent. ^tolorum principes afii inter- quefti funt j qubd non idem erga fuam gen- tem Romanorum animus eflet poft vidor dbyGoogle LihE^ XXKItl. 185 riam , qui in fcello fliifiet : aTii feracilis in» ■■ 'i «ufarunt, exprobrarantque , Ab/i ma^ ^''^^^iicrt-A J?«r Xtolis Philippttm ^ fed ne tranjht qui^ dem in Grxciam Romanos pottufft, Ativer* ^bs ea refpondere (ne in altercationemr excederet res ) quum fuperfediflet Rom»' Aus , omnia eos aequa impetramros , fi Ro- inam mififfent , dixit ; itaque ex au€britate ejus decreti legati funt. Hunc finem feel-» lum cumPhilippo habuit. XXXVI. Quum haec in Graercta Mace- Servo»' doniaque & Afia gererentur , Etruriam irt'^"7atioT« feftam prop^ conjuratio fervorum fecit j^^^truru^ ad quaerendam opprimendamtjae eam Ma« iiius Acilius praetor, cui inter ci\nes pere^ grinofque jurifHiftio obtigerat , cum tma ex duabus le^one urbana miffus , alios jan» congregatos pugnando vicit ; ex his muhr occifi , muhi capti : alios verberatos cru-r cibus afHxit , qui principes conjuratiottrs fuerant : alios dominis refthuit; Confu;les BoUR^^ in provincias profedi funt. Marcellum Bdio-» ^^X'f.- rum ingreffum fines , fatigato per diem to- ium milite via facienda, caftra in tumulo Suodam ponentem , Corolamus , regulus oiorum, cum magna manu adortus ad tria millia hominimi occidit ; & iliuftres viri aliquot in illo tumulmario proelio co^ cidenint , inter quos prafe6H fi)ci3m ^ Ti.. Sempronius Gracchus , M. Junius Silanu^ y, Sc tribuni militum. de legione fecunda ,, A» OguTrtias 6c P. Cfaudius jcaftratame» 6byGoog\e* 184 T. L I r i I ■>e!S9 tb Romanis impigrl permunita tetenta^ uq'}%^ que , quum hoftes a profpera pugna h^ <^uidquam oppugaaiTent. Scativis deinde eifdem per mes aliquot fefe tenuit , dum & faucios curaret , & a tanto terroire ani- mos milimm reficeret. Boii, ut eft gens fninim^ ad mors ta&dium pati ens , in cai^ r^erMtella fua vicofque dilapfi funt. Marcellus ^< /«/L- Pado confeftim traiedo , in agrum Comen- krikms. f^ijj ^ yjjj Infubres , ComenUbus ad arma excitis , caftra Kabebant , ducit legianes ; in ipfo itinere proelium committunt ; &L primb adeo acriter invaferunt, ut anteii- ^nanos impulerint. Ouod ubi animadver- ^ tit , veritus ne moti lerael pellerentur , co- bortem Marforum oppofuit, & equitum Latinorum omnes turmas in hoftem enu- fit. Quorum quum primas fecundufque im- petus retudiflet inferentem fe ferociter hof tem I confirmata & rellqua acies Romana .reftitit primb , deinde ligni acriter intu- Kt : nec ultra fuftinuerunt certamen Gzlli » >quin terga verterent, atque effusfe fuge- rent. In eo proelio fupra quadraginta mil- lia hominum caefa, Valerius Antias fcri* bit ; & quingenta feptem figna militaria capta , & carpenta quadringenta triginta duo , & aureos torques multos , ex quir bus unum magni ponderis Claudius. in Ca« pitolio Jovi donum in aede pofitum fcri- oit. Caftra eo die Gallorum expugaata dir reptaque ^ & Comum oppidum intra die» dbyGoogle LiBER XXXIII. 185 pft&cos captum. Caftella inde duodetriginta 1* ad confulem defecenint. Id quoque mter ^^qX^ fcriptores ambigitur, utrum in Boio5 prius, an infubres , conful exercitum induxerit , adverfamque profperl pugn4 obKterave- rit ; an vi6^oria , ad Comum parta , dcfor- mata clade in Boiis accepta fit. XXXVII. Sub haec tam varii fortunS^ gefta , L. Furius Purpureo alter conful per tribum Sappiniam in Boios venit. Jam caf- tro Mutilo appropinquabat , quum, veri- tus ne intercluderetur fimul a Boiis Liguri- bufque , eadem vi^, qui adduxerat , redu- xit , & magno circuitu per aperta , eaque tuta loca , ad collegam pervenit. Dein junc- Uttrfi» tis exercitibus primtim Boiorum agrum uf- ^pj^;^ que ad Felfinam oppidum populantes per- Hr^i /'o- agraverunt. Ea urbs , ceteraque caftella , ^** *'"'* & Boii fer^ omnes , praeter juventutem , Guae praedandi causa in armis erat (tunc in ctevias fylvas recefferat ) in deditionem ve- nerunt. In Ltgures deinde tradud^us exet^ citus.Boii negligentiiis coaftum agmen Ro- manorum , quia ipfi procul abeffe videren- tur , improvisb aggreffuros fe rati , per oc- cultos faltus fecuti funt ; quos non adepti , Pado repent^ navibus trajefto , Laevos Li- buofque quum pervaftaffent , redeuntesinde Ligurum extremo fine , cum agrefti PJ'»- da , in agmen incidunt Romanum. Cele- rius proelium acriufque commiffum, quam il tempore locoque ad certaaiea deftioa» dbyGoogle i86 T. L I r t I •==to$, praeparatis animis concurriiTent. Ibi J!c'.'i^ quantam vim ad ftimulandos animos ira Fiiicim-haberet, apparuit ; nam ita caedis magi^, Si«r" quam vi^oriae avidi pugnarunt Romani , ut vix nuntium cladis hofti relinquerent, Ob eas res geftas , confulum litteris Ro- mam allatis, fupplicatio in triduum de^ Marw/- creta eft. Brevi pbft Marcellus Romam ve- iriii"^' *iit ; triumphufque ei magno confenfu Pa- fhM, trum eft decretus. Triumphavit in magif- tram de Infubribus,Comenfibufque. Boio« nim triumphi fpem collegae reliquit ; quia ipfi propri^ adveria pugna in ea gente eve- nerat , coUegae fecunda. Muha IpoUa hoC* tium captivis carpentis traduda ; multa mi« litaria ugna lata , .setis trecenta Vjginti mil- lia , argenti bieati ducenta trigtnta quatuof millia : in pedites fmgulos dati ofRngemi aeris : triplex equiti , centurionique. ^atio- XXXVlII. Eodem anno Antiochus rex» €hHi A^ quum hibernafFet Ephefi , omnes Afiae ci- vitates in antiquam mipeni tormulam re- digere eft conatus : reUquas quidem, ant quia locis planis pofitae erant , aut quia pa- rum mcenibus armifque ac juventuti .fidc- bant , haud difHcuker jugum accepturas. Smyrna & Lampfacus Hbertatem ufurpa- bant ; periculumque erat , ne , fi concef^ fum his foret , quos in Theba Smymam in JEolide loniaque , I^ampfacum in Hellef- ponto, aUae urbes fequerentur. Igitur & ipfe ab Epheib ad Smyrnam obudendaoi capare nititur. dbyGoogle LiBER XXXII L 187 fnUit ; & qua Abydi copis erant , prae- . 1 . " 1 fidio tantiim modico relido , duci ad ^^.^4, Lampracunr oppugnandum juilit. Nec vi tantiim terrebat ; fed per legatos leniter alloquendo caftigandoque temeritatem & pertinaciam , fpem conabatur facere , brevi quas peterent habituros ; fed quum fatis oc iplis y & omnibus aliis appareret , ab rege impetratam eos libertatem , non per occafionem raptam habere. Adversbs quae refpondebant, Nihil neqne mirariy neque fuccenftre Antiochum debere , Ji fpem liher- tatis differri nonfatis aquo animo paterenr- tun ipte initio veris, navibus ab Ephefo Chtrf— profeaus , Hellefpontum petit : terreftres ""Jpru^' copias Madytum trajicit, Cherfoneii ur- bem : terreftri navalem exercitum junxit : &, quta clauferant portas, circumd-edit moenia araiatis ; & jam opera admoventi,, deditio eft fa^a : idem metus tum inco- lentes alias Cherfonefi urbes in deditionem dedit. Lyfimachiam inde omnibos fimttl navalibus terreftribufque copiis venit ; quam quum defertam ac ftratam prop^ ruinis inveniffet ( ceperant autem direptamque incenderant Thraces paucis ant^ annis) cu*- pido eum reftituendi nobilem urbem , & loco fitam opportuno , cepit. Itaque omrti cura fimul eft aggreftiis , & teda murof- que reftituere , & partim redimere fervien- tes Lyfimachienfes , partim fuga fparfos f'^^^'^ per H^ttefpQntum Qi^rfQnefmnque eonsr«/u"^iu dbyGoogle i r I I I i88 r, L «■99 qiurere contraliereque, pardm novos co^ 1UC.I96! lo»os>fpe commodorum propofita , adfcri' ' bere , & omni modo frequentare : (imulut Thracum fummoverecur metus » ipfe parte dimidii terreftrium copiarum ad depopu- landum proxima Thraciae eft profe^, partem , navalefque focios otnnes reliquit m operibus reficiendae urbis. Lti»t0. xXXIX. Sub hoc tempus & L. Comc- 'i^Hj^ hus miflus ab fenatu ad dirimenda inter 'tiTchlr Antiochum Ptolemaeumque reges certami- *•«•! na , Selymbriae fubftidt ; & decem le^ar «'^*- torum P. Lentulus a Bargyliis , P. ViJlius & L.Terentius a Thaflo , Lyfimachiam petierunt ; e6dem 6c a Selymbria L.G>r' nelius , & ex Thracia po|l paucos dies An- tiochus convenerunt. Primus congreiTus cum legatis, & deinceps inviptio benigna & hofpitalis fuit. Ut de mandatis , Aamque prxfenti Afiae agi coeptum eft , animi exaf perati funt. Romani , omni^ ada ejus , ex quo tempore e Syria clafle folviiTet , dif^- plicere fenami non diffimul|bant , reflitui- que Ptolemaeo civitates omt^s , quae ditio- nis ejus fuiflent, squum ceinfebant. Nam ^uod ad eas civitates attinereij quas a Phh lippo pojfejfas Antiochus per occafionem^ averfo Phiiippo in Romanum ^ellum , inter- cepijfet , id verb ferendum nori ejfe , Roma^ nos per tot annos terra marique tanta peri' cula ac labores exhaujijfe , Antiochum belH ■pramia Aaberc, Sed ut in Afiam advcruiU dbyGoogle LlBBR XX XI 11. i%<) ejus diffimulari ab Romanis , tamquam ni- ^sssssss hil ad eos pertinens , fotueiit ; qubd jam ]^'q^^A\ etiam^ in Europam omnibus navalibus terrej^ tribufque copiis tranfierit, quantum a bello aperto Romanis abejfe ? Illum quidem , etuimfi in Italiam trajiciat , negaturum, XL. Ad ea rex , Satis jam ante videre fe Romanos inquirere , quid regi Antiocho faciendum ; at , quoufque terra marique pro* grediendum fuerit ipfis , non cogitare. Afiam nihil ad populum Romanum pertinere ; nec magis illis inquirendum ejfe , quid Antiochus in Afia , quam Antiocho , quid in Iralia populus Romanus faciat, Quod ad Ptole^ maum attineat , cui ademptas civitates que^ rantur ;fibi cum Ptolemao & amicitiam ejfe , & id agerefe ut brevi etiam affinitas jungO' tur, Nec ex Philippi quidem adverfa fortuna fpoUa ullafe petijfe ; aut adversus Romanos in Europam trajecijffe, [ fed ut Cherfonefi urbes & loca recuperaret : quam, quum Lyfimachi ] fuerit ( quo vifio omnia , qua illius fuiffent , jure belli Seleuci faEla fint ) exiflimare fu(Z ditionis ejfe. Occupatis ma" joribus fuis rerum aliarum alid curd, primb qu(zdam ex his Ptolemceum , deinde & Phi^ lippum y ufurpando aliena , pojfedijfe ; ficut quadam exproxima Thracia, qua indubitatk Lyfimachi juerint, Ad ea facienda in anti^ quum venijfe ; & Lyfimachiam , deletam Thracum impetu, de integro condere , ut Se- leucus filius eam fedem regni habeat* dbyGoogle 190 T. L i r t I e-.-f .' XLI. Mis difceptationibus per dies att* «^c 106 ^^^ habitis , ruitior fine uUo fatis certo VR««-auftore allatus de morte Ptolemaei regis, ^'fJt^f ut nullus exitus imponeretur fermonibus ; nam'diflimulabat pars utraque fe audiffe : & L. Cornelius , cui legatio ad duos re- ges , Antiochum Ptolemaeumque « mandata erat , fpatium modici temporis ad conve- niendum Ptolemasum petebat, ut» priuf- quam inoveretur aliquid in nova pofTef&one regni , perveniret in ^gyptum ; & Antio- chus fuam fore ^gyptum , fi tum occafio eflet y cenfebat. Itaque dimiflis Romanis » relidoque Seleuco filio cum terreftribus copiis ad reftituendam , ut inflituerat^ Ly- fimachiam ; ipfe omniclafle nav^ansEphe- fum , legatis ad Quintium mims , qui ad fidem de focietate agerent , oram Ahae le- gens , pervenit in Lyciam ; Patarifque co- cnito vivere Ptolemasum , navigandi qui- dem in JEgyvtam omifTum con^lium eft* Cyprum nihilominus tendens, Quum Che* Hdonium promontorium fuperallet , pau* lifper feditione remigum eft retentus in Pamphylia circa Eurymedontem amnem. Inde profeftum eum ad capita ( quae vo- cant ) Sari fluminis foeda tempeicas oborta prop^ cum onmi clafTe demerfit : multae naves eje6^ae ; multae ita hauflas mari , ut nemo in terram enaverit. Magna vis ho- minum ibi interiit , non remigum tantiun inilitumque ignotorum , fed etiam infi- I dbyGoogle LiSER X XXI II. 191 fnium amicoFum. CoUef^is reliquiis nau- '-jujua ragii, quum res non in eo effet, ut Cy-JJ^^J^' pnim tentaret , minus opulento agmine , auam profe^tus erat , Seleuciam rediit : ibi iubducL navibus ju(Iis(jam enim &hiems inftabat ) ipfe in hiberlia Antiochiam pro- ceflit. In hoc ftam regum erant res, XLII. Rom^ eo primum anno trium- Triun- viri epulones fa^i,C. licinius Lucullu.szi^M?''' tribunus, qui legem de creandis his tule- rat , P. Manlius , & P. Porcius Laeca : his triumviris, item ut pontificibus , lege da- tum togae prastextas habends jus. Sed ma- gnum certamen cum omnibus facerdotibus eo anno fiiit quaeftoribus urbanis , Q. Fa- bio Labeoni Sc L. Aurelio. Pecunia opus erat , qubd uhimam penfionem pecuniae in bellum coUatae perfolvere placuerat priva- jtls. Quaeftores ab auguribus , pontificibuf- Trihutum que , longinquo g v^inum iyrannum dominum habituram, XLV. Haec quum tum ab gravibus au£^oribus , tum qui omnia per feipfbs explorau referrent, audirentur, major res, quod ad Antiochum attineret, maturanda jna^s , quum rex quacumque de caufa iti Syriam concefliiTet, de tyranno confiilta* tio vifa eft. Quum diu difceptatum eflet^ iitrum jam caufae fatis videretur, cur de- cerneretur , an permitterent T. Quintio ; fluod ad Nabin Laceddemonium attineret, faceret qus e republica cenferet efle, permiferunt , eam rem efie rati , quae ma-* turata dilatave non tam magni momenti ad fummam rem populi Rbmani eflet : snagis id animadvertendum efle» auid An« ji^gt nibai & Girthaeinienfes , fi cum Antiocho ^ ^^- ortum foret beflum, a^hiri eflent. Adverfae nui/^* Aniubali fa£Bonii homines principibus Ro-^"^'"**' jnanis , amicis quifque fuis , idenudem fcri* hebant , Nuntios litterafque ab Annibale ^d Antiochum miffas, & ab rege ad eum clam legatos veniffe. Ut feras quafdam numquam mitefcere y fic immitem /itnvlacabi^ lem ejus viri animum effe : marce/cere otio fituque civitatem queti eum^ & inertid operis; f^cc finc armomm /onitu txcitari poffe. lij dbyGoogle T96 T. L I r t 1 e=~=rHxc probabilia memoria prioris belli,' tJ.c.f57. per unum illum non magis gefti, quam ' *'' moti , faciebat. Irritaverat etiam recenti fado multorum potentium animos. 7i/^ic«i XLVL Judicum ordo Carthagine el giZ Vx tempeftate dominabatur ; eb maxime^qubd ^«li?"" iidem perp6mi judices erant« Res , fama , fafiyAa- vitaque omnium in illorum poteftate erat : ci^trA, qui unum ejus ordmis , idem omnes ad* verfos habebat ; nec accufator apud judi- ces infenibs deerat. Horum in tam impo- tenti regno (nemie enim civiliter nimiis opibus utebantur) prstor fadus Annibal , vocare ad fe quaeftorem. Idem pro nihilo habuit ; nam & adverfae fa6^ionis erat ; . & , quia ex quxftura in judices , poteh- tifSmum ordinem, referebantur, Jam pro fiituris mox opibus animos gerebat. £nim<- vero indignum id ratus Annibal , viatorem ad prehendeiidum quxftorem mifit ; fiib- du£tumque in concionem , non ipfum ma- gis , auam ordinem judicum , prae quorum luperbia atque opibus nec leges quidquam cuent, nec magiftratus, accufavit. Et, ut fecundis auribus accipi orationem animad- vertit , & infimorum quoque libertati gra- vem efle fuperbiam eorum ; legem extem- plo promulgavit permlitque, Ut infingulos dnnos judices legercntur ; ne quis biennium continuum judex ejjet. Ceterum , quantam eo fafto ad plebem inierat gratiam , tantum snagns partis principujn offendebat animosw dbyGoogle LiBER XXXI 11. 197 A<««•*'''• quae in fiipendium Romanis fiio quoque anno penderetur , deerat , tributumque grave privatis imminere videbatur. XLVII. Annibal poftquam , ve6^igalia quanta terreftria maritimaque eflent, & in quas res erogarentur , animadvertit , & quid eorum ordinarii reipublics ufiis con- iumerent, guantum peculatus averteret; omnibus reuduis pecuniis exa£lis , tributo privatis remiflb , iatis locupletem renipu- blicam fi>re ad vedigal prxftandum Ro- xnanis pronuntiavit in concione, & praefti- ■rit promifliim. Tum verb ifti , quos pave- rat per aliquot annos publicus peculatus , "velut bonis ereptis , non fiirto eorum ma- nibus extorto , infenfi &, irati Romanos in Annibalem , & ipfos caufam odii quaeren- tes , inftigabant. Itaque , diu repugnante J^^^^ Scipione Africano , quia parum ex populi f^m Romani dignitate efle ducebat, fubfcribere ^^?';;,*^* odiis accuiatibnibufque Annibsdis, & faftio- yi ««- nibus Carthaginienfium inferere publicam TmuU^ au6toritatem , nec fatis habere bello vicifle ^*"** Annibalem , nifi veluf accufatores calum- niam in eum jurarent, ac nomen deferrent, tandem pervicerunt, ut legati Carthagi- uem mitterentur, qui apud lenatum eorum I iij dbyGoogle 19S T. L I r I 1 ■BBss argoereiit Amubalem cmn Antiocho rege ^'^'H'« coafilia belli £u:iendi inire. Legati tres ^ ''^* miffi , C Servilios 9 M. Clan^s Marcelliis , Q.Terentins Colleo : qoi qonm ▼emflent, ex confilio inimicomm Annibalis,qnaeren- tibos cau(am adventds , dici juiTemnt, re- nifle ad controverfias , quae cum Mafiniflk rege Nomidamm Canbaginienfibns eflent, dirimendas : id credimm vulgb. Annibalem nnum fe ped ab Romanb non falld^at ; &L iu pacem Cartha^ienfibus datam efle, at inexpiabile bellum adversiis fe unnm ma- neret. Itaque cedere tempori , & fortunae fiatuit ; & , praeparatis )am omnibus anti ad fiigam, obverfams eo die in foro aver- tends fnfpicionis causl, primis tenebris veftitu forenfi ad portam cum duobus co- mitibus ienaris confilii eft egreflus. ''«As'^ XLVIU. Quum equi , quo in loco juffi Anau,ai. ^^^ ^ prgeftb fujflent , noae vii cita re- gionem quamdam agri Vocani tranfgreA lus , poflero die man^ inter AchoUam &C Thapfum ad fuam turrim pervenit. Ibi eum parata inflrudaque remigio excepit navis : ita Afirici Annibal ex^eflSt , faeplus patriae, quam fuorum eventus miferatus. £lo die in Cercinam infulam trajecit ; ubi quum in porm naves aliquot onerarias' cum mercious inveniflet, & ad egrefliim eum e nave concurfus falutantium efiet fadus ; percontantibus legatum fe Tyrum dici }uifit : veritus tamen , ne qua earom dbyGoogle Ljber XXXI IL 199 naris node profeda Thapfum aut Achol- -shss* lam nuntiaret, fe Cercinae vifum, facrificio ^c UV* apparari juflb , maejilros ndvium merca- torefque invitari )umt ; & vela cum an« tennis ex navibus corrogari , ut umbra (etenim media aftas fort^ erat) ceenanti- bus in littore fieret.Quantum res &tempus patiebantur, apparatae celebrataeque e)us . diei epttlae funt ; multo^ue vino in ferum nodis convivium produdum. Annibal , quum primiim fallendi eos, qui in porta erant, tempus habuit^ navem folvit : ceteri fopiti quum poftero die tsmdem ex (omno pleni crapulae furrexiffsnt, id quod ferum erat, aliqoot horas remis tn naves coUocai>> dis , & aptandis armamentis abfumpferunt. Girthagine & muhitudinis, affiietae domum Annibalis firequentare , concurfus ad vefti* bulum aedium eft ladus ; & , ut non com* parere eum vulgatum eft, in forum turba convenit, principem civitatis quaerentium : &'alii fugam confciffe (id quod erat) alii fraude Romanorum interfemm, idque tas& gis , ferebant ; variofque vultus cerneres ^ ut in civitate aliorum alias partes foven-* tium fadKonibus, Vifum deinde Cercinae eum,tandem allatum efL XLIX. Romani legati quum in fenatu expofuiflent , Compenum Patribus Romanis ejft, & PhUippum regem anti, ab Annibale maximl accenfiim , bellum populo Remano ficijfe , & nunc Utteras nuntiojque ab eo ad^ I iv dbyGoogle \oo T.Lirii LiB.XXXIIL ■jj — L Antiochum regem profeSios ; haud qutetumm Uc'5'^* /i«/i, quam hellum toto orbe terrarum confcif' * feu Ne his debere impune ejfe, fi fatisfacere Carthaginienfes poputo Romano vellent, nihil eorum fud voluntate , nec publico confilio faQum effe : Carthaginienfes refponderunt , quidquid sequum cenfuiirent Romani , fa£h}- ros effe. Annibal profpero curfu Tyrum pervenit ; exceptufque a conditoribus Car- thaginis, ut alia patria, vir tam clarus omni genere honorum, paucos moratus dies, An- tiochiam navigat : ibi profedhim jam regem quum audiffety & filium ejus folenne ludo- rum ad Daphnen celebrantem conveniflet, comiter ab eo exceptus, nullam moram na- Ttrvtni vigandi fecit. Epheli regem efl confecutus , '^^~ 'fluduantem adhuc animo , incertumque de Romano bello ; fed haud parvum momen- tum animo ejus ad moliendum adventus Annibalis fecit. ^tolorum quoque eodem tempore alienati ab focietate Romana ani* mi lunt ; quorum legatos Pharfalum & Leu- cadem, & quafdam alias civitates ex primo foedere petentes, fenatus ad Quintium re- jecit. mdAn.i dbyGoogle E P I T O M E LIBRI XXXIV LIVIANI. JLjEX Oppia , quam C. Oppius tribunus plebis bello Punico de finicndis matronarum cultihus tulerat , cum magna contentipne abrogata eft ; quum Porcius Cato au&or fiiijjet, ne ea lex aboleretur. Is , in ffi/pa" niam profeStus , bello, quod Emporiis orfus eft , citeriorem Hifpaniam pacavit, T. Quin" tius Flaminmus bellum adversus Lacedamo- nios & tyrannum eorum . Nabidem profperh geftum, datd iis pace, quatem ipfe voluit, liberatifque Argis , qui fub ditione . tyranni erant, finivit. Senatus tune primum jecretus a populo ludos fpedavit : ut id fieret, Sex. j^lius PiZtus & C. Comtlius Cethegus cen-^ fores intervenerunt , cum indignatione plebism Colonia plures deduBtE funt. M. Porcius Cato de Hifpania triumphavit. Res pnzterea^ in Hifpania , & advefsus Boios & Infubres Gallos feliciter geftce referuntur. T. Quiritius FlamininuSy qui Philippum Macedonum regem d* Nabidem Lacedamoniorum. tyrannum vice^ ra$9 Graciamque omnem liberaverat, ob hanc rerum geftarum multitudinem triduo triumpha- vit, Legati Canhaginienfium nuntiaverunt , AnnibaUm , qui ad Antiochum confugerat » bellum cum eo moUri^ Tentav^rat amm Iv dbyGoogle aoi T. L I r I i Annlbal ptr Ariftonem Tyrium, fine Utteris Carthapnem mijfum, ad rebellandum Pcenos cofuitare* LIBER XXXIV. «« ■ L Anter bellorum fnagnorum, aut Tir* •lc.i^f*. ritate , nec yerecundi& , nec im- perio yirorum , jcontineri limine poterant : emnes yias urbis aditufque in forum ob- £debant , yiros defcendentes ad forom orantes , ut florente republicsl , crefcente dbyGoogle LlBEK XXXIK lOJ ui dies privata ommum fortunsL , matronis ■■ i fa quoque priftinum omatum reddi pateren-^-^ 5^7« tur. Augebatur hsc frequentia mulierum *' ' ^ * in dies ; nam etiam ex oppidis concili»- bulifque conveniebant* Jam & confules prstorefque & alios magiflratus adire & rogare audebant : ceterum minim^ exora- bilem alterum utique confulem M. Por- cium Catonem habebant, qui prb lege, quae abrogabatur, ita differuit. 11. Si in fua^ quifque nofflrum mairtfami' Oratio /?« , Quirites , jus & majeftatem viri retinen co/,"^ro inftituiffet , minus cum wdverfis feminis ne- ^*f ' ^/^ gotii haberemus : nunc domi viSla liberias noftra impotentid muliebri^ hk quoque in foro ohtentur 6* calcatur ; & , quia fin^las fuftinere non potuimus , univerjas horremus^ Equidemfabulam & fifiam rem ducebam effe ^ virorum omne genus in aliqua infula conju^ ratione muliebn ab fflirpe fublatum ejfe, Ab nullo genere non fummum periculum effl,fi cottus , & concilia « & fecretas confitltatione^ effe finas, Atque ego vix fflatuerc apud ani^ mum meum poffum , utrum pejor ipfa res , 4n pejore exemplo agatun Quorum alterum ad nos confuUs reliquofque magiftratus , alte^ rum ad vos , Quirites , magis pertineret : nam utrum e repuhlica fit , necne , Id quod ad vos firtur, veftra exiftimatio eft^ qui in fuffi-a" gium ituri eftis. Hctc confttmatio muUebris, Jivefudfpionteyfivt ^uShrihus vobis , M, Fwir daui & £. Valeri,fafta efi, haud duhie ai 1 vj dbyGoogle 104 ^* L I r I t 1.11 cttlpam magjftratuum pertinens , nefch vo^ ic.T^ ^w, tribuni, an. con/ulihus , magis fit di^ ' formis ; vobis ,fifeminas ad concitandas trir bunicias feditiones jam adduxiftis ; nobis , fi ut plebis quondam, fic nunc mulierumfe' cejjione leges accipienda funt, Equidem rion fine rubere quodam pauld ante per medium agmen mulierum inforum perveni, Qubd nifi me verecundia fingularum magis majeftatis & pudoris , qudm univerfarum , tenuijfet , ne compellata a confule viderentur, dixiffem : Qui hic mos eft in publicum procurrendi, &^ obfidendi vias, &viros alienos appellandi? Iftud ipfum fuos quaque domi regare non potuiftis ? An blandiores in publico , quam in privato , &^ alienis , qudm veftris , eftis ? Quamquam ne domi quidem vos, fi fui ju* fis finibus matronas contineret pudor^ qua leges hic ro^arentur^ abrogarenturve , curare decuit, Majores noftri, nullam , ne privatam quidem , rem agere feminas fine aitkore , vo» luerunt ; in manu ejfe parentum , fratrum , virorum : nos (fi diis placet) jam etiam rem' publicam capejfere eas patimur, & fi>ro pro» pk , & concionibus , G* comitiis immijceru Quid enim'nunc aliud per vias & compita faciunt , qudm rogationes tribunorum plebis fuadent , alict Ugem abrogandam cenfent ? Datefrenos impotenti natura & indomito ani^ mali, & fperate ipfas modum licentict faftu^ ras , nifi vos feceritis, Mmimum hoc conm ^ft, qutt iniquo animo femina fibi aut mQrir dbyGoogle LiBER XXXIV. 105 \us dut Ugihus iftjunBa patiuntur : omnium -9= rerum libcrtatcm , immo licentiam {fi vtra ^-^-^ dicert volumus ^ dcfiderant. Quid tnim % fi * hoc expugnavennt , non tentabunt F Recen' fite omnia muliehria jura , quibus licentiam €arum alligaverint majores noftri , per qua" que fiibjecerint viris ; quibus omnibus con" ftriSas vix tamen continere poteftis, Quid ? fi carpere fingula , & extorquere, & exaquari. ad extremum viris patiemini , tolerabiles vo-. bis eas fore creditis ? Extemplo , fimul pa" res ejffe caperint , fiiperiores emnt, ifi. At, Herculcy ne quid novum in eas. rogetur , recufant : non jus , fed injuriam de» precantiw. Immo ut, quam accepiftis yjujif tis fujfragiis veftris legem , quam ufu tpt an» norum & experiendo comprohaftis , hanc ut abrogetis ; id efl , ut unam toUendo legem ceteras infirmetis. NuUa lex fatis commoda omnibus eft : id modb - quaritur , fi majori parti j& in fummam prodeft, Si , quod cui^ quam privatim officiet-jus , id deftruet ac de^ molietur, quid attinebU univerfos rogare le- ges^quas mox ahrogare^ in quos latafunt , pojjmt ? Volo tamen audire quidfit , propter quod matronct conjlemata procurrerunt in pu-- tlicum, ac vix/orofe & concione abftinent^ Ut captivi ah Annibale redimantur , parerv- tes , viri , liberi , fiatres earum ? ProcuL abeft, abfitque femper talis fortuna reipubli-- ca ; fed tamen quum fitit , negaftis hocpiis pmibus earum, At non pittas , nec lollir 195% dbyGoogle 2o6 T. L I r I I •saa-s-r citudo pro fuis , fed rtligio , congregavU easr ibfc*^. ioj. •^^'"f"* Idaam a PeJlinunte ex Phrygia ve- ' nientem acceptunt funt. Quid honeftum diBu- faltem feditioni praUndkurmuUebti ? Ut auro & vurpurd fulgeamus , inquit ; ut car-, pentis ffeftis profiftifque diebus , vetut tnum-- phantes de lege viita & ahrogata , & captis^ & ereptis fuffragiis veftris , per urbem vec^ iemur : ne uUus modiis fumptibus, ne iu" . xuriaftt» Sape nu querentem de feminamm , fitpe de virvrum, nec de vrivatorum modb ,- fed etiam magiftratuum , Jumptibus audiftis ;- dhverfifque duobus vitiis , avaritid & luxu^ ridf civitatem laborare ; qua peftes omnia magna imperia everterunt. ffac ego , qub me-^ lior lasiorque in dies fortuna reipubUca eft , imperiumque crefcit , & jam in Graciatn Afiamque tranffcendimus ^ omnibus Ubidinum iUccebns repletas , & repas etiam aitreBa" mus ga^as , eb plus horreo , ne illa magis res nos ceperint , qudm nos ilias* Infefta , mihi cre<6tt,figna ab Syracufis illata fiuu kuic urbi ; jam nimis multos audio Corinthi & Athenarum Qmamerua laudantes miran" tefque , & antefixa fiBi&a deorum Romano^ rum ridenus. Ego hos malo propitios deos^ & ita fpero futuros , fi in fuis manere fedi^ hus patiemur. Patrum noftrorum memoridper legatum Cineam Pyrrhus non virorum modb , fed etiam muUerum , animos donis tentavit : nondum lex Oppia ad coercendam luxuriam mUebrem lata erat ; tanun nulla accepiu dbyGoogle LlBER XXXIF. XOJ ^um caufam fuiffe cenfttis > Eadem fuit, p* ^um majoribus noftns nihil de hac re ^^ "r*12i Janciendi : nulla erat luxuria, qum coerce^^' retur. Sicut antk morhos neceffe eft cognitos effe , quam remedia eorum ; fic cupiditates pnus natce funty qU^ l^^s^ qua iis mo- dum facerent. Quid legem Liciniam excita» ^it de quingentis jugeribus , nifi ingens cu^ pido agros continuandi ? Quid legem Cin^- €iam de donis & muneribus , nift quia veiO^ galis jam & ftipendiaria plehes effe fenatui* cctperat ? Itaque minime mirum eft , nec Op^- piam , nec aliam uUam tum legem deftdero' tam effe , qua modum fumptibus muUerum' faceret, quum aurum & purpuram data &' oblata ultro non accipiebant, Si nunc cum illis donis Cineas urbem circumiret , ftantes in pubiico inveniffet , qua acciperent. iV* Atque ego nonnuUarum cupiditatum ne caufam quidemaut rationem inire pqffum : nam ut, quod alii liceat, tibi non bcert ^ aliquid fortaffe naturaUs aut pudoris aut iw eUgnationis habeat ; fic aquato omnium cul» tu , quid unaquaque veftrum veretur , ne in fe confpiciatur ? Peffmus quidem fudor eft vel parcimonia , vel paupertatis ; fed utrum- que lex vobis demit , quum id, qucJ habere non Ucety non kabetis. Hanc , inquit, ipfam- exaquationem non fero , illa locupUs, Cur non infignis auro & purpurd confpicior ? cur paupertas aliarum fub hac legis fpecie latet ^ ut quod habere non paffunt , habitura ^fi ih dbyGoogle 2o8 T. L J r I I flBSBs ceret , fiuffi videantur ? Vultis hoc certamen ^'^U7' uxorihus veflns injicere, Quirites ^ ut di^n^ *^^'tes id habere velint^ quod nuUa alia pof» fit i pauperes, ne oh hoc ipfum coTUenman^ tur, fupra vires fe extendant ? N^ , janul pudere , quod non oporut , cceperit ; quod oportet , non pudehk. Qum de fuo poterzt > parahit ; qua non poterit , virum roga^il» Miferum illum virum , & qui exoratus , ^ ^ui non exoratus erit ! quum quod ipfe non dederit , datum ah alio videhit. Nuric vulgi^ aiienos viros rogant , 6- , quod majus eft , legem & fujfragia rogant , & a quihufdajn impetrant , adversus te,& rem tuam , & li" heros tuos inexorahiUs, Simul lex modum fiimptihus uxoris tuafacere defierit, tu num- quam facies. Nolite eodem loco exifiimare , Quirites , futuram rem , quo fitit, antequam lex de hoc ferretur. Et hominem improhum non accufaii tiuius eft , qudm ahfolvi ; 6^- luxuria non mota tolerahilior W^r, qudmi erit nune , ipfis vinculis , ficut Jera heftia^ ^ irritata , deinde emiffa. Ego nullo modo ahro^ gandam legem Oppiam cenfeo ; vos quod/a^ xitis , deos omnes fortunare velim^ V. Poft haec tribuni quoque plebei , qui fe intercefturos profeffi erant , ouum pauca in eamdem fententiam adjeciflent ; tuni L. 'flif L. Valerius pro rogatione ab fe promul- %b."ad- &^^ ^^^ differuit ; Si privati tantummodo ad yrsii fuadendum diffuadendumque id , quod a no^ 6\7um, his rogatur, procejjiffent ^ ego quoque, qtiutti dbyGoogle LiBER XXXir. 109 faus di&um pro utraque parte exiflimarem , i .m tacitus fuffragia veftra exfpeEiaffem ; nunc , J^r VV. quum vir gravijjimus conful M. Porcius , non *' auSloritate foliim , quet tacita fatis momenti habuiffet , fed oratione etiam longd & accu' ratd infeSiatus fit rogationem noftram ; ne* ceffum eft paucis refpondere : qui tamenplura verba in caftigandis matronis , quam in ro» gationenoftra dijffuadenda confumpjit; & qui" dem , ut in dubio poneret^ utrum id , quod reprehenderet , matrona fud fponte , an nobis au^oribus , feciffent. Rem defendam , non. nos ; in quos jecit magis hoc conful verbo tenus , qudmut re infimularet. Catum, &fi' ditiones, & interdum fecejponem muliebrem appeHavit , qubd matrona in publico vos rogajfent , ut legem in fe latam per bellum temporibus duris, in pace 6* florente ac heatd republicd , ahrogaretis, Verha magna , qunt rci augenda causd conquirantur ^ & hac, & alia ejfe fcio ; & M, Catonem oratorem non folum gravem , fed interdum etiam trucem , ejfe fcimus omnes , quum ingenio fit mitis^ Nam quid tandem novi matrona fecerunt ^ quhd frequentes in c^ufa ad fe pertinente in publicum procejftrunt ? Numquam ante hac, tempus in publico apparuerunt ? Tuas adver* siis te Origines revolvam. Accipe , quoties id fecerinty & quidem femper hono publko^, Jam a principio, regnante Romulo , quum^ Capifolio ah Sabinis capto , medio in foro fignis collatis dimicaretur, nonrtc intercurfn KjbyGoogle 2IO T. L 1 r I t BaBHKs nuUfonamm inter acies duas prctUum ftda» JJ-^-J^"' tum eft ? Quid ? regihus exaSis , quum , Oh fiolano Marcio duce , legiones Voljcorum caf ira ad quintum lapidem pofuiffent ^ nonne id agmen , quo ohruta hac urhs tffet , «tf- tronct averterunt ? Jam , urhe capta a Gat" Usy quo rtdempta urhs eft ? nempc aurum matrona confenju omnium in puhlicum con^ tuUrunu Proximo heUo {^ne antiqua repe^ tam) nonne & quum pecunia opus fiiit ^ viduarum pecunia adjuverunt ararium , ^ » qtutm dii quoqtie novi ad opem ferendam duhiis rehus arceffifentur , matronct univerfa ad mare profeSa funt , ad Matrem Idaani accipiendam ? Dijfaniles , inquis , caufa ftint. Nec mihi caufas aquare propofitum eft: mhil novifa^m^purgare fatis efL Ceterum^ quod in rehus ad omnes pariter viros femi" nafque pertinentihus feciffe eas nemo mira- tus ejT, in caufa proprie ad ipfas pertinente miramur feciffe ? Quid atuem fecerunt ? Sw perhas , me Dius fidhts, aures hahemus ,Jia quum domini fervorum nonfaftidiant preces, nos rogari ah honeftis feminis indignamur^ ' VI. Venio nunc ad id^ de quo agitur : in quo duplex confulisoratio fiiit ; nam & k- gem ullam omnino ahrogari eft indignatus ; & eam pracipuh legem , qua luxurice mutit' hris coercenda causd lata effet. Et illa corrt» mttnis pro legihus , vifa confularis oratio eft; & hac adversus luxuriam feverij^mis mori' hus convtniehat* Itaque pcriculum eft^nifii' dbyGoogle LiBER XXXIV. air ^nid in utraqut re vani fit , docuerimus , ne m quis error vobis offimdatur, Ego enim^ ^"'''*" J!c.Iot! admodum ex his legiBuSy quce non in tem» pus aliquod , fed verpetua utilitatis causd in eetemum latct funt, nuUam abrogari de^ berefateor, nifi quam aut ufus coarguit, aut ftatus aliquis reipublica inutilem fecit ; fic, quas tempora aliqua defiderarunt leges , mor* tales ( ut ita dicam ) & temporibus ipfis mu^ tahiUs effe video, Qtut in pace latct funt , plerumque bellum abrogat ; quce in bello , paai^: ut in navis adminifiratione alia infe» cundam , alia in adverfam tempeftatem tifui funt, Hctc quum ita naturd diftinSiafint, ex utro tandem genere ea lex effe videtur, quam abrogamus ? An vetus regia lex , fimul curn ipfa urbe nata ? An ( quod fecundum eft ) ab Dccemviris ad condenda jura creatis in duodecim tabulis fcripta ? pne qua quum majores noftri non exiftimarint matronate de* cus fervaripoffe , nobis quoque verendum fit^ ne cum ea pudorem fan&itatemoue femina* rum abrogemus ? Quis igitur nefcit , novam iftam legem effe , Q, Fabio , Ti. Sempronia confulibus viginti annis anth latam ? fine qua quumper tot annos matrona optimis mo^ ribus vixerint , quod tandem , ne abrogatd ed effundantur ad luxuriam , periculum eft? Nam fi ifta lex ideo lata effet , ut finiret Zp- bidinem muliebrem , verendum foret , ne abro* gata incitaret : curfit autem lata , ipfum in^ dicavit tempus^ Annibal ia Itdia erat vic* dbyGoogle 212 T. L I r 1 1 i I tor ad Cannas : jam Tarentum,jam jirpos] ^•^•^^"'jam Capuam habebat : ad urbem Romam ad» '^^'moturus exercitum videbatur : defecerant fih cii : non milites in fupplementum , non focios navales ad clajfem tuendam , non pccuniam in arario habebamus : fervi , quibus arma darentur^ ita ut pretium pro iis bello peT" fe6lo dominis folveretur , emebantur: ineam^ dem diempecunia ^frumentum 6* cetera, qua helli ufus poftulabant , prabenda publicani fe conduSuros profejji erant : fervos ad remumy numero ex cenfu conftituto, cum ftipendio noftro dabamus : aurum & argentum omney ah fenatoribus ejus rei initio orto , in puhU" cum conferebamus : vidua & pupilli pecU' nias fuas in ararium deferebant : cautum erat , quo ne plus auri & argenti fa^i^, quo ne plus fgnati argenti & aris domi habert', mus. Tali tempore in luxuria & omatu mO' trona occupata erant, ut ad eam coercen* dam lex Oppia defiderata fit ? quum , quia Cereris facrificium , lugentibus omnibus ma* tronis^ intermiffum erat,fenatus finiri luc^ tum triginta diebus jujpt^ Cui non apparet , inopiam & miferiam civitatis , quia omnium pnvatorum pecunia in ufum publicum ver^ tenda erant , iftam legem fcripfiffe , tamdk manfuram , quamdiu caufa fcribenda leps manfiffet ? Namfi, qua tunc temporis causd aut decrevit fenatus , aut populus jujjlt , i/i pcrpetuum fervari oportet ^ cur pecunias red* dlmus privatis ? cur publica prafcnti pecur. dbyGoogle LlBBK XXXIV. 113 nii locamus ? cur fervi^ qui militent , non u m emuntur ? cur privati non damus remiges , ^^5-5 57« ficut tunc dedimus ? •• • **^* VII. Omnes alii ordines, omnes homines mutationem in meliorem flatum reipublica fmtient ; ad conjuges tantum noftras pacis & tranquillitatis publica fhiMus non perve^ niet ? Purpurd viri utemur , pratextati in magiftratibus , in facerdotiis ; libtri noftri pmtextis purpurd togis utentur ; magiftrati^ bus in coloniis municipiifque , hic Romce in^ fimo generi magiftris vicorum toga pratext(t habenda jus permittemus ; nec id ut vivi fo^ liim habeant tantum infigne^fed etiam ut cum eo crementur mortui : feminis duntaxat purpura ufum interdicemus ? 6» , quum tibi viro liceat purpurd in vefte ftragula uti , ma^ trcm familia tuam purpureum amuulum ha* bere non fines ? o* equus tuus fpeciofiiis inftratus erit , quam uxor veftita ? Sed in purpura , qua teritur^ abfumitur , injuftam quidem , Jed aliquam tamen caufam tenaci" tatis video ; in auro verb ^ in quo prater manus pretium nihil intertrimenti fit , qua malignitas eft ? Prafidium potius in eo eft & ad publicos , & adprivatos ufus , ficuti experti efiis. Nullam amulationem inter fi fingularum , quando nulla haberet , ^ aie* bat. At, Hercule ^ univerfis dolor & indi" gnatio efi^ quum fociorum Latini nominis uxoribus vident ea conceffa omamenta , qua fibi adcmptafint ; quum infipies eas ejfe aurQ dbyGoogle 114 T. L I r 1 I ■■■^ & furfurA , quum Ulas vehi ptr uAem , /i ' m,Q.V^\ptdihus fequi^tamquam in illamm civitati- hus , non in fua , imperium fit. VirQrum hoc animos vulnerare pojjet ; quid muliercularum tenfttis , quas etiam parva mavent ? Noa mapftratus, nee facerdotia ^ nec triumphi ^ nec infignia , nec dona , aut Jpolia hellicA his contingere poJjTunt, Munditiet 9 d* omatus, & cultus , heec feminatum infignia funt : his gaudent & gloriantur : hunc mundum mu" liebrem appellarunt majores noftrL Quid aliud in luBu, quAm purpttram atque aurum ie* ponunt ? quid , quum eluxerunt , fumunt ? quid in gratulationihus fupplicationihufque , tufi excellentiores omatus, adjiciunt ? Sci' licet , fi legem Oppiam ahrogaveritis , non veftri arhitrii erit , fi quid ejus vetare volut' ritis , quod nune Ux vetat ; minits filiA g uxores , fororts etiam quibufdam in manti erunt. Numquam , falvis fuis , exfiiitur ftf' vitus muliebris ; S^ ipfpt Ubertatem , fuam viduitas S^ orbitas facit , deteftantur. In vef* tro arbitrio fuum omatum, qudm in legis, malunt effe, Et vos in manu & tutela , non in fervitio , debetis hahere eas ; & maUcpa" tres vos aut viros^ quam dominos^ dicLln' vidiofis nominibus utcbatur thodb conful^ft' ditioncm muliebrem , & feccjfionem appeUan' do. Id enim periculum eft » ne Sacmm mon» tem , ficut quondam irata plebs y aut Aven" tinum capiant.Patiendum huic infirmitatiefiy quodcumque vos cenfueritis : qub plus po* teftls , eb tnoderatms imperio uti debetis» dbyGoogle LiBER XXXIV. 115 VIII. Haec quum contrd legem proque -sHeaaa lege difta effent , aliquantb major frequen- ^^'^^^^* tia mulierum poftero die feie in publi-* * '6\pil cum effudit , unoque agmine omnes tribu- '«^*^ norum januas obiederunt , qui collegarum ' rogationi intercedebant ; nec ant^ «£{lite* Tunt » qu^ remiiTa interceffio ab tribunis eflet. iMulla deinde dubitatio fuit , quin onines tribus legem abrogarent : anno vige* f«fo u fimfo pbft abrogata eft,auam lata* M.Por>J^'*' cius conful, poftquam abrogata eft Oppia lex 9 extemplo viginti quinque navibus jon« gis ( quinque fociorum erant ) ad Lunas portum profedus, e6dem exercitu coxi- venire juftb , & , edido per oram mariti- mam miflb, navibus omnis generis con« tra^s , ab Luna proficifcens edixit , ut ad portum Pyrenaei fequerentur : inde fe fre- quenti claire ad hoftes iturum. Prstervedi Liguftinos montes finumque Gallicum , ad diem , quam edixerat, convenerunt : inde Rhodam ventum ; & praefidium Hifpano* mm 9 quod in caftello erat » vi dejedum. Ab Rhoda fecundo vento Emponas per- rentum : ibi copiae omnes , praeter focios aavales , in terram expofitae* IX. Xam mnc Emporiae duo oppida erant i^f^ muro divifa. Unum Graeci habebant, a^ ■ h qubd fub umbra Rotnanas amicitias late- U-^»?st- bant ; quam ficut minoribus viribus , qu^m ** **'^" MaflUienfes, pari colebant fide : tunc quo- que confulem exercitiimque comiter ac oe* nign^ acceperunt. Paucos ibi moratus dies Cato , dum exploraret , ubi & quantae hof- tium copjs elFent ; ut ne mora quidem fegnis elTet , omne id tempus exercendis militibus confumpfit. Id erat fort^ tempus anni , ut frumentum in areis habefent : itaque, redemptoribus vetitis frumentum parare , ac Romam dimifiis ^ Belhun , in«- quit , fiipfum aUt. Profedus ab Emporiis agros hoitium urit vaftatque : omnia fugl 6c terrore complet. X. Eodem tempore M. Helvio , dece- ceitae" denti cx ulteriore Hifpania cum praefidio ^*^^ ^^" fex miUium , dato ab Ap. Claudio prsto- »f. re , Celtiberi agmine ingenti ad oppidum lUiturg^ occurrerunt. Vieinti millia armsb» torum fuiife , Valerius icribit ; duodecim millia ex iis caefa ; oppidum IUimm re- ceptum, & puberes omnes interte6^os» Ittde ad caftra Catonis Helvius pervenit; & , quia tuta jam ab hoftibus regio erat» praefidio in ulteriorem Hifpanxam remiflb „ JBLomam eft profedus^ & ob rem feliciter geftam ovans urbem eft ingreflus. Argenti OrMt infedi tulit in aerarium quatuordecim mil- "jijilwr lia pondo feptineenta triginta duo ; & fi- gnatibig^torumleptemdecimmillia viginti Tomiis K K dbyGoogle iti T. L I r I t Bi tria ; Sc Ofcenfis afgenti centum yv^ ^^•${7* millia qaadringentos triginta odo. Oafa '''^^' triumphi ne^uidi fenatui fuit^ qubd alieno «ufpicio & in aliena provinda pugnafTet .Ceterum biennio pbit redierat, quum, proviacia^ fucceffori Q. Mimicio tradita, annum tnfequentem retentus ibi longo & gravi morbo finiTet. Itaque duobus modo menfibus ant^ Helvius ovans urbem eft in- HwiM greffus , quam fucceffor ejus Q. Minucius Lliir" *"unipharet. Hic quoque tolit argenti pon- do tri^ta qsiatuot miUiar o£tingenta , b^i- gtomm feptuaginta odo milfia , & Ofcen^ amnti ducenta feptua^ta odo millia* ittrttut XL In Hiipania imerim coafel haud pro- r^o«r- ^^ Emporiis caftra habebat. Eb l^ati tres /<- ab Hergetum regulo Biliftage > in quibus unus filius e)us erat > venerunt > querentes , CafteUafua oppugnan, ntc fpem uilam tffc rejiftendi , nifi prafidio Ranuams miies effcu Tria miUia nuikmn fatis effe ; mec hoflUi fi tama manus ven'^et , manfmms. Ad ea conful 9 Moven qmdem fi vd pericuh eo^ rum , vel mem , dicete. Sed fibi nequa^m tantum copiarum ejfe , ut , quummaffiavis hoftium haud procul abfit 9 6* ^ qkam mox fignis collatis dimicandum fit , in dies ex' fpeBet , dividendo exercitum minuere tuth vires poffet. Legati , ubi haec aadierunti flentes ad genua coafulis provolvuxttur. Orant , Ne fe in rebus tam trepuOs deferat. Qu6 enimfe, r^ulfxu sk Riomams^kurBsf^ huit. dbyGoogle NuUosfi fbctors ^ iahil ufquam m tertis aliad ==«• fpei habere. Potuiffe fe exira id periculurti ^'q^x^%\ effi yfi dtcedete fide , fi conjurare cum cete* ris voluiffent : huUis minis , nullis terricu^ lis fe motos, fperanUs fatis opis & auxilit fibi in Romanis effe, Id fi nuttum fit , fifibi a confule negitur , deos homintfque fe teftes facere.y invitas & coaBosfe ^ ne eadem , qust Saptntini p^finty patiantur^ defefiuros ; £r cum ceteris padus Hifpams , qudm folos | perituros effe. XII. Et iOo quidem die fic fiiie refponTo diinHfiu Confulenxno^e , qua infecuta eft» anceps cora ag^tare : nolle deferere focios « nolk minuere exereitnm ; quod aut mo^ ram £biad diniic2ndimi,aut in dimicando periculmn afferre pofietv Stat fentemia ^ non minnere copias , ne quid interim hof- tes tf^ant ignominiae : ibciis fpem pro re oftoMandam cenfet: fsepe vana pro veris» maxim^ tn bello , yahiiife ; & credentem fe aliqnid anxilii habere , perinde atque haberet, ips4 fiduci^, & fperando atque «zdendo fervatum. Poftero die legatis re« fpondsr , Quamquam vereatur ne fuas vires, c»tonU aliis eoT commodando , minuat ; tamen illo^ (iratag<» nm fe tempons ac pencun maps^quamfut ratiowem hahere, Denuntiari militum parti teitt» ex omnibas coliortibus jubet , ut ci* bum, qaem in naves impofiainj itiatnr^ cdqiMnt ; navefque irt diem terttum expe- dki )i^t. DfiQs ez legatfs Bilifiag» acqu^ dbyGoogle %xo T. L I r I 1 »>■»— Uergetibus nuntiare ea jubet ; filium regufi ^•^•?57» comiter habendo , & muneiibus apud fe ** *'^^' retinet. Le^ati non ante . profeSi , quam impofitos m naves milites viderunt : id pro haud dubio jam nuntiantes , non fuos tnodb , fed etiam hoftes , fama Romani auxilii adventantis impleverunt. XIIL Conful ubi fatis , quod in fpeciem (uit , oftentatum eft , revocari ex navibus milites jubet ; ipfe , quum jam id tempus anni appeteret , quo geri res pofTent , caf: tra hibema tria millia pafiuum ab Empo- riis pofuit : inde |>er occafiones , nunc hac parte , nunc illa , modico prsfidio caftris reHdo 9 prsdatum milites in hoftium agros educebat, Nodle ferme proficifcebantur , ut & quam longifiim^ a caftris procede- rent , oc inopinantes opprimerent. Et exer- cebat ea res novos milites , & hoftium magna vis excipiebatur ; nec jam eeredi extra munimenta caftellorum audebant. Ubi fatis admodum & fuorum & hoftium animos eft expertus , convocari tribunos, prsefedofque , & equites omnes, & cen* Cflfow» turiones juflit. Tempus^ inquit, quod fape ]!^iu\,'!^ optaftis , venit, quo vobis poteftas fieret viP' tutem veftram oftendendi, Adhuc preedonum magis i quam beUaruium , milifaftis more : nunc juftd pugnd hoftes cum hoftibus confe» r^tis f^num ; non agros inde populari^ fed urbium opes exkaufire licebit, Patres noftri, quiim mjpania Canhfginienfim 9 & impc* dbyGoogle LlBER XXXIV. 111 Tdtarts ibi & rum utmmoTebantnr a vailo Romani. Ubi re- cetts admota legb «ft , tum & oppugnan- tibtis animiB crevit^ & infeniHis hoftes pro vallo pi^abant. Conftd omnia oculis periuftrat^ ut, quk minim^ vi refiftitur , ^%L parte irrumpat: ad ftntftram portam in« frequentes videt ; eb fecundae legionis prin- cipeshaftatofque inducit. Non iuftinuit im- petum eorum ftatio , cpiae portas oppoftta erat; & ceteri , poftquam intra vallum hof- tes vident , ipfis caftris exfvti , figna arma* que abjiciant : cadnntur in ponis , fuomet ipfi agmine in ardo hserentes : fecundam terga hoftinm caedunt ; ceteri caftra diri- piunt. Valerius Amias &pra quadradnta millia hoftium caefa eo &t fcribit. Cato ipfe , haud fan^ detradator laudum fua- rum , multos csefos ait ; numerum non adfcribh. K iv dbyGoogle 124 ^- L r r 1 I meaBaea XVI. Tria eo die laudabilia fedfle pti-^ jU-^«7« tatur ; unum , qubd , circumdudo exerd* . ' tu , procul navibus fuis caflrifque , nbt fpem nifi in virtute haberent , inter me- dios hoiles proelium commifit ; altenim, qubd cohortes ab tergo hoflibus objecit ; tertium , qubd fecun&m legionem , cet^ ris omnibus*effiifis ad fequendos hoftes, pleno gradu fub fignis compofitam inftruc- tamque fubire ad portam caflrorum juffit. l>f ihil deinde a viaoria ceifatum : quum , receptui figno dato , fuos fpoliis onuftos in caftra reduxifiet , paucis horis nodis ad quietem datis , ad praedandum in agros du- xit. Eflufius , ut fparfis hoflibus fugi , prae- dati funt ; quae res non miniis , qujbtn pn- mfpari gna pridie adverfa^ Emporitanos Hifpanos {LIL ''' accolafque eorum in deditionem compu- lit : multi & aliarum civitatum, qui Em- porias perfugerant^ dediderunt fe ; quos omnes , appellatos benign^ , vinoque & cibo curatos , domc^ dimifit. Confeflim inde caflra fnovit ; & , quacumque ince- debat agmen , legati dedentium civitates fuas occurrebant ; & quum Tarraconem venit , jam omnis cis Iberum Hifpania per- domita erat , captivique & Romani , & fo- cium ac Latini nominis, variis cafibus in Hifpania oppreffi , donum confuli a barba- ris reducebantur. Fama deinde vulgatur , CQnfulem in Turdetaniam exercitum duc- turum , &: ad devios mgntanos profe^^ dbyGoogle LiBSR XXXIV. 215 ruixi etiam fals6 perlatum eft. Ad honc va- ^ num & fine auaore ullo rumorem , B^r-^.^w- giflanorum civitatis feptem caftella defe-*' cerunt : eos, dedudo exercitu, conful fine memorando proelio in poteftatem redeeit. Haud ita multb poft iidem , regreflb Tar* raconem confule , priufquam inde qu6quam S>rocederet, defecerunt. Iterum fubadi ; ed non eadem venia vifiis fiiit : fub co* rona veniere omnes, ne faepius pacem follicitarent. ^ XVIL Interim P. Manlius prstor, exer- ?,Mm* citu vetere a Q. Minucio , cui fucceflerat ,5«^?" accepto , adjunfio & Ap* Claudii Neronis «'«'«^ ex ulteriore Hifpania vetere item exerci- tu , in Turdetaniam proficifcitur. Omnium Hifpanorum maxime imbelles habentur Turdetani : fireti tamen multitudine fui obviam ierunt agmini Rqmano. Eques im- miflus turbavit extemplo aciem eorum : per deftre proelium nuUius ferme certaminis fiiit : milites veteres , periti hoftium bel- lique , haud dubiam puenam fecerunt. Nee tamen ei pugnl .deDeriatum eft : decem millia Celtiberfim mercede Turduli con- ducunt ; alienifque armis parabant bellum. Conful interim ^ rebellione Bergiftanorum i£his , ceteras quoque civitates ratus per occafipnem idem fa£kuras , arma omnious Caf cis Iberum Hifpanis ademit ; quand r^m ^om^lu adeo aegr^ pafli, ut multi mortem fibimet jj»^""» Ipfi confcifcerent \ ferox genus , nuUam J!,*^ K V dbyGoogle xi6 r. L i r 1 1 ■ I. Titam mi fine armis effe. Quod ubi coi^ v.c.ff7. fuii renuntiatum eft , fenatores omniun» civitatum ad le vocari jumt, atque iis, jVJnt u«fixi/i y inqait, maps , qu^ vtftNL fv- ftn , vos mon^T^fdiart ; pptidem id ma^orc Hifpanamm maio , fuim txtrckus R^maiu lahm , femptr adkMc faBum tft^ Id ut w fiat^ uno modo artkwr cavtn p^ , fi ff" ftSum erit , nt pojfitis ithtUaH, Poh id fuam moiiijffimd vid conftfui : vos qm>^ in ta rt confilio mt adjuvatt ; nullum thhtntius frqnar , qudm ^tod vofma ipfi aftuieritis. Tbcentiinis ipatium (e ad' deliberaftduim dienini paucoram dare dixit : €|ttum revo» oati fecundo qnoque concifio taciiifient y Diruit «no die muris omnium dirutis , ad «os y ^ qui nondum parebaat , profedus , ut in qmmque regkmem vetierat , omnes y_ qiB oirca incolebaiit, populos in deditionem «ccepit. Segeflicam tantiun , gravem atque iDpulentam dvitatem , vineis&pluteisceph; ' XVIIL Eb majorem hd^elKrt diRicutta'- tem in iubigendis boflibus, quam qui prinn ^enerant in Hifpaniam , auod ad iUos tae- "dio imperii Carthaginienuum Hifpani de^ fici^bant ; huic ex ufurpata libeitate in fep- vitutem velut ailerendi erant ; & ita mota "Oiiimia accepit , ut klii in armis eiSeBt , aln A^bfidiQinead defe^ionein cogere>ntuf > nec, ttlfi inr tempore fubventmn foret , uItF& l^^entaturi tuerint* Sed in confule ea vis acque ingefiii fvai , ut otfmia tnaTOiati eorum mutros. dbyGoogle LiSER XXXI K 217 (ktmimaque per fe adiret atque ageret ; nec ■ ■ ^ ^ codtaret modb imperaretque , qua in rem "^"7. «ftent, fed pleraque ipfe per fe tranfige-*' **^* ret ; nec in quemquam omnium grayiuA feveriufi:{ue quam in femet ipfum , impe- rium exerceret ; parcimoni^ , & vigiliis , & labore cum ultimis militum certaret ^ nec quidquam in exercitu fuo praecipui , prster honorism atque imperium , haberet. XIX. Difficilius bellum in Turdetania ^/uabili , cur abfuiflet f iHcV]' ^*"^^> juffit. Quum fi muros fubiffe ceme» ' rtt , intentofque pradones ad tuenda mcenis effe ; tum uti cum Jua fa^ionis hominihus meminiffet areem occupare, Id , uti praece- perat , fadum. Repenti anceps terror , hinc muros adfcendentibus Romanis, iilinc arce captl , barbaros circumyafit* Hujus poti- tus loci conful eos , qui arcem tenuerant , liberos efle cum cognatis , fuaque habere Juffit, Vergeftanos ceteros , quaeftori , ut Yenderet , imperavit : de praedonibus fup- plicium fumpiit. Pacati provincii, veai- galia magna inftituit ex ferrariis ai^entat* riifque ; quibus tum inftitutis , locuptetior in dies provincia fuit. (% has res geftas in Hifpania fupplicationem in triduum Pa^ y^u^ tres decreverunt. Eadem aeftate alter con- 'aJi^i^' fiil L. Valerkis Flaccus in Gallia cum Boio- vuui: mm manu propter Litanam fylvam , fignis collatis, fecundo prceiio conffixit. Odo miliia Gailonim csfa traduntur : ceteri , omiflb belio, in vicos fuos atque agros diiapfi. Confui reliquum «ftatis circa Pa- dum Piacenti» & Cremonas exercitum ha<- buit , reftituitque , quae in iis oppidts bello' diruta fiierant. GrMtu XXIL Quum hic ftatus rerum in Italia /•tus. Hifpaniaque eflet , T. Quintio , in Grscia ita hibemis a£^is , ut , exceptis ^toiis , qui- bus nec pro fpe vidoriae praemia contige-^ Mat, tl^c diu^ies placere poterat^ tnu- dbyGoogle LiBER XXXI K 231 veifa Graecia , fimul pacis Ubertadrqne per- 1 fruens bonis. eeresie ftatu fuo gauderet, u^Sfr» cec tnagis in bello virtutem Romani do- cis , quam in vi^ria tempenumam juft»- tiamque & moderationem maranetur , ie- natuuonfultum , quo belhnn adTerstis Na- bia Lacedaemomum decretum etat,afler- tur. Quo le&o , Quintius ^ conremu Co- rinthum ommm lociarum dvitamm lee»* tionibus in diem certam edi6^o , ubi cre* quentes undiqne prindpes conTeneruat ^ ita ut ne ^oli quidem abeiTent , taii or»* tione eft ufus : Bdbtm advmiis PhUippum (^tdntn tion magis vommuni animo ^enfiU^e Ro^.cracpt mani & Gmei geffimnt , fnim uuifuefitJU «^* *j|J^* caufas Mii habtfenmu Nam 6» Romanonm NlbldJL amicuiam , nnnc Canhaginienfis hoftes eo\ . rum juvundo , nunc hic fociis noftris •ppu* gnandis , viola^erat ; & in vos talis fitit , iit nobu , etiamfi nojirarum ohUvifceremur in* furiarum , vtftr» injwiee fcuis dipia caufa beUifntrmt. Hodiemu confuUatio sota en vohis pendet. Refiro enim ad vos , utrum ArgOfS,ficut fchis ipfi, ab Nahide occupa- ios pati vtUtis fub ditione ejus effe ; an eequum cenfeatis nobiliffimam vetuftiffimam' que civitatem , in media Gracia fitam , r fito, de jwaefidio expellendo cum idoneis *' **^^* coUocutus, dum vires adjicer« conjura* tioni ftudet^incautior fidei «ftimator fuit. Colloquentem eum cum ibis fat^lies a praefe^ miflus quum arcefferet , Tenfit proditum confiiium effe ; Korcatuiqcie con- )uratps , qui aderant , ut potitts , quam ex« torti moreremtur, arma (ecum caperent ; atque ita cum paucis in forum ire pergit , clamitans ^ ut , qui falvam rempublicam vellent , aufiorem & ducem fe libertatis fequerentur. Haud ian^ ^novit quemquam , auia nihil ufquam fpei propinquas , nedum iatis firmi prapfidii , c«rnebant. Haec voci- ferantem eum Lacedsmonii , circumven- tum cum fuis, interfocerunt ; comprehenfi detftde quidam & alii : ex iis occiu plures , pauci in cuftodiam conje^i ; multi Ffoxi« mi node, funibus per murum demiui, ad Romanos transfugenmt. XXVI. Quimius, affirmantibus iis, fi ad portas Romanus exercitus fiiiffet , non fine effedu futiviun eum motum fuiffe , & , fi propiiis caftra admoverentur , non quietu- ros Argivos, mifit expeditos pedites equi- tefque , qui circa Cylarabin ( gymnafium id eft minlis trecentos paffus ab urbe ) cum erumpentibus a porta Lacedaemoniis proe* lium commiferunt, atque eos haud magno eertamine compulcrunt in urbem. £t caftra dbyGoogle 1^6 T. L I r 1 I «sBssse eo ipfo loco, ubi pugnatum erat, impera^ u.c.ts?. tor Komanus pofuit. L>iem inde unum in **^^' fpeculis fait, u ouid novi mot&s oriretur : poftquam oppreliam mem ciyitatem vidit, advocat concilium de oppugnandis Areis. Omnium principum Graeciae , praeter Ariiis- num, eaaem iententia erat, Quum caufa belli non alia eflet , inde potii&miun or- diundi bellum. Quintio id nequaquam pla« cebat , fed Ariftsnum , contra omnium con- fenfum diflerentem , cum haud dubia ap- probatione audivit : & ipfe adjecit, Quum pro Argivis adversus tyrannum bellum fuf> ceptumfits quidminus conveniens effey quam omijfo hojle Argos oppugnari ? Se verb caput belli Lacedcemoncm & tyrannum pttiturum. £t , dimiftb concilio , n-umentatum expe- ditas cohortes mifit. Quod maturi erat circa, demeffum & convedum eft ; viride, ne hoftes mox haberent, protritum & cor- ruptum. Caftra deinde movit , & , Parthe- nio fuperato monte , prater Tegeam tertio die ad Caryas pofuit caftra : ibi , priufquam hoftium intraret agrum , fociorum auxiiia ra«j«. exfpeSavit. Venerunt Macedones a Philip- /«i /r po mille quingenti , & Theffaiorum equites quadringenti : nec jam auxilia, qnorum affatim erat , fed commeatus nnitimis urbibus imperati morabanmr Romanum. Navales quoque magna copiae convenie- bant. Jam ab Leucade L. Qqintius cum quadraginta navibus venerat : jant Rhodis» dbyGoogle LiSEK XXXIK 137 decetn & odo te&ae naves : jam Eumenes -■ ■ ■ rex circa Cycladas infulas erat cum decem y-^j'^; te^is navibus, triginta lembis, mixtifque aliis minoris formas navigiis : ipforum quoqueLacedeemoniorum exfules permulti, ^rannonim injuria pulfi , fpc recuperandae patrij» in caftra Romana convenerant : multi autem erant, )am per aliquot aetates, ejc quo tyranni tenebant Lacedaemonem , alii ao •aliis pulfi. Princeps erat exfulum Age* fipolis , cujus jure gentis regnum Lacedae- mone erat, pulfus in6ans ab Lycurgo ty« ranno poft mortem Cleomenis, qui primus tyrannus Lacedaemone fiiit. XXVIL Quum terri marique tantum ^r/»*- belli circumftaret tyrannum , & propi S.*^ nulla fpes eflet ver^ fuas hoftiumque aeftimanti vires, non tamen omiftt bellum : ied & a Creta mille deledos juvenmtis eorum excivit , quum mille )am haberet ; & tria millia mercenariorum militum , de- cem millia popularium cum caftellanis agreftibus in armis habuit ; 6c fofl^ val- loque urbem communivit ; 6c , ne quid inteftini motus oriremr, metu & acerbi- tate poenarum tenebat animos , quoniam , ut falvum vellent tyrannum, fperare non poterat. Quum fufpeftos quofdam civium haberet,edudis in campum omnibus copiis ( Dromon ipfi vocant ) pofitis armis , ad concionem vocari )uffit Lacedaemonios ^ atque eorum xon^loni fatellhes armatos dbyGoogle 238 T. L I r 1 I m m circumdedit. £t pauca pfaefatus , Cur JiA V.c.ff7. omnia timcnti cavcntique ignofcendum in ••C.I95. ^^ ^as admotis murus fubnie- u.c.f f7* batur : jam arietibus quatiebatur. Itaque *' **'^*" una crebris idibus cvena eft turris , quod- que circa muri erat, cafu e}us proftratum : & Romani fimul a portu , unde aditus planior erat, ut diftenderent ab apertiore toco hoftes , limul per patefadum ruinl iter irrumpere conabantur. Nec multum abfoit , quin , qua intenderant , penetrarent ; fed tardavit impetum eorum (pes objeda dedendae urbis,mox deinde eadem turbata. Dezagoridas & Gorgopas pari imperio praeerant urbi. Dexagoridas miferat ad legatum Romanum, traditurum fe urbem ; & quum ad eam rem tempus & ratio cohyeniflet , a Gorgopa proditor interfici-» tur ; intenti^fque a£ uno urbs defendeba^ tur ; & difficilior fitfia oppugnatio erat » ni T. Quintius cum quatuor millibus de-> ledorum militum fuperveniifet. Is quum fupercilio haud procul diftantis tumtui ab nrbe inftrudam aciem oftendilFet, & ex altera parte L«Quintius ab operibus fuis terri marique inftaret ; tum verb defpe* ratio Gorgopam quoque coegit id confilii ^ quod in akero morte vindicaverat, capere ; & padus, ut abducere inde milites, quos praefidii causl habebat , liceret , tradidit Quihtio urbem. Priufquam Gythium traj^ deretur , Fythagoras , praefedus Argis re-^ fi6his , traditft cuftodil urbis Timocrati' Tomus V. L dbyGoogle %^% : T. L I r i i . \ ^ Pellenenfi, cum tnille metcenariis intliti'* V.c.sf? bus^ & duobus millibus. Ar^rorum » La* ^ *^'' cedamonem ad Nabin venit. NM, . XXX. Nabis , ficut primo adrentu Ro^ *«|^ nuuue claflis , & traditione oppidorum ma^ r*tit- ptimae oras conterritus erat, uc , parvi fpe quum acquieviilet, Gythio ab fiiis retento, Soflquam id quoque traditum Romanis au« ivit efle , quum ab terra , omnibus circ^ hoftibus , nihil fpei eflet, a mari quoque toto fe interclufiim , cedendum fortunae ra- tus, caduceatorem primiun in caftra mifit ad explorandum , u paterentur legatos ad ie mitti ; qu^ impetrati re ^ Pjrthagoras ad imperatorem venit , nullis cum aliis mao* datis , quam ut tyranno colloqui cum im* peratore liceret. Confilio advocato , quum omnes dandum coUoquium cenfuiuent, cum tyranno inftituere amicitiam ; & ty» ranno quAm , qui umquam , favijjimo 6* vio' UntiJJimo in fuos ? Nobis verb , etiamfi Ar- gos nec cepijfes per fiaudem. , nec teneres , /i- berantibus omnem Graciam^.Lacedamon quo- que vindicanda in antiquam Ubertaum erat atque in Ugesfuas ; quarum modb , tamquam amulus Lycurgi^ mentionem fecifti. An^ut ab laffo h BargyUis prafidia PhiUopi dt" ducantur^ cura erit nobis ; Argos Q^ Lacc" damonem^ duas ciariffimas urbes , iumina quondam Gracia , fub pedibus tuis reUnque^ mus , qua titulum nobis Uberata Gracidfer* vientes deforment ? At enim cum Phiiippo Arpvi fenfemnt. Remittimus hoc tibi , ne noftram vicem irafcaris, Satis compertum ha^ benms, duorum, aut fummum trium in ea re , non civitatis , culpam ejfe ; tam hcrcle , quAm in te tuoque prafidio arceffendo acci^ piendoque in arcem nihii fit pubUco confiUo a&im. Theffahs , & Phocenfis , 6» Locreti^. L ii) igitizedbyGoOgle 146 T^ L I r I I wBBmKfts^ eonfinfu omniam fcimus pafdum Phh- «!c!iqi'. 'W^ Ai^ * umtn c0m cctcm lihcravimMs ' GracioM Quid tandcm ccnfos inArffvis , quc infenus puhlici corifilii fau , faBuros ? Ser- vorum ad lihcnatcm vocatorum^ & cgetttk- hus kominihus agri dhvifi crimina Mi ifijici dicchas» Non qutdcm ncc ipfa mcdioeria ifcd quid ifta fitnt prct iis , quct a U tuifqtu qua^ tidic aUafupcraUafacinora cdunsur? ExMhe Uhcram concioncm vcl jirgis , vcl Laeeds^ monc , fi audirc juvat vcra dominationis m»- potcntijfimu crimina. Ut omnia aiia vctuf' tiora omittam^ quam cudcm Arps Pytitag»' ras ific gcncr tuus pcnc in oculis mcis «iS- dit ? quam tu ipfi^ quum jam propi in fi-^ nihus Laccdumoniorum cffem ? Agcdum, fuas in coneionc comprchcnfis ^ otnMus audien-^ tihus civihus tuis, in cufiodia tc hahitttntm cjfc pronuntiafii ^ juhc ^vinSos produci , ut '*^ mifcri parcnHs ^ qttos falsb higcnt , vivcre fiiant. At cnim , ut jam ita fint hac , quid ad vos » Romani ? Hoc tu dicas lihcranti^ hus Graciam ? hoc iis , qui ut Uhcrarc pof» fcnt y marc trajcccrunt , tcrrd mariquc gcffi* runt hcllum ? Vos tamcn , inquis, vcfiram* que amicitiam ac ficictatcm proprii non vio^ lavi, Quotics vis U id arguamfcciffc ? Scd nolo plurihus ifummam rcm complcGian Qtti* hus igitur rchus amicitia violatur ? Ncmpc his maximi duahus, fificios mcos pro hof- tihus hahcas ; fi cum hoftthus tc conjungas^ Utrum non 4 ufaHum cfi ? Nam fy Sfif* KjbyGoogle LiBEA XXXI y. 147 finni^ wio atque todem jurt fitdtris , quo & mmnm Laetdnmonem , in amichiam nofiram acctf' |[|cli h*. tam ,focius ipft fociam nobis uAtm vi atque armis ctpiJU ; 6* cum Philippo , hoftt nof- tro , non focietattm folum , Jtd, fi diis pla- ctt , afiinitattm ttiam per Philoclem prifec-' tum ejus pepigifti ; fe heUum adversus nos ftrtns , mare circa Maltam inftftum navh- hus piraticisftci^i ; &plurtspropi civts Ro^ manos^ quAm Philippus , ctpifti atqut occi- difti ; tutiorque Macedonim ora^ qudm pro^ tnontonum Malett commeatus ad exereitus uoftros portantihus navihusfiiit, Proindepat^ * xt^fis, fidem ac jurafocietatis jaBare ; &, omissi populan cratione , tamquam tyran^ gi tf ^ Ag/ gtf hquere, XXXllL Sub iiaec Ariftmus iranc cio- jiere Nabin , nunc etiam orare , ut , dum liceret , dum occafio eflet, iibi ac fbrtunis fui» confuleret. Referre deinde nominatim Sirrannas civitatum finitimarum coepit , qui , epofito imperio , reftitutftque libertate iiiis , non tutam modb , M etiam hono- Tatam inter cives fene^tem e^fTent. His diftis in vicem auditifque , nox prop^ di- remit colloquium. Poftero die Nabis, Ar- ^'{i» gis fe cedere ac deducere praefidium , ll^^lL ouando ita Romanis placeret , & captivos A^'^r"- oc perfiigas redditurum dixit. Aliud u quid polhilarent, fcriptum ut ederent, pedit^ iit deliberare cum amicis poflet. Ita & ty* tanno ad confultandum tempus datum eu i Liv dbyGoogle 148 T. L I r I 1 kmmmSL Qinndus, fociorum etiatn piincipSfctts u.c.f57.adhiEitis, habuit confitium. MsnKsmae pair- ^aiMiLin fententia erat , Per/everandum in telio Jt? wfr - L V j dbyGoogle 251 T. L I r 1 1 da, fatellituin reporun ingenus. Non taA V^*ff7* omnia univerfi , quam ea, qu» ad quem- ''''*que pertinerent , finguli carpebant. Qui exfiilumconjuges in matrimonio habebant, aut ex bonis eorum aliqind poflederant, tamquam amifluri^ non reddituri , indigna- bantur. Servis liberatb a tyranno non ir- riu mod6 futura fibertas , ied niultb fce- dior , quam fuiflet ant^ , fervitus redeun- tibus in iratoram dominoram poteflatem ante oculos obverfabacur. Merceaarii mi- lites & pretia militiae cafura in pace atgrh ferebant , & redttum fibi nuUunft efle in Civitates videbant , infenfas non tyrannis ^oams , qu^m fatellitibus eorum. JlXXvII. Haec inter fe prim6 in circu- Ks ferentes fremere ; detnde ad arma /11- . bitb difcurrerunt. Quo tumuttu quum per ie fatis irrttatam muititudinem cemeret ty- rannus , concionem advocari juifit : ibi quum «a, que imperaretttur ab Romanis, expo- fuiffet , & graviora atque indigniora qua^ ^m falsb affinxiilet , 6c ad fingula , nunc sdb univerfis,-^nunc a partibus concionis, acclamaretur , interrogavit, Quhd fcrefponf* TmrtLt dere ad es , sut quid facert vetUnt? Prop^ £«|[i. **"^ y^^^ omnes , Nihil refpondere, belkm pri juflerant ; & pro fe quifque , qualta multitudo folet , bonum animum babere, & bene fperare jubentes, Fones fortunam adjttwut ^ 2kth2nu His vocibus incitatns tjrranaus , 6c Anjiochuffi ftofofquf adjor . _ DigitizedbyVjOOQlC LiBEK XXXI K 153 tliros pronuntiat ; & fibi ad obfidionem ^ssssm fiifUnendam copiarum af&tim efle. Exci- ^c.l^| 4erat pacis mentio ex omnium animis ; & in ftationes , non ultrk quieturi , difcur» runt. Paucorum laceffendum excurfio , 8c emifla jacula extemplo & Romanis dubita- tionem , quin bellandum eflet, exemerunt» I^eria inde proelia per quatriduum primiim fine uUo (atis certo erenm commifla : (juinto die prop^ jufti pugnl adeo paven* tes in . oppidum Lacedaemonii compulfi fi^it ) ut quidam milites Romani , terga f^ gientium caedentes , pTer intermifla, ut tunc erant , moenia urbem intrarint. XXXVIIL Et tunc quidem Quimius , £ms eo terrore coercitis excurfionibus hof- tium , mhil praeter ipfius oppugnationem nrbis fuperefle ratus , miffis , qui omnes navales locios a Gythio arceflerent , ip£e interim cum tribunis militum ad vifendum urbis fitum moenia circumvehimr. Fuerat Sp^rtm quondam fine muro Sparta : tyranni nu- per locis patentibus planifaue objeceraat muram ; altiora loca, & diniciliora aditu, ftationibus armatorum pro munimento ob- ]edis tutabantur. Ubi (atis omniainfpexit, coron^L oppugnandum ratus , omnibus co- piis (erant autem Romanorum fociorunv- que , fimul pedimm equitumque , fimul terreftrium ae navalium copiarum , ad quin- CTua^ta millia hominum) urbem cinxit. ^^^'JlJlf Alii fcaJas» alii ignem, alii alift^ qmbusov. mututm» ncfa dbyGoogle L I r I I nt modb, fed ctiain terre- •!cl9^ <^t,poits£aiit. Joffi damore fnblato fabire * andicpie omnes , at , qu^ primimi occur- teretit, qii4ye opem ferrent, ad omnia fimul paventes lacedaemonii ignorarent» Qood roboris in ezercitu erat , trifariam divifimi : parte nn& a Phoebeo, altei^ a Didjrnneo , tertil ab eo loco , cpxem Heptagca funt) aggredi jubet. X^iKun tantns undique terror uibem cir- cumvafiflet ; primb tyr^mus & ad cla- 'nores repentinos , & ad nuntios trepidos motus,ut quifque maxim^ laboraret locas, auf ipfe occurrebat, aut afiquos mittebat: deinde, drcumfufo undique pavore , ita obtorpuit , ut nec dicere , quod in rem eflet, nec audire poffist ; nec inops modo confilii , fed vix mentis compos eflet» XXXIX. Romanos primb luftinebaat ki anguftiis Lacedaemonii ; temaeque adcs tempore uno lods diverfis pugnabsmt : deiade, crefcente certamine, nequaqnam erat proefium par : miffilibus enim Lace- - dcmonii pugnabsmt , a ouibns fe & magni- tudine fcuti perfacil^ Romanus tuebatur miles, & qu6d alii Tani, afii leves admo- dnm «£his erant : nam ptopter anguftias loci confertamque tnrbam non mod6 ad ^mittenda cum procurfu, qno plurimiim •concitantur tela , fpatium habebant ; fed ae ttt de gradu quidem fibero ac ftabili dbyGoogle LlSEK XXXIV. 2^5 «Miarentur. Itaunie ex adverfo tnifla telajsseae nulia in corponbus, rara in fcutis h^rc-^c.^^** bant : a circnmftantibus ex fuperioribus locis vulnerati quidam fust ; mox pro» ereflos jam etiam ex tedis non tela modb, led teguls quoque^nopxnantes percuierunt. Sublads deinde fupra capita fcutis, conti- anatififue ita inter fe, ut non modb ad caecos idus,fed ne ad inferendum qnldem ex propinquo telum loci quidquam eflet, teftudin^fadl fubibant. £t primse anguftise paulifper, fu^ hoftiumque refertae mibi^ tenuerunt : poftquam in patentiorem riam urbis pauktim urgentes hoftem proceflere, sion uln Tis eorum atque in^etus ftiflir iieri poterant. Quum terea vertiflent La- cedsmonii, & eflusi fiigf fuperiora pete- rent loca ; Nabis quidem , ut capti nrbe trepidans, cra&nam ipfe evaderet, circum^ lpedsd>at. Fythagoras quum ad cetera animo oflicioque ducis fungebatur, tnm ver6 nnus ^ ne caperetur utIm , caufa fuit : iuccendi enim «edificia proxima muro juflit ; s ccukm que tum maximi impetos £Kientes^ dbyGoogle ijfi T. L 1 r i i ^ssBs^ receflere a muro ; & qai )affl intrsnrerant; •!c!im' ^^ inc6nore & a T. Quintio de rebus ad Lacedamionem geftis, &ab M.Porcio confaie ex Hifpa- nia Htterae allatae : utriufque nomine in dies temos fupplicatio a leitata decreta eft. L. Valeriiis confnl, quum poft fiifos circa Litanam fylvam Boios quietam provin- ciam habuiiTet, comitioram causi Romaffl rediit ;^ & creavit confuks P* Comelium Scipionem Africanum iterom & TL Sem- pronium Longunu Horum patres prim6 anno fecundi runici belli confoles foeraat. Ctfmuu, Praetoria mde comitia habita: cread P.Cor' neUus Scipio , & duo Cn.Comeiii , Mereoda & Blafio , 6c Cn« Domitius AheBobadMis, & Sex. Digitias , & T. Juventias Thalna. Comitiis perfedis, conful in provindam rediit. Novum jns eo anno a Ferendnatilnis tentatum , ut Latini , qai in coloniam Rbma- nam nomina dediifent, cives Romani effent. ^ .Pttteolosy Saleraumque , & Buxentum ad- dbyGoogle LiBER XXXIV. 159 lcripti colohif qm nofnina deda^t, quum mmtB^ ob id fc pro civibus Romanis ferrent >][Jc;5!J* fenatus jucIicaYit, non effe eos cives Ro-** manos. XLIII. Principio anni, quo P« Scipio ^ ^ ^ " Afrieanus iterum & 71. Sempronius Lon-a. 0.194! gus confules fberunt, legati Nabidis ty- J^n^ff^ ranni Romam yenerant : iis extra urbem '^^ ^.^- in sde Apollinis fenams dams eft : paz , %^? quae cum T. Quintio conveniffet, ut rata ^^"^ e^et petierunt , impetraveruntque. De pro- vinciis quum relatum effet, lenatus fre- quens in eam fententiam ibat , ut, quoniam • in Hifpnia & Macedonia debellatum foret» confutibus ambobus Italia provincia effet. Scipio fatis effe Italiae unum confulem cen* febat;alteridecemendamMacedoniam effe. BeUum grave ab Antiocho imminere ''jam qjfwn fud fponte in Europam tranfgrtjjhm, Quid deinde fafhimm cenferent, quum hinc Mtoli haud dubik hoftes vocarent ad heUum^ Uline Annibal, Romanis cladibus infignis imperator, flimularet ? Dum de provinciis confulum difceptatur, praetores fordti funt. Cn.Donutio orbana jurifdidio^TJuventio peregrina evenit : P. Cornelio Hifpania ulte- rior,Sex.Digitio citerior : duobus Cn.Cor« neliis, Blafioni Sicilia, Merendae Sardtnia^ In Macedoniam novum exercitum tranf- portari non placuit : eum , qui effet ibi » re« ~ duci in Italiam a Quintio, ac dimitti : item eiim exercitum dinutti, qui cum M«Porcia dbyGoogle l6o T. L 1 r 1 1 ■B9S» Catone in Hifpania eflet. 0>Rfulibus atnbo^ «^'£194' ^^^ Italtam provinciam efle , & duas urba- nas eos legiones fcribere ; ut diipiflis , quos fenatus ceniiiiflet, exercidbus, odo omnino Romans leeiones eflent. rrr/c- XLIV. Ver facrum fadum erat priore *''*^ anno , M. Porcio & L. Vaierio confulibus : id quum P; Licinius pontifex non efle reft^ fa&um collegio primiim, deinde ex audo- ritate collegii Patribns , renuntiaflet, de in- tegro faciendum arbitratu pontificum cen- fuerunt ; ludofque Magnos , qui una voti eflenty tantl pecunt4, quantl aflbleret, hr dendos. Ver facrum videri pecus, quod natum eflet inter KaL Martias , & ptidfe . Kalendas Maias , P. Cornelio Scipione 6c c«/cre-. Ti. Sempronio Longo confulibus. Cefefo- rurh inde comitia habita funt : creati cen- fores Sex.iBlius Paetus & CComelius Ce^ thegus principem fenat^s P. Scipioaem (^onluiem , qnem & priores cenfores lege- rant, legerum : tres omnino fenatores, ne- minem curuli honore ufum, praet^riefiint. ^•MAGratiam quoque ingentem apud eum or- ST^. dinem pepererunt, qu6d, ludis Romanis, edilibus curulibus imperarunt , ut loca fe- natoria fecernerent a populo ; nam antea in promifcuo fpe£Ubant. Equitibus quoque perpaucis adempti eqm , nec in ullum or- dinem faevitum. Atrium Libertatis ficVilia publica ab eifdem refe6^a atnplificataque. * Vcr facrum ludique Votivi» ^* • "* portam qtutftoriam irrnpennt Galli ; refiftemefque perdnaciiis occiderant L.Poftumiiun qua^orem , coiTympano fiiit cognomen , & M. Atimum , & P. Sempro- nium,pnefedos fociiilm,&dncentosferffle tmlites. Capta ab ea parte cs^ra erant, donec cohors eztraordinaria9nuf& a confnle ad tuendam quaeftoriam portam,& eos,^ intra rallum erant, partim occidit , partmi CTKpulit caftris , & irrumpentibus ooftitit Eodem ferb tempore & quarta leg^o cmn duabus extraorduiariis cohortibus portl erupit : ita fimul tria prcelia circa caftra locis diftantibus erant ; clamorefque diffom ad incertos fuornm erentns a prsfenti certamine animos pugnantium avertebant. Ufque ad meridiem aequis Tiribus , ac pro- p^ pari^pe, pugnatum eft : labor & aeftus moClia & ftuida corpora Gallorum, & mi- nim^ patienda (itis, quum decedere puenl coegiliet, in paucos reftantes impetum Ro- mani fecerunt, fiifofque compulerunt in caftra. Sgnum inde receptm a confole datum eft , ad quod pars ma)or receperunt iefe ; pars , certaminis ftudio ^ & fpe po- tiundi caftris hoftium , perftitit ad vallunu Eorum paucitate contempt^,Galli univerfi ex caftris erumpunt : fiifi inde Romani , quae imperio comiilis noluerant^fuo pavore ac terrore caftra repetunt : ita vana hinc M;que illinc miac fuga , nunc vifiona foit. Gallorum dbyGoogle LiBER jtxxir. 165 Gallorum tamen ad undecim millia , Ro*- ■ = — a manorum quinque millia ,* funt occifa. ^'^ l^ Galli recepere in intima finium Mq, Con- ful Placentiam legiones duxit. Scipionem alii , conjun&o exercitu cum coUega , per Boiorum Ligurumque agros populantem iffe , quoad progredi fylva paludefque paffae Unt, fcribunt : alii, nulla memora- bili re gefti , comitiorum dtusa rediiffd Romam. XLVIII. Eodem hoc anno T. Quintius Ela^ae , qub in hiberna reduxerat copias , totum hiemis tempus jure dicundo con- fumpfit , mutandifque iis , qua: aut ipfius Philippi , aut praefeftorum ejus licentia in dvitatibus feda erant , quum, fuse faftio- nis hominum vires augendo , jus ac liber- tatem aliorum deprimeret. Veris inifio Co- Quintiia rinthum , conventu edifto , venit : ibi om- reiu!^'^ nium civitatum legationes in concionis mo- J^*"f f* dum circumfufas eft allocutus, orfus dbfoei^rum inita primiim Romanis amicitia cum Grae- '****"•• corum gente , & imperatorum , qui ante fe in Macedonia fuiffent , fuifque rebus eef- tis. Omnia cum approbatione ingenti lunt audita ; praeterquam quum ad mentionem Nabidis ventum effet, id minim^ conve- niens Uberanti Graeciam videbamr , tyran- num reliquiffe , non fuae folum patriae gra- vem, fea omnibus circa civitatibus me- taendum, haerentem vifceribus nobilifli- mae civitatis. Nec ignarus hujus habitus ani* Tomus V* M dbyGoogle 266 T. L I r 1 I t morum Quincius , Si fine excidio Lacedct* ^cV^ /»o««/efi potuijfct, fatebatur , pacis cum ' ^^'^' tyranno mentionem admittendam auribusnon piifft: nunc, quum aliter, quam ruindpa^ vijjimct civitatis , opprimi noa pojftt , fatius vifum ejfe , tyranmim dehilitatum , ac totis propc viribus ad nocendum cuiquam ademp' tis , relinqui , quam intermori vehementiori" bus , quam ^jfta pati pojfet, remediis civita- tem finere , in ipfa vindiHa libertatis perir turam. XLIX. Praeteritorum commemorationi fuhjecit , Proficifci Jibi in Italiam , atque omnem exercitum deportare , in animo effe* Denutriadis Chalcidifque prajidia intra dc' cimum diem audituros deduHa : Acrocorin- thum ipjis exumplo videntibusvacuam Achais traditurum ; ut omnes fcirent , lUrum Roma" nis , an JEtolis mentiri mos ejfet, qui male commijfam libertatem populo Romano fer^ monibus diflulerint , & mutatos pro Macedo- nibtis Romanos dominos. Sed illis nec quid dicerent , nec quid facerent , quidquam um" quam penfifuiffe. Reliquas civitates monere^ ut exfoBis , non ex di^is , amicos penfent; imelligantque , quibus credendum , & a qui- bus cavendumjit, Libertate modice utantur: temperatam eam,falubrem &Jingulis , 6» ci' vitatibus ejfe ; nimiam , & aliis gravem , & ipfis , qui habeant , ejffrenatam & pracipitem effe. Concordia in civitatibus , principes S* grdines inter fe , & ia commune omnes civi' dbyGoogle LiBER XXXIV. 167 tates j coi^uUrtnU Adversus confintientes nec T—T"«t regem quemquam fatis validum , nec tyranr U-c-^?P« num fore. Difcordiam & feditionem omnia '* '*^' opportuna injidiantihus facere , quum pars, qu Mille enim ducentos el ratione u c.^js. Achaia habuit. Adjice nunc pro portione, •. C.194. ^^^^ verifimile fit totam Graeciam habuifle. LL Nondum conventus dimiffus erat , quum refpiciunt praefidium , ab Acroco- rintho defcendens , protinus ad portam jicroco- duci atque abire. Quorum agmen imperar cTJuL' *^^ fecutus , profequentibus cunflis , fer- &heme vatorem liberatoremque acclamantibus , fa- wir lutatis dimiffifque eis , eadem , qul vene- rat , visL Elatiam rediit : inde cum omni- bus copiis Ap. Claudium legatum dimit- tit : per Thellidiam atque Epirum ducere Oricum jubet, atque ibi fe opperiri ; inde namque in animo effe exercimm in Ita- Kam trajicere. Et L. Quintio fratri , legato & praefedo claffis , fcribit , ut onerarias ex omni Grxciae ora e6dem contraheret. Ipfe Chalcidem profedus , dedudis non a Chal- cide foliim , fed etiam ab Oreo atque Ere- tria , praefidiis , conventum ibi Euboicarum civitatum habuit ; commonitofque , in quo ftatu rerum accepiffet eos , & in quo re- linqueret , dimifit. Demetriadem inde pro- ficilcitur ; dedu6^oque praefidio , profequen- \ tibus cunftis , ficut Corinthi & Chalcide , pergit ire in Theffaliam, ubi non liberan- dae mod6 civitates erant , fed ex omni col- Kivione & confufione in aliquam tolera- bilem formam redigendae. Nec enim tem- porum modo vitiis , ac violentia, & licen- tti regia turbati erant ; fed inquicto etiaai R dbyGoogle LiBER XXXIV. 169 ingenio gends, nec comida, nec conven- ai tum , nec concilium ullum , non per fedi- ^c J^,?; tionem ac tumultum , Jam inde a principio ad noftram ufque aetatem , traducentes. A cenfu maxim^ & fenatum & judices le- git ; potentioremque eam partem civita- tum tecit ,, cui falva tranquillaque omnia ma^is efTe expediebat. LII. Ita quum percenfuiiTet Theflaliam , per Epirum Oricum , unde erat trajedu- rus., venit. Ab Orico copiae omnes Brun- Quint\i difium tranfportatae : inde per totam Ita- ^"^ liam ad urbem prop^ triumphantes , non minore agmine rerum captarum, quam fuo , prae fe a5o , venerunt. Poftquam Romam ventum eft, fenatus extra urbem Quintio ad res geftas edifl*erendas datus eft ; trium- phufque meritus ab lubentibus decretus, Triduum triumphavit : die primo arma , tela, fignaque aerea & marmorea tranftu- lit, plura Philippo adempta, qu^m quas ex civitatibus ceperat : fecundo die aurum argentumque, fadum infe6^umque & (i- gnatum. Infe6li argenti fuit decem & 06^0 millia pondo , & ducenta feptuaginta fac* ti : vala multa omnis generis , caelata ple- raque , qu^dam eximiae artis : ^ ex aere multa fabrefa6^a ; ad hoc clypea argentea decem. Signati argenti oftoginta quatuor millia fiiere Atticorum ; tetradrachma vo- cant : quatuor fer^ denariorum in fingulis argenti eft pondus, Auri pondo fuit tria M iij dbyGoogle 27<> T. L I F I I •aasBs millia feptingenta quatuofdecim , & cly" v.c.s^g. peum unum ex auro totum : & Philippei mimmi aurei quatuordecim miliia , quinr genti quatuordecim. Tertio die coronae au- reas , dona civitatum , tranflatae centum qua- tuordecim : & hoftiae duSae : & ante cur- rum muhi nobiles captivi obfidefque , in- ter quos Demetrius regis Philippi filius fuit, & Armenes, Nabidis tyranni filiiis , Lacedamonius. Ipfe deinde Quintius in urbem eft inveftus : milites feputi currum frequentes , ut omni ex provincia exercitu ^eportato. His duceni quinquageni seris in pedites divifi : duplex cenmrioni , triplex equiti. Praebuerunt fpeciem triumpho capiti- bus rafis fecuti,qui fervimte exempti fuerant* LIII. Exitu hujus anni Q. iEIius Tubero Coioma tribunus plebis ex fenatufconfuko tulit ad itduT*. plebem , plebefque fcivit , Ht Latina duct colonia , una in Bruttios , altcra in Thuri' num agrum , deducerentur, His deducendis triumviri creati , quibus in triennium im- perium effet , in Bruttios Q. Naevius , M, Minucius Rufus , M. Furius Craflipes : iu Thurinum agrum Cn. Manlius , Q. JSXixxs , L. Apuftins : ea bina comitia Cn. Domi- tius praetor urbanns in Capitolio habuit. ^dtt ^des eo anno aliquot dedicatae funt : una dtdicau. Junonis Sofpita in foro olitorio , vota lor catague quadriennio ant^ a C. Comelio conuile Gallico bello ; cenfor idem dedi- cavit : altera Fauni : aediles eam biennia dby Google LibER XXXIV. 171 Hnti ex multaticio argento faciendam lo- gg-i^ carant, C. Scribonius & Cn. Domitius ;^c!1m. mii praetor urbanus eam dedicavit. £t aedem Fortuns Primigeniae in colle Quirinali de* dicavit Q. Marcius Ralla , duumvir ad id ipfum creatus : voverat eam decem annis ant^ Punico bello P. Sempronius Sophus ; locaverat idem cenfor. Et in infula Jovis aedem C. Servilius duumvir dedicavit : vota erat fex annis ant^ Galiico bello ab I- Furio Purpureone praetore ; ab eodem poflea confuie locata. Hxc eo anno ada. LIV. P, Scipio ex provincia Gallia ad confules fubrogandos venit, Comrtia con- ^<""»'^«' fulum fuere, quibus creati funt L. Cor- nelius Merula & Q. Minucius Thermus. Poftero die creati funt praetores L. Cor- nelius Scipio , M. Fulvius rJobilior , C. Scri- bonius , M. Valerius Meffalla j L. Porctus Licinus , & C. Flaminius, Megalefia , lu- «^J|'^** dos fcenicos , C. Atilius Serranus , L. Scri- t^^^rL bonius Libp aediles curules primi fecerunt. ^j^^j, ^** Horum aedilium ludos Romanos primum />«^y « fenatus a populo fecretus fpe6iavit , prae- fJu-M* buitque fermones ( ficut omnis novitas fo- let) aliis , Tandem , quod multb antc dchite' rit , tributum cenfentibus amplijjimo ordini ; aliis , demptum ex dignitate populi , quid-^ quid majeftati Patrum adjeSium ejfet , inter- pretantibus. Et omnia difcrimina talia , qui* bus ordines difcemerentur ^ & concordice , & 'tibetiatis aqux minuenda ejfe. Ad quinge/h M iv dbyGoogle vjx T. L I V I I maesst ttfimum quinquagefimum oSiavum annum Ik }^q'V^ P^^ifi^ fpcllatum cjfc, Quid repente /ac* tum , cur immifcerifibi in cavea Patres vh' hem nollent ? cur dives pauperem con/ejph rem faftidiret ? Novam & fuperbam lihidir nem, ab nullius ante gentis fenatu nequc defideratam , neque inftitutam, Poftremb ipfum quoque Atiricanum , Qubd coniiil auc- tor ejus rei fuiiTet , poenituille ferunt. Adeo nihil motum ex antiquo, probabile eft : veteribus , nifi qux uius eyidenter arguit ^ ftari malunt. u c.s?9 LV' Principio anni , quo L. Comelius , *i^c!r Q* Minucius confules fuerunt, terrae raO' mYxo [ tus ita crebri nuntiabantur , ut non rei tan- S^dJ**' tum ipfius , fed feriarum quoque objd in- c^. did^arum , homines taederet : nam neque w^tu!^ fenatus haberi , neque refpublica adminin- trari poterat , facrihcando expiandoque oc- cupatis confulibus* Poflremb , decemviris adire libros juffis , ex refponfo eorum fup- plicatio per triduum fuit : coronati ad om- nia pulvinaria fupplicaverunt ; edi£himque e{l , ut omnes , qui ex una familia eflent , pariter fupplicarent : item ex auAoritate fe- natus confules edixerunt , ne quis , quo die , terrae motu nuntiato , feriae indidae efTent , eo die alium terrs motum nuntia- Proviti' ret. Provincias deinde confules priiis , tum SylyiT. praetores fortiti. Cornelius Galliam , Minu- cius Ligures fortiti funt. C. Scribonius ur* banamy M,Valenus peregrinam, L. Corne;^. dbyGoogle LiBEK XXXIV. i7> . lius Siciliam , L. Porcius Sardiniam , C. Fla- ■■ tninius Hifpaniam citeriorem , M. Fulvius^-^J^|* Hifjpaniam ulteriorem. ** '*' * LVL Nihil belli eo anno exfpe&antibus confulibus , litterae M. Cincii ( prafe£his is Pifis erat ) allatae : Ligurum viginti mil" Li^urmm lia armatorum, conjuratione per omnia co/i- JfJJf"''*' ciliabula univerfsc gentisfaSid , Lunenfem pri- mumagrum depopulatos , Pifanum deindefi^ nem tranfgreffos , omnem oram maris peragraf fe, Itaque Minucius conful, cui Ligures pro- vincia evenerat , ex auftoritate Patrum in Roftra afcendit, & edixit , Ut legiones duct urhance , quas. fuperiore anno confcriptte ef' fent , pojl diem decimum Arretii adejfent :in tarum locumfe duas legiones urbanasfcriptU" rum, Item fociis & Latino nomini, ma- flftratibus legatifque eortflfli , qui milites are debebant , cdixit , ut in Capitolio fe adirent. lis quindecim millia peditum 6c cjuingentos equites , pro numero cujufque juniorum , defcripfit ; & inde e Capitolio protinus ire ad portam , & , ut maturare- tUr res , proficifci ad deleftum juflit. Ful- vio Fiaminioque terna miliia Romanorum peditum & centeni equites in fupplemen- tum , & quina millia focium Latmi nomi- nis & duceni equites decreti ; mandatum- que praetoribus , ut veteres dimitterent mi- lites , quum in provinciam veniffent. Quum milites , qui in legionibus urbanis erant , fre- quentes tribunos plebis adiffent , uti caufas M V dbyGoogle . 174 T. L I r i 1 fcj cognofcerent eorum , qiubus aut emerita ^'q\^^' ftipendia , aut morbus caufae effent , quo- * '*^ * minus militarent ; cam rem litterae TL Sem- pronii difcufferunt , in quibus fcriptum erat , Ligumm decem mtllia in agrum Placeminum veniffe ; & eum ufque ad ipfa colonia mct- nia & Padi ripas cum cadiius & incendiis perpopulatos ejfe. Boiorum quoque gentem ad THmtd- rehelUonem fpefiare. Ob eas res tumuhum S^tiat ejfe decrevit fenatus ; trihunos plebei non /M«n(i. placere caufas militares cognofcere ^ quomi^ nus ad edi6ium conveni/tnt» Adjecerunt etiam , ut focii nominis Latini , qui in exer- citu P. Cornelii , Ti. Sempronii fiiiffent , & dimiffi ab iis confulibus effent, ut ad quam diem L. Comelius conful edixiffet , 8c in quem locum edixiffet Etruriae , con- venirent : & ut L. Cornelius conful , in provinciam proficifcens , in oppidis agrif- que , qua iturus effet , ii quos ei videre- tur, milites fcriberet, armaretque, & du- ceret fecum ; dimittendique ei , quos eo- rum , quandoque vellet , jus effet, itgdtie' LVII. Poftquam confules , deledu habi- ^il eT to , profefti funt in pro vincias , tum T. Quin- 4A*' tius poftulavit , ift de his , qua^ cum decem tegatis ipfe flatuijfet , fenatus audiret ; ea^ que , Ji videretur^ auhoritate fud conjirma^ ret. td eos facilius faSiuros ^ Ji legatorum vtf/v %a , qui ex univerfa Gmcia & magna parte ^Jia, quique ab regibus veniffent, audijfent* Iw legatioues a C. Scribonio prsetore ur* I dbyGoogle LiSER XXXIV. 275 "l^ano in fenatum introdudas ftint ; beni- ^ - ■ «i gnique omnibus refiponfum. Cum Antio- u.c.^jo. cho quia longior dilceptatio erat , decem ** **' * -legatis, quorum pars in Afia, aut Lyfi« xnachiae apud regem fuerant , deleeata eft. 'T. Quintio mandatum, ut, adhibitis iis , legatorum regis verba audiret ; refponde- retque iis, qux ex dignitate atque utilitate populi Romani refponderi pofTent. Menip- pus & Hegefianax principes regiae legatio- nis erant : ex iis Menippus , Ignorare fe , omtim dixit , quidnam perpkxi jua legatio haberet , 'jf,*^"^J quum fimpUciter ad amicitiam petendam jun" tuchi, gendamque focietatem veniffent» EJTe autem tria genera fcedemm , quihus inter Je pacifce- rentur amicitias civitates regefque, Unum , quum bello viBis dicerentur leges ; ubi enim omnia ei, qui armis plus pojjet , dedita e/- fent,qua ex iis habere viBosy quibus mul' tari eos velit , ipfius jus atque arbitiium ejfe. AUerum, quum pares bello aquo fadere in pacem atque amicitiam venirent ; tunc enim repeti reddique per conventionem res ,& , fi quarum tufbata bello pojfejfio fit , eas aut €X formula juris antiqui , aut ex partis utriuf que commodo componi. Tertium effe genus^ quum, qui hoftes numquamfuerint , ad ami- citiam Jociali fotdere inter fe jungendam co" eant ; eos neque dicere , neque accipere /e- fes ; id enim viSioris & viBi ejje. Ex eo ge' nere quum Antiochus effet^ mirari fe, qubd ^Rgmani aquum cenfeant , ei Uzes dicere , dbyGoogle 176 T. L I r I 1 w ^uas Apet urhutm liberas & mmunis^qu^ ^^]'^^' ftipendiarias effi velint ; quas intrart pntfi^ dia regia regemque vetent. Cum Philippo enim hofte pacem^ non cum Amiocho amico focit' tatis foedus ita fanciendum ejfe. Rtf^ LVIIL Ad ea Qiiinnus : Quoniam vobis SiiiT. ^ifti'^^ ^g^f^ ^^ 9 ^ genera jungendarum amicitiarum enumerare , ego quoque duas corf didones ponam, extra quas nullam ejfe rep, nundetis amicitut cum populo Romano jun- genda. I7nam,ft nos nihil, quod ad mbes AfiA attinet , curare velit , ut & ipfe omai Europd abftineat ; aluram ^ fi fe Ule Afim finibus non contineat , & in Europam tranf' fcendaty ut & Romanis jus fit, Afue ctvi^ tatum amicitias & tueri , quas habeant , & Difcef-novas compleSti» Enimvero id auditu etiam VJtottm ; ii dbyGoogle LlBER XXXIV. l8l fcendit & profugit. Poftero die,quum Suf-sH«i fetes ad Jus dicendum confediflent , con-^'^{^*>* fpe6iae tabellae , demptaeque , & leftaBb** Dcriptum erat , Aristonem privatim ad NEMINEM , PUBLIci: AD SENIORES ( ita fc- natum vocabant ) mandata habuisse. Publicato crimine , miniis intenta de pau- cis quaeftio erat : mitti tamen legatos Ro- mam , qui rem ad confules <& ad fenamm deferrent , placuit ; fimul qui de injuriis Mafmiffae auererentur. LXII. Mafinifta poftquam & infames Ma^^ Carthaginienfes , & inter fe ipfbs difcor-Jj-Setf' des fenfit ; principes propter c<^Uoqui2i ^'/^^J, Ariftonis fenatui , fenatum propter indi-* cium ejufdem Ariftonis populo fufpedum ; locum injuriae efle ratus, agrum mariti- mum eorum & depopulatus eft , & quaf- dam urbes ve£ligales Carthaginienfium fibi coegit ftipendium pendere. Emporia vo- cant eam regionem : ora eft minaris Syr- tis, & agri uberis ; iina civitas ejus Lep- tis : ea fineula in dies talenta ve^ligal Car- thaginienfibus dedit. Hanc tum regionem & totam infeftam Mafinifla , & ex qua- damj)arte dubise pofieflionrs , fui regni , an Cfartha^nienfium effet , effecerat. Et quia fimul ad purganda crimina , & queC- tum de fe Romam eos ituros comperit j qui & illa onerarent fufpicionibus , & de jure veftigalium difceptarent , legatos 8c> ipfe Romam mittit, Auditi de Tyrio ad- dbyGoogle iSi T. L 1 V 1 1 ^^^'vena primtiin Carthaginienfes curam inje- •.cl^j cere Patribus , ne cum Antiocho fimul & jL^ cio crimen urgebat, qubd , quem compre- jM./ni/.Tienfum Romam mitti placuiflet , nec M«ve ipfum, nec navem ejus cuftodifTent. De agro deinde cum regis legatis difceptari coeptum. Carthaginienfes jure finium cau- fam tutabantur, Qubd intra eos urmnos tjftt , auihus P» Scipio vidor agmm , qiu juris effet Carthaginienfium , finijfet ; & con- feflione reds , qui, quum Aphirem profugiim ex regno fuo , cum parte Numidarum vagaif tem circa Cyrenas ^ perfequeretur , precarib ab fe iter per eum ipfum agrum y tamquam haud duhi^ Carthaginienfium juris , petfffet, Numi- dse & de terminatione Scipionis mentiti eos arguebant ; & ,fi quis veram originemjuris exigere vellet , quem proprium agrum Cartha* g^nienjtum in Africa effe ? Advenis , quanr tumfe^o bovis tergo ample&i loci potuerint , iantum adurbem commtmiendamprecarih da- tum ; quidquid Byrfam fedem fuam excejfe- rint, vi atque injurid partum habere, Neque eum , de quo agatur , probare eos poffe , non modb femper^ ex quo caperint ^ Jed ne diu quidem eos poffediffe, Per opportunitates , nunc illos , nunc reges Numidarum , ufur- paffe jus ; femperque penes eum poffejfionem fuiffe , qui plus armis potuijfet. Cujus con- ditionis resfuerit, priufquam hofies Romanis Carthaginienfis ,fbcius atque amicus rex Nu* dbyGoogle LlBER XXXIV. 183 mUamm effit, cjus finerent ejfe ; nee fe in* ssasass^ icrponerent^ quominus qui poJTent . tenerent.^^^-^^^' Kefponderi legatis utriulque partis placuit, fniauros fe in Africam , qui inter popu- lum Carthaginienfem & regem in re pra- fenti difceptarent, Miffi P. Scipio Africa- Sdpf nus , & C. CorneHus Cethegus , 8c M. Mi- ^^7f\, nucius Rufus, auditsl infpeaique re , fuf- ««"*"»/- penfa onmia , neutrb inclinatis fententiis , *"' reliquere. Id utrum fui fponte fecerint , an quia mandatum ita fuerit , non tam certum eft , qu^m yidetur tempori aptum fuifle , integro certamine eos relinqui. Nam , ni ita eiTet , unus Scipio vel notitiSl rei , vel audoritate , ita de utrifque meritus , finire nutu difceptationem potuiflet. dbyGoogle ^ ' > E P I T O M E LIBRI XXXV LIVIANI. JLtrB. Scipio Africanus legatus ad Anti(h chum Epheji cum Annibale ^ qui fe Antich cho junxerat , collocutus efl ; ut^fificri pof fety metum ei , qucm ex populo Romano conr ceperat^ eximeret, Inter alia quum quartrtt , quem fuiffe maximum imperatorem Armibd crederet, refpondit : Alexandrum Macedo- nura regem , qubd parva manu innumera- biles exercitus fiidifret ; quodque ultimas oras , quas vifere fupra fpem humanam ef- fet , peragraffet, Quarenti deinde , quem fe- cundum poneret , Pyrrhum , inquit , caflra metari primum docuiffe ; ad hoc neminem elegantiiis loca cepiffe , prasfldia difpofuifle. Exfequenti , quem tertium diceret , femet ipfum dixit. Ridens Scipio , Quidnam tu diceres , fi ine , inquit , viciffes ? Tunc ve- rb , inquit^ me & ante Alexandrum , & ante Pyrrhum , & ante alios pofuiffem. /«- ter cetera prodigia , qua plurima fiiijfe tra- duntur^ bovem Cn. Domitii confulis locu" tum , Roma , cave tibi , refertur. Apparant in Antiochum bellum Romani, Nabis Lact" damoniorum tyrannus , incitatus ab JEtolis , qui & Philippum & Antiochum ad infercn* dum bcllum populo Romano follicitabant^ a dbyGoogle T.Lirn LiB.xxxr. 185 opulo Romano defcivit ; & , hello adversus ^hilopamenem Achaorum pmtorem gefio, ab ^totis & ab Alexameno duce eorum inter^ cBus eft. JEtoli quoque ab amicitia populi ^omani defecerunt ; cum quibus focietate un6ld y Antiochus Syria rex , quum bellum Qr^ecia intuliffet , complures urbes occupavit ; Inter quas Chalcidem, & totam Eubaam, Res pratcrea in Lipiribus geftas, 6* apparatum belli ab Antiocho continet. LIBER XXXV. La RiNClPio anni, quo haec gefta funt . „ bex. Digitius praetor m Hijjpania citeriorea.c.yj. cum civitatibus iis , quae poft profeaionem^^^jf^' M. Catonis permultae rebellaverant , cre- bra magis , quam digna didu proelia fe- cit , & adeo pleraque adverfa , ut vix di- midium militum , quam quod acceperat ^ . fucceffori tradiderit. Nec aubium eft , quin omnis Hifpania fublatura animos fuerit, ni alter praetor P. Cornelius Cn. F. Scipio trans Iberum multa fecunda proelia feciftet ; quo . terrore non miniis quinquaginta oppida ad eum defecenint. Praetor haec geilerat Sci- pio. Idem propraetore Lufitanos , pervaftati ulteriori provincia, cum ingenti praeda do* mum redeuntes , in ipfo itinere aggreflus , . ab hora tertia diei ad oflavam incerto eveo: dbyGoogle iS6 T. L 1 r I 1 1 tu pugnavit , numero militum impar , fn« U.C.JS9. perior aliis ; nam & acie frequenti arma- '^^' tis adversus longum & impeditum turM pecorum ajgmen , & recenti milite adver- siis feflbs foneo itinere concurrerat. Ter- tii namque vigilii exierant hofles : huic nodumo itineri tres diumae horae acceffe- rant ; nec uUi quiete dati , laborem vis proelium exceperat. Itaque principio puens vigoris aliquid in corporibus animiique fiiit ; & turbaverant primb Romanos : dein- de squata paulifper pugna eft. In hoc dif- crimine ludos Jovi , fi fudiflet cecidiffet- 3ue hoftes, proprstor vovit. Tandem era- um acriiis intulere Romani , cefCtquelu- fitanus : deinde prorfus terga dedit ; & 3uum inftidffent fiigientibus vidores, ad uodecim millia hoftium funt caefa : capti i quingenti quadraginta^ omnes feri equi- tes : & figna militaria capta centum tri- gintaquatuor : de exercim Romano fep- tuaginta & tres amiffi. Puenatum haud pro- ctil Ilipa urbe eft. E6 viSorem opulentum praedae exercimm P, Cornelius reduxit : ea omnis ante urbem expofita eft ; poteftaf- que dominis fuas res cognofcendi fa3a ; i cetera vendenda quaeftori data : quod inde refe£^um eft, militi divifum. I II. Nondum ab Roiiia profedhis crat C. Flaminius praetor , quum haec in Hifpa- i nla gerebantur: itaque tam adverfas, quam . fdcundae res per ipium amicofque ejus ina- ' dbyGoogle LiBER XXXV. 187 gnis fermonibus celebrabantur ; & tenta- ! verat , qiioniam bellum ingens in provin- Uc.559. cia exariiffet, & exiguas reliquias exerci- tus ab Sex, Digitio , atque eas ipfas ple- nas pavoris ac fugas , accepturus efTet , ut unam fibi ex urbanis legionibus deceme- rent ; ad quam quum militem ab fe ipfo fcriptum ex fenatufconfulto adjeciffet , eli- geret ex omni numero fex millia & quin- gentos pedites , & equites trecentos,- E^ Je legione ( nam in Sex. Digitii exercitu haud multumfpei ejffe) remgeflurum^ Seniores ne- gare, Ad rumoreSi a privatis temere in^ra* tiam magiflratuum cohfiSios , fenatufconjulta facienda ejfe : niji quod ^ut pratores ex pro* vinciis fcriberent , aut legati renuntiarent , nihilratum haberi debere. Si tumultus in Hif pania ejfet,placere , tumultuarios milites ex" tra Italiam fcribi apratore, Mens ea fena- tus fuit , ut in Hifpania tumultuarii milites legerentur. Valerius Antias & in Siciliam navigaffe dele£lus causa C. Flaminium fcri- bit ; & ex Sicilia Hifpaniam petentem p tempeftate in Africam delatum , vagos mi- lites de exercitu P. Africani facramento rogaffe : his duarum provinciarum delefti- bu? tertium in Hifpania adjeciffe. III. Nec in Italia fegniiis Ligurum bel- /?*• Lm lum crefcebat. Pifas jam quadra^inta mil-*^**' lia hominum, afBuente quotidie multitu- dine ad famam belli fpemque praeda , cir* cumfedebant. Minucius conful Arretium dbyGoogle i88 T. L I r I 1 m die , quem dizerat ad conveniendum mi« u-^.f {9. litibus , venit : inde quadrato agmine ad *" *'^'' Pifas duxit'; & , quum hodes mille pafluum ab oppido trans fluvium movifTent caftra ^ conml urbem, haud dubi^ fervatam ad- Miiw-venm fuo , eft ingreflus. Poftero die & *^*Ug^ip{c trans fluvium fer^ quingentos paiTus ritf. ao hofte pofuit caftra : inde Tevibus proe- liis a populationibus agrum fociorum ta- tabatur: in aciem exire non audebat, noYO milite 4 & ez multis generibus hominum colledo f necdum noto fatis inter fe » ut fidere alii aliis poflent. Ligures multitudine freti & in aciem exibant , parati de fumma rerum decernere ; & abundantes militum numero paflBm multas manus per extrema finium ad prsdandum emittebant ; Sl^ quum coada vis magna pecorum prd&daB- que eflet , paratum erat prasfidium , per quod in caftella eorum vicofque ageretur. L.co- IV. Quum bellum Liguftinum ad Pifas ;;j;i'" conftitiflet , conful alter 1. Comelius Me- ^^ rula per extremos Ligurum fines exerci- tum in agrum Boiorum induxit, ubi long^ alia belli ratio , quam cum Liguribus^ erat. Conful in aciem exibat, hoftes pugnam detre^abant ; prsdatumque , ubi nemo obviam exiret , difcurrebant Romani ; Boii diripi fua impun^, quim tuendo ea con- ferere certamen , malebant. Poftquam om- hia ferro ignique fatis evaftata erant , con- ful agro hoftium exceflit , & ad Mutinam agmine dbyGoogle LiBER XXXK 189 «Lgmine incauto , ut inter pacatos , duce- saM bat. Boii ubi egreflum e finibus fuis hoflem ^.€.559« fenfere, fequebantur {itenti agmine, lo-** '*^** cum infidiis querentes : node praetergreffi ca.ftra Romana, faltum, qpik tranfeundum erat Romanis , infederunt. Id quum panim occulte fecifrent , conful , qui muIdL node folitus erat movere caftra, ne nox terro- rem in tumultuario proelio augeret , lucem exfpedavit ; & , quum luce moveret , ta- men turmam equitum exploratuni mifit» Poftquam relatum eft, quantae copiae, & in quo loco eflent , totius, a^minis farcinas in medium conjici juffit, & triarios vai- lum circumjicere ; cetero exercitu inftnido ad hoftem acceffit. Idem 6c Galli fece- runt , poftquam apertas effe infidias , 6c re£lo ac jufto proelio > ubi vera virtos vin- ceret , dimicandum viderunt. ^ V. Hori fecundi ferme cdncurftim-eft : finiftra focioruip ala, & extraoMlinariipri- ma in acie pugnabant : praeerant duo xon* fulares legati , M. Marcellus. •fic Ti. Sbm^ pronius , prioris ahni conful. 'Novu& ^on* iul nunc ad prima figna erat , ntinc le^o* nes continebat in funfidiis , ne certaminis ftudio priiis concUrrerent , qu^m datum fignum eflet : equites earum extra atiem in locum patentem Q. & P. Minucios tri- bunos miUtum edocere JHffit: Inde,quum fium dedijfet^ impttfim ex apeno facerent. £c agenti nuntius v^nit a Ti. §empror Tomus r. N dbyGoogle ^90 T. L i r 1 1 ^mmmmmm fuo LongO , Nofi fuftmcre extraordhdnos .D.c.5^9 impetum GaUorum , o^ ca/bs permuiios effe ; ^c.i9|.^. ^fiipgffi^^ fdrtm UAore^ partm metu attr^fiffe ardarem pupM : ie^onem aUeram Tex duahts, fi videretur, fuhmktepet, priuf- 'quam^ iatominia acciperetur. Secunda legio iniffii eft 9 & extraordkiani recepti* Tum •redkitegratsi eft pugna. Qutim & recens miiks , & frequens ordinibus legio fuccef- iiAet, '& finiftra ala ex prcklid fubdnda •eft ; dextra in primam aciem fbbiit. Sol ingenti ardore torrebat «linim^ patiencia «n&s c«rpora Gallorum : deniis tamen or- •dinibas nunc alii in iilios , ilunc in fcuta tncnmbentes , fuftinebant impetus Roma- «orum. Quod ubi animadveFtit 'cot^ttl^ ad Erturbandos ordines eommCLiviam Sa« atotem, qui pr&erat alariis eqaitU>aS) qu^ concitatimmos equos itnmittere )ih i)et ; & 1egiona#io$ eqnites in fobfidiis •efte. Htec 4>mcel}a eqneMs prini^ cod- 4idkf& turb^t, deii^e 4}ftip3ay>ft aciem 45allontm, non tam^n , ut terga darent. Obftsd^amidudes , tei^Hb\is>e»d^ntes terga trepicl»ftium , >& tedit^ 'm^^a^s cogen- tes -: fed interequitantes dlarii non patie- i>anmr. Coifful obteft^ttir mititses , Ut paubsluffi admHrentur : viHoHam in mani' 4ttit ^e ': dum ferturiatos €• trtpidafHes 5*/- tderentyinflarent "z fi repkd ^ordmes flffent, irttegt-o mfus eosifr6glio'^4u^io \dimicmuTos. inf<$rre ye:>dlla(rias jHiBt^igAa : oHaiies-cen: dbyGoogle LiBER XXXV. 291 taixi tandan avertertinc hoftem. Poftquam -sssam, .ter^a dabant, & in fugampaffim efFunde»|^^^-5^J; bamnr ; tum ;^ |>errequenaos eos ledo- ** jiarii equites imcQuIi. Quatuordecim millia fioiorum eo die €«fa Tunt ; yivi capti mille nona^nta duo , equites feptingenti viginti unus , tres duces eorum , iiena militaria .ducenta duodecim « carpenta fexaginta tria. Nec Romanis incruenta vidoria iiiit : fupra quinque •millia militum , ipfornm aut fo- ciorum , funt amifla , centuriones tres & viginti, pr«fe£H fociumquatuQr , & M. Ge-* Wcius , $c M. Marcius » tribuni miiitum fecundae iegioni^. VI. Eodem fer^ .tempore .duomm con- fulam litteree allatee funt , L. Comelii de .proelio ad Mutinam cum Boits fado , & jQ. Miaucii a Piiis : C^ttuiia fux, fimis effe ; ^eterum adeo fiifpe^fa «mcitf in Lipiahnsfe Jiabere^ ui ajbfcedi inde^fuu fcmicie foclo^ mm & dsmno r^utlka »' tum poffit^ $i ita videreAur Pautbus, mitterem ad cdllegam , ut is, qtii profiigatum bellum haberet, adcomi' lia Romam rediret : fi id facere gravaretur , quod nonfiiafortis id negotium effet, fe aui" dem fa^mim # quodcum^ue fenatus cenfuif' ftt ; fed etiam atque etiam vidtrent , ne ma" * ^is e ref^Uca ejfet igaemffium iniri , auam ab fit in^ Amu rdinqtu pmfindam* ^ena* tus C Scriboaio neeQUum dedit,e litteris L. Cornelii , quas fcripferat fe* cundiim proelium cui^ Boiis fadum , dif- ceptatio in fenam fiiit , quia Drivatim ple-> riique fenatoribus legatus M. Claudius fcnpferat, Fonuna populi Romani & mi" litum virtuti gratiam habendam, qubd res bene gefta ejfet. Confulis operd & militum 4ilifuantum amiffum, & hoflium exercittim , €ujus delendi oblatafortmafiierity elapfimu Milites eh plures periffe , qubd tardius ex fubfidiisj qui laborantibus opem ferrent,fuc^ ceffiffent. Hofles e manibus emiffos , quhd tquitibus legionariis 6^ tardius datumfignum, effet, & perfeqid fiigientes non licuiffet, De ea re nihil temere decerni placuit : ad fre- quentiores confultatio dilata eft. CtviMf VIL Inflabat enim cura alia , qabd ci- ^ublrlu v>**s foenore laborabat ; & qubd , quum ' multis foenebt^bus legibus cQnlbida avari* . tia tS&t , viattraudis inita erat , ut in fo-. cios , qui non tenerentur iis legibus , no- mina tranflcriberent : ita libefX) feenore * obruebant debitores. Cu jus coercendi qanm ratio quaereretiir , diem iiniri placuit Fera- lia, quae proximi fuiflent ; ut, qui poft dbyGoogle LtBER XXXV. 293 eam dlem focii civibus Romanis cfedidif^g— ■ fent pecunias , profiterentur ; & ex ea die ^ q;*^'; pecuniae creditae , roS£^ nam etiam coUapfa quaedam ruinis/funt;.'^** & porta CoeHmontana fuinaA&< \&a efty mivufque Circi. nuiltis locis de ccelo xj^oi^ tus. Et Ariciae , & Lanuvii » & ia Avcn^ tino 9 lapidibus pluit. £t a Cafyna auntiaK tum eft, examen yefparunn iogen& i» £cm rum advolafie , & in Martis ae^ confedifi fe : eas coUedas cum cura > & igni cre^ matas ejOfe. Horum prodigiorum causl^ de« cemviri libros adire juffi » &. novemdiale fiicram fadum, & fupplkittio ifldida eft, atqoe urbs luftrata. lifqem diebus aedtcu<« lam Vi^o(ria( Virgiois » pf opie adem Vic<^ toriae , M. Porciu; C^to dedicavit biennia pbft , quam vovit. Eodc^ anno col^omaiii t audore, xexh tia pars agri aempta efl, qub poft^a, il vellent, novos coionos adfcribere pofFent. Vicena jugera pedites , quadragena equites acceperunt. j X. In exim )am atmus erat , oc ambitio foumtM tnagis ,^u^m umquam alias , exarferat con» "TJ,^^ folaribus coQiitiis : ttuh^ & potentes pe*^ ^t^* N iv dbyGoogle %^6 T. L 1 r I 1 iftsaBtebaiit patricii plebeiiqne : P. Comefios 2c*!S* ^^^ Scipio, qui ex Hifpania provin- "cia nuper deceflerat magnis rebus gefHs, & L. Quintius Flamininus^ qui ckffi in Qraecia praefuerat, & Cn. Manlius Vutfo ; hi patricii : plebeii autem C. Laslius , Cn. Donutius 9 G Livius Salinator , Manius Acilius : fed omnium oculi- in Quintium Comeliumque conjedi ; nam & in unum locum peteoant ambo.patricii, & rei mi- litaris gloria recens utrumque comxnenda- bat. Ceterumante omnia certamen accen- debant fratres candidatorum, duo clariffi- xni aetatis (iiae imperatores. Major glona in Scipione ; & , qub major , eb propior in- vidiam : Quintii recentior, ut qui eo anna triumphaflet. Accedebat , qnbd alter deci- mum jam prop^ ahnum aitiduus in oculis hominum fuerat ; qua& res miniis verien- dos ma^os homines ipsa fatietate facit : conful iterum pofl deridhim Annibalem, cenforque fuerat. In Quintio nova & re- centia omnia ad gratiam erant : nihil nec petierat a popnlo pofl triumphum , hec adeptus erat : Pro pratn germano , non pa^ trueU j fe petere aiebat ; pro tegato & par- ticipe adminiftrati belli : fe terrd , fratrem Seipio ffiari , rem gefjiffe* His obtiouit , ut praefer* ^iJitu. retur candidato , quem Africanus frater du- cebat ; quem ComeHa gens , Cotnelio con- fule comitia habente ; quem tantum prae- judicium fenatiis , virum e civitate opti« dbyGoogle LiBER xxxr. 297 i&um judicatuin, qul matrem Idsam Pef* ' ^ fmunte veniemem in urbem acciperet. L. u^?s9- Quinrius & Cn. Domitius Ahenobarbus* '^** confules &6ti ; adeo ne in plebeio qui- dem confule , quum pro C, Laelio nitere- tur, Africanusvaluit. Poilero die praetores creati L. Scribonius Libo , M. Fulvius Cen^ tumalus , A. Atilius Serranus , M. Bxbius Tamphilus , L. Valerius Tappus, Q. Sa- lonius Sarra. ^dilitas infignis eo anno fuit M. iEmilii Lepidi & L. ^milii Pauli. Mul- tos pecuarios damnarunt : ex ea pecunia clypea inaurata in faili^o Jovis asdis po- fuerunt. Porticum unam extra portam Tri- geminam , emporio ad Tiberim adjedo ; adteram a porta Fontinali ad Martis aram , qua in Campum iter eiTet , perduxerunt. XL Diu nihil in Liguribus dignum me- K*tftf^ mori^ geftum erat. Extremo ejus anni bis ^li^^^^ in magnum periculum res adduda eft : nam & caftra confulis oppugnata, aegr^ funt defenfa ; & non ita muTto pbft per falmm anguftum quum duceretur agmen Romanum, ipfas fauces exercitus Ligurum infedit ; qua quum exitus non pateret , con- verfo agmine redire inftltit conful. £t ab tergo fauces faltus occupatae a parte hof- tinm erant ; Caudinaeque cladis memoria non animis modb , fed prop^ oculis, obver- fabamr. Numidas oftingentos ferme equi- uumida- tes inter auxilia habebat : eorum pratec- ^JJ™ *^** tus confuli poUicetur , St parte , mrd vc^ N V dbyGoogle i^S t. L I r I I ■iiii let , cum fttis erupmrum. Tantian uti dke^ JJ-' j?9-m, utra pars fiequentior vicis effet : in eot 'fe impetum fafturum ; & nihil priits t^u^m fiammam teBis injeBurum, ut is pavor cogt' nt Zijpires excedere faltu , quem obfidertnt , & dijcurrefe ad ovem ferendamfuis, Cpllau- datum eum conuil fpe praemiorum onerat Numidae equos confcendunt , & obequitare ftationibus hoftiiim , neminem laceflentes, coeperunt, Nihil primo adipedu contemp- tius : equi hominefque paululi & graci- les ; dilcindus & inermis eques , praeter- ouam qubd jacula fecum portat ; equi iine frenis , deformis ipfe curlus rigida cervice & eztento capite currentium. Hunc con- temptum de indudria augentes , labi ex cquis , & per ludibrium fpe6laculo efie* Ita- que , qui primb intenti paratique , fi la- ceflerenmr , in ftationibus fuerant , jam iner- mes fedentefque pars maidma fpe£^abant. Numidae adequitare, dein refiigere, fed propibs faltum paulatim evehi , vehit quos miM>tentes regendi equiinvitos efFerrent: poftremb fubditis calcaribus inter medias ftationes hoftium erupere ; & , in agnim latiorem evefti , omnia propinqua viae tefla incendunt : proximo deinde vico inferunt lenem , ferro flammaque omnia pervaflanf. z^crarFumiis primo confpe^his , deinde clamor J^'''^^.trepidantium in vicis aiiditus, poftrembfe- niores puerique refugientes tumultum ifl caftris tecerunt : itaque fine confifio; fint dbyGoogle LlBBK XXXV. x^ knpefio , pro fe quifque curfere ad fua n m tuenda ; moinentoque temporis caftra re- J^-^J^?* li&a erant , & ohildione liberatus conAil ^ ** '^''^ qub *intenderat , pervenit. XIL Sed neque Boii , neque Hifpaiu » jEtou^ wm qiabus eo anno bellatum erat , tam' r^T^^ir inuxiia infeltique erant Komaiys , quam iEtoiorum gens. li poft deportatos ex Grae^ cia exercitus primb in fpe fuerant » & An^ tiochum in vacuam Europas poffeffionem venturum ; nec Philippum , aut Nabin qui««^ tiv^os. Ubi nihilufquam moveri yiderunt,. agitandum aliquid mifcendumque rati, w cundando fenefcerent conillia , conciliain» Naupadum indixerunit. Ibi Thoas prastor. eorum , conqueilus injurias Romanorum^ ftatumque iEtoliae , Qudd onuuum GnB^\<9^ gentium civitstumqui uJtonoratiffimi pofi cam^, viBoriam tjftnt, cujus caufa \pfi fuiffint >. legatos cenfuit circa reges mittendQS vqui. non foliim tentarent animos eorum, fed (v^ quemque fiimulis moverent ad Roinanvm. hellum. Damocritua ad Nabin , i^fic^ndefv Cond- ad Philippum, Dicaarchus frat^ fvWmi^t'raT ad Antiochum eft miflus.TyfWi«^4aced«^*'""'" iponio Damocntus , AdtmptU' tu4rmm$s ci-^aum. vitatihus enervatam tyrannidem ,. dicere i inde milium , inde naves navalefque focio^* hahuijfe : inclufum fuis prope muri^ Achao^ videre dominantes inPeloponnefi\: numqUAfm Miturum recuperanH fua occa^onem9'.»fit Mu,.qtta tum efek, prauritti^t^:Nuilumi dbyGoogle 300 T. L t r 1 1 ■■BK exemmm Rtmuumm U Gntas tffi ; wt ^;^ff 9* mofUT Gyikimm , sai wurmmos aHos Lacc^ ^'^'msi,£pMcsmfamtxifflbnai^ cur Ugiones in Gmeiam nufiu iranjmittanu Hcc ad incitaiidiiiii aniinuin tyranni dice- Innmr) ut, qsmn in Gnedam Antiodiiis tnjeci&t, confcientii Tiolatae per ibdoram injiirias^ Romaiiae amicitix, conjungeret fe cnm Antioclio.£t nuUppum Nicanoer haud diflimili oratione indtaoat : eiat etiam ma- |or orationi materia, qub ex altiore fsSa^ lex , qdkm tyrannus , detra&us erat , qn6- qoe pfures ademptae res. Ad hoc vetufta re* gamMaee? Adjidebat de duce Afiiii- l>ale , nato adrersiis Romanos hofte , qui plures 6c dttces & mitites eorum occidiflet y qollm quot fupereflent. Haec Philippo Ni- cander. Atia Dicsarchus Antiocho ; & omnium primum , Pr^tdam de Philippo Ro-^ manorum tffe'' dicere , viihriam JEiolomm ; & adimm in Graciam Romanis nuUos alios, fUiUn JEtohs^ dtdiffe ; & ad yiffctudmk vi* dbyGoogle LiBEK XXXK 301 rts eofdem prahuiffi : deinde quantas pedi- «=* mn eauitumoue copias pmbituri Antiocho^c;j^|* ad beUum euent ; quae loca terreftribns copiis , quos portus maritimis* Tum de Philippo & Nabide libero mendacio abu- tebatur : Paratum utrumque ad nbcllandum ejfe ; & primam quamqut occafionem recu^ f>erandi ea, qua bello amifijfeni, arripturos. ta per totum fimul Orbem terranim^toli Romanis concitabant bellum : reges tamen aut non moti , aut tardiiis moti funt. , XIII. Nabis extemplo circa omnes vicos sm maritimos dimifit , ad feditiones in iisJjJ^JJ^, mifcendas ; & alios principum donis ad'"'\ fuam caufam perduxit , alios pertinaciter in focietate Romana manentes occidit. Achaeis ompium maritimorum Laconum tuendorum a T. Quintio cura mandata erat : itaque extemplo & ad tyrannum legatos miferunt, qui admonerent fcede* ris eum Romani , denuntiarentque , ne pacem , quam tantopere petifTet , titrba- ret ; & auxiiia ad Gythium y quod jam oppugnabatur a tyranno , & Romam , qui ea nuntiarent , legatos miferunt. Antio'- chus rex , ea hieme Raphiae in Phoenice Ptolemaeo regi JEgypti filia in matrimo- nium dat^ , quum Antiochiam fe rece- piiTet , per Ciliciam , Tauro monte fupera- to , extremo jam hiemis Ephefum perve- nit : inde principio veris , Antiocho fiUo nuflb in Syriam ad cuftodiam ultimarum dbyGoogle joi T. L 1 V 1 I ■S9B9-S partium regni , ne ouid , abfenie fe , ab iiJcl"^! tereo moveretur , ipfc cum omnibus ter- ' reftribus copiis ad Pifidas , qui circa Si- dam incolunt, oppuenandos eft profedus. jj^^^Eo tempore legati Romani P.Suipicius & P. Villius , qui ad Antiochum ( iicut ant^ didum eft ) miffi erant , juffi priiis Eu-^ menem adire, Elaeam venere ; inde Perga^ mum (ibi reeia Eumenis fuit) efcenderunt. O^idus belli adversiis Antiochum £ume« nes erat , gravem , fi pax efTet , accolam tantb potentiorem regem credens ; eum* dem, fi motum bellum eflet, non ma^is J>arem Romanis fore, quam Philippus fuiA et : & aut fiinditus fublatum iri ; aut , it pax vido daretur, multa illi detra6^a ^bi accefliira , ut facil^ deinde fe ab eo , fine uUo Romano anxilio , tueri poflet : etiam , fi quid adverfi cafurum foret , fatius efie Romanis fbciis quamcumque fortunam fu- bire , qu^m folum aut imperium pati An« tiochi, aut ahnuentem vi atque armis cogi« Ob haec , auantum aufioritate , quantum confilio valebat , incitabat Romanos ad bellum. XIV. Sulpicius ager Perganu fubftitit. Viilius , quum Pifidia bello occupatum cffe regem audifTet , Ephefum profe^us , dum paucos ibi moratur dies,. dedit ope-r ram , ut cum Annibale , qui tum ibi fort^ crat, faepe congrederetur ; ut animum ejus & tentaret, fi qua poflbt^ Sc menim defia^r dbyGoogle LiSER XXXV. 30} vet periculi ei quidauam ab Romanis ^'^. msBsae His colloquiis aliua quidem adum nihil ^•^•|^9-^ cft ; fecutum tamen fiill fponte eft, velut** '**''' confilio petitum eflet , ut vilior ob ea re« gi Annibal , & fufpedior ad omnia fieret* Clattdius 9 fecntus Graecos Acilianos libros, P.Africanum in ea fuifle legatione tradit, . . eumque Ephefi coUocutum cum Annibale* Et fermonem etiam unum refert, quo quasrenti Africano , Qutm fitiffe maximum coiu* imperatorem Annibal crtdtrtt , refpondifle , ^y^j"J^_ AUxaridrum Macedonum regem ; qubd parva i^^ ^«'» majm innumerahiles exercitus fitdiffet ^ qud(^ ««* a« ^ite oras , qtias vifere fiipra fpem humanam tffet , peragrajfet. Quaerenti deinde , quem Jecundum poneret ; Pyrrhm dixiiTe : caflra metari primum docuiffe ; ad hoc neminem eUgantius loca cepiffe, prajidia difpofuiffe : artem etiam conciliandi fibi homines eam habuiffe , ut Italica gentes regis extemi , quam populi Romani , tamdiu principis in ta terra , imperium effe malUnt. Exie" Guenti , quem ternum duceret ; haud dubii ^jemtt ipfum dixifle. Tum rifum oboruim Scipioni , & fabjecifle : Qiiidnam tu dice^ res, fi me viciffes ? Tum me ver6 , inquit, & ante AUxandmm , & ante Pyrrhum , 6r ante omnes alios imperatores effe, Et per- plexum Punico aflu refponfiim , & impro- vifum aflentationis genus Scipionem mo* vifle , quod e grege fe imperatorum velu» inaeftimabilem fQcreviflet. dbyGoogle 304 T. L I r 1 I XV. VUlins ab Ephefo Apameam pm^ [^'^[^9-ceffit : eb & Antiochas, auduto Roauno- ^'' rum le^torum adventu , occurrit. Apames congrems difceptatio eadem ferme £uit,qQS Ronue inter Qumtium &le^tos re^sfiierat. Moriinf Mors nuntiata Antiochi, nlii regis, quem ^ ^ miflum paulo ant^ dixeram in Syiiam , direnut colloquia* Ma^us ludus in regia (iiit, mafpumoue ejus juvenis defideriiun. Id enim jam ipecimen fui dederat , ut , ii vita lon^or conti^flet , magni juftique regis in eo indolem fume appareret. Qub caiior acceptiorqiie omnibus erat » eb mors ejos fu^edior fiut, gravem fuccefforem eum inftare feneduti fuac patrem credentein, per fpadones quoJTdam , talium miniftenis facinorum acceptos regibus» veneno fuftu- liffe. Eam quoque caufam clandeftino £icinori adjiciebant , qubd , quum Seleuco filio Ljrfimachiam decUflet, Antiocho quam fimilem daret fedem , ut procul ab fe ho- nore eum quoque ablegaret,non habuiflet. Magni tamen ludfis fpecies per aliquot dies regiam tenuit ; legatufque Romanus , ne alieno tempore incommodus obverfaretur, Pergamum conceflit.RexEphefum,omiiro, quod inchoaverat, bello, rediit : ibi, per ludum regia claus^,cumMinionequodam, qui princeps amicorum ejus erat, fecreta conhlia agitavit. Minio , ignarus omnium externorum , virefque acftimans regis ex rebus in Syria aut Afu geflis, non causi dbyGoogle LiSER XXXV. 505 modb fuperiorem efle Antiochum» qubdssaKi nihil aequi poftnlarent Romani, fed bello^-<$*v^9* quoque fuperaturum credebat. Fugienti re^ difceptationem cum legatis , feu )am experto eam miniis profperam , feu moe- ' rore recenri confufo » profeiTus Minio, fe, quae pro caufa eflent, didurum, perfuafit, ut a Pereamo arceiTefentur legati. XVI. Jam convaluerat Sulpicius : itaque Cono» /f ambo Ephefum venerunt, Rex a Minione ^,^^„ excufatus» & abfente eo res aei coepta eft, '^'""^v Ibi prseparati oratione Minio , Sp€ciofo*^nu titulo, inquit, uti vos^ Romani, Gmcarum civitatum libcrandarum video ; fed fa&a . vefira orationi non conveniunt ; & aliud Antiocho juris ftatuijlis , alio ipfi utimini, Qui enim magis Smyrruu Lamvfaceniquc Graci funtf qudm Neapolitani, & Rhegini^ & Tarcntini , a quibus flipendium , a qidbus navcs ex ftfdere exigitis ? Cur Syracufas , atque in alias Sicilia Gracas urhes prato^ rem quotannis , cum imperio & vireis & fe^ euribus, mittitis ? Nihil aUud proje&b dica^ tis , qudm armis fuperatis vos iis has Uges impofuiffe, Eamdem de Smyma & Lampjaco civitatibufque , qua lonuz aut JEolidis funt, caufam ab Antiocho accipUe. Bello fuperatai a majoribus , &' Jlipenaiarias ac veSligales faHas , in antiquum jus repetit. Itaque ad hctc ei refponderi velim % fi ex aqua dif* ceptatur, fy non belli caufa quiEfit^r, Ad ea Sulpicius : fecit verecund^^ inquit^^/irw^ dbyGoogle 5o6 T. L 1 r 1 1 mmsB ehus, fui, fialispro eaufa cjus non eransl V.c.ff9.^ie diceriMtur^ fuemiihet ifta ^ quam fe, ^ **^^* dicere mabuL Quid emm fimile habet ci- ^itatum earum , quas eamparafii , caafa ? jih Rhepnis, & Neapolitanis , & TaroMr ttis, ix quo in /tofiram verterunt porefiatm^ uno &perpetuo tenorejuris, ferrsper ufurfoto^ numquam iutermijfo, qttet ex feedere debent, exigimus, Potefiie tandem dicere, ut iipopuli non per fe, non per alium quemquam fitduj ututaverint, fie Afiee civitates, ut femcl ve* turunt in majonem AntiocM pouftatem, k perpetua poffejfiorte regni vefin permanjiffe ; & non alias eantm in Philippi, alias in Pfolemai fuifie poteftate , alias per mult^s annos nuUo amhigente lihertatem ufurpajft?^ Nam fi , quhd aliquando fervierunt > ten^ porum iniquitate prejfi, jus poji tot fecuU ajferen^ eos in fervitutem fadet ; quid abeft , quin aiium nobis nmil fit^ quoi a Pkilippo liheravimus Graciam , & reft- tant pofteri ejus Corinthum, Chalcidem, De- metriadem , & Thejfalorum totam gentem ? Sed quid ego eaufam civita^um ago, quam^ ipfis agentibtts , & nos & regem ipfum COgnofcere ctquius eft ? XVII. Vocari deinde civitatum lega- tiones juflit 9 prseparatas jam ant^ & inftrudas ab Eumene, crui , quanturacum* que virium Antiocho aecemfTet , fuo id acceflurum re^o ducebat. Admiffi plures, dum fiias qmfque nunc querelas , nuoC dbyGoogle LiB EK XXX K 307 ^bftolationes inTerit , & aeqtia iniqois mU waeam cent, e difceptadone ahercationem fece-J'-®-?'^* Tvtot z itaque, neque remif& uild re, neque^' '*'** impetrata, aequ^ ac venerant, omnium in« certi legati Romam redienint, Rex, dimif* ^^^^jj^^ iis iis , confilium de bello Romano habuit4 'i^lit"'^ Ibi alius alio ferociiK (quia qu6 qui^ue /^z';.^'*' afperiiis adversiis Romanos locutus efiet 4 eb fpes gratiae ma)or erat)raiias foperbiant pomilatonim increpare , tamqoafn Nabsdi \\Gta y fic Antiocho, maximo Afiae regum 9 imponentium leges : Qaamquam Nahidi tamen dominationem in fatriam fitam, 6^ patriam Laaddmonem , rtmiffam ; Antiock^ fi Smyma 6* Lampfaeus imperata fiiciani , indiptum viden, Alii , Parvas & vi» diBm digjftoj Mli catsfas tanto ftgi tss civitoH^ ^IP^ 9 fi^ i^ium ftmptr a parvis injufta imperandi fieri : nifi ertdertnty Perfas^ ^uum aquam terramque ab Lacedetmoniis pttierunt, glehd teme &hauftu aqua egmffe,Perfimilem tentationem Romanis de duabus civitatikus agi ; & alias civitatds , fimul duas jugum exfuiffi vidiffent, ad likeratorem poputum defeBuras. Si non lihertas fervitute potio^ fit , tamen omni prafenti ftatu fyem cuiquo novandi res fuas blandiorem effe. XVin, Alexander Acarnan in confilio erat , Philippi quondam amicus , nuper re* li6lo eo fecutus opulendorem regiam An« tiochi ; & , tamquam peritus Grascia , nec , ignarus Romanorum > in eum grsidam amit dby Google 5o8 T. L i r 1 1 iBEBse ddae re^ , ut confiliis qaoque arcanls u.^.tt9- intereffet, acceptus erat, Is, tamquam non, ** ***''mruin bellandum effet, nec ne, confnle- retur, fed nbi » 6c qui ratione bellum ge- reretur, VtSonamft haud dubiam propontrt ammo af&rmabat, fi in Europam tranfijfet nXf & in aliqua Grecitt parte ftdcm bello tepijftu Jam primiim JEtolos, qui umbiUcum I Gracim incoUrtnty in armis tum invtrUurm, 1 anttfignanos ad afptrrima quttqut btUi pa' I ratos. In duobus velut comibus Gracia , I Nabin a Ptloponnefo concitaturum omma^ \ repetentem Argivorum urbtm , repttentem ma- | ritimas civitates^ quibus tum depulfumRo^ , mani Lactdeemonis muris indufijjftnt ; a Ma^ cedonia PhiUppum ^ ubi primum beUicum cani audijjet , arma capturum* Noffe fe fpuitus ejus , nojfe animum : fcire ferarum modo , quet clauftiis aut vinculis ttntantur^ ingentes jamdiu iras tum in pt&ore volvere ; mtm" nijft etiam ft^ quoties in bello precari omnes dtos folitus fit^ ut Antiochum fibi darmt adjutortm : cujus voti fi compos nunc fiat^ nullam moram rtbtllandi fa&urum. Tantitn non cunHandum , ntqut ceffandum ejfe ; in eo tnim vi£loriam vtrti ^ fi & loca oppor» tuna , & focii praoccupartntur. Annihalem quoqut fint mora mittendum in Jfncam effi ad difiringtndos Romanos, jnn\hai XCL Annibal non adhibitus in CQnfH iigif^' lium , propter coUoquia cum Villio fuf- peftus re^ , & in nullo poftea hoaoro d.byGoogle LfBMK XXX K 309 habltus, primb eaiti cofttumeliam tadtuse-a^ tuUt ; deinde melias effe ratus, & per-U.c.^j^* cundari cau£im repentinae alienationis, &** *'^'* pur^re fe) tempofe apto, quaefiti iim«' pliciter iracundisfe Causa auditaque, Pater Stfum u4milcary inquit, Atitioche^ paruitm admo^-^^* dum tne ^ quum faaificaret ^ altaribus admc tum jurejurando adegitj nu/itquam amicum fore populi Ramani» Sub hoc Jacramento fex ^ tnginta annos militavi : hoc me in pacc patrid med expulit : hoc patrid extorrem itt tuam regiam adduxit : hoc duce, fi tufpem meam deftitueris^ ubicumque vires^ ubi arma tjfe fciam , huc veniam , toto Orbe terrarum ^uarens aliquos Romanis hoftes. Itaque^ fi quibus tuorum meis criminibus apud u crefi cere libet^ atiam materiam crefcendi ex me qtiarant. Odij odioque fum Romanis : id mt verum dicere^ paterAmikar & dii teftes funt» Proinde quum de bello Romano cogitabis^ inter primos amicos Annibalem habeto : fi qua res te ad pacefn compeUet , in id confr lium alium , eum quo deUberes , quctrito. Non movit modb talis oratio regem , fed etiam reconciliavit Annibali. Ex confilio ita difceffum eft , ut bellum gereretur. XX. Rom» deftinabant quidem fermo- U.C.560I nibus hofteiii Antiochum , fed nihildum*£^Jg; ad id bellum prseter animos parabant.cio,cii. Confulibus ambobus Italia provincia de-c^£^ creta eft ; ita ut inter fe comforarent > «^^'''Jjj; fortirenturve , uter comitiis ejus anni/enoris anni ha- buiflet ; & focium ac Latuii noa^nis ex «odem exercitu quindecim millia) &L equi- ces quingenti. Q. Minucio cum ezercitu^ quem in L^uribus hal>ebat , .prorogatum imperium : adciUtum, in fpppiememum ut quatuor mitHa peditum Romanorum fcrn l)erentur« & centum quinquaginta eqmtes ; •& fociis eodem quioque miilia peditum im- Srarentur , duceati quiinqu^ginta .equites. i.Domitio extcattaliam, qu6 fenatus cen- iiiiflk, provincia evenit : L.Quintio Gallia, £l comitia .habenda. Prvetores deinde pro- vincias fortiti : AdLFolyins Cei^tumal«s urba- ^am , L. Scribo&ius Ltbo pere&^niun , {« Var ierius Tappus "Siciliam , Q»5aloni\i$ $arra Sardiniam,M«Bae^iu5 Tamphilus Hiipaniam citeriorem , A. Atilius Serranus iikeriorem. Sed hzs duohtts pring^m ienatufcQnfulto , deinde plebis etiam fcito permutatae pro- 'vincias iunt. A^Uo clfkSis 6c Macedonia , Baebio Briittai decretk Flaminio Fulvio- que in Hifpaniis prorciga^uin imperium. fiaebio Tamphilo in Bruttios duae legiantar ; ^ priufquam ii rediifent , vetuerat €n.Domitium confulem fenatus ab urbe tlifcedere. XXL Praetot^us Fulvio & Scribonio , iquibus , ttt }us dicerent Romae , provincia erat , negotium lautia decreta , & munera data , equi duo , bina equeftria arma , & vafa argentea centum pondo , 6d aurea vieinti pondo» XXlVl Quum alii atque alii nuntii bel« lum inAare afferrent , ad rem pertinere vi- fum eft, confules primo quoque tempore creari. Itaque fenatufconfultum fadum eft , ut M* Fulvius praetor litteras extemplo ad confulem mitteret , quibus certior fieret , fenatui piacere , provinda exercituque tra- dito legatis , Romam reverti eum ; 6c ex itinere prasmittere edi^um, quo co-^ mitia confulibus creandis ediceret. Pa- cjmifia^ ruit his litteris confut , & , praemiiTo edido, Romam venit/ Eo quoque anno ftiagna «mbitiofuit, quod patricii tres- in unum . locum petierunt , P. Comfelius Gn. F. Sci- Eio, qui priore anno repuifam tulerat, 6c .. Comelius Scipio , & Cn. Manlius Vul- fo. P. Scipioni , ut dilatum viro tali , non negatum, honorem appareret, confulams datus eft : additur ei de plebe coUega Ma- nius Acilius Giabrio. Poftero die praetores creati , L. ^milius Patilus ,M. ^milius Le!- pidtts , M. Junius Bt^itus , A. Comelius Mammuk , C. Livitis , & L. Oppius ; utri-« cpie QOCiim -S^^tclr cognomen erat; Op^ dbyGoogle 3i6 T. L 1 r t 1 f ■ pias is erat , qui claiTein^triginta na^iun in U.c.s6o. Siciliam duxerat. Interim dum novi magii^ *^''^**tratus fortirentur provincias , M. Bsebiusa Brundifio cum omnibus copiis tranfire io Epirum eft juflus , & circa Apolloniam co- pias continere : & M. Fulvio prsetori ur- bano negotium datum eft , ut quinquere- mes novas quinquaginta &ceret. XXV . £t populus quidem Romanus iti fe ad omnes conatus Antiochi praeparabat. f9j,i^ Nabis jam non difFerebat bellum , led fum- Cythium niSt vi Gythium oppugnabat ; & infenfos •/!f"f~ ^^jjjgjs ^ qubd miferant obfeffis pracfidiam « Achmx agros eorun), vaftabat. Achaei , non antea »«i/i««ui gufi capeiTere bellum , quam ab Roma rc- «croiuK. vertifTent legati, ut, quid fenatui place* ret, fcirent, poft reditum legatonun & Si« cyonem concilium edixerunt, & leeatos ad T. Quintium miferunt, qui conmium ab eo peterent. In concilio omnium ad bellum extemplo capeflendum inclinatse fententiae erant : litterae T. Quintii cnnSa- tionem injecerunt , quibus audor erat prs- torem daflemque Romanam exfpe^bndi. Quum principum alii in fententia perma- nerent ; alii utendum ejus , quem ipfi con- fuluiflent , • confilio cenferent ; multitudo Philopoemenis fententiam exfpedabat. Prs' tor h tum erat , & omnes eo tempore & prudentii & au£torit£(te anteib^. Is prae- tatus , Bfne ^omparati^ apud JEtolos effe, Hf prator, quum dt ^cUq confuluijpit , if[9 J dbyGoogle LlSEK XXXV. 3x7 fintentiatn diceret ; ftatuere quamprimum ■ ^ ■ «i ipfos , quid vellent juffit. Pratorem decreta U.c.s6o. torum cumfide & curd exfecuturum ; anni^^^''^ xurumque, ut, quantum in confiUo humano pofitum ejfet , nec pacis eos pctniteret , net belli^ Plus ea oratio momenti ab incitan- dos ad bellum habuit , quam fi apert^ fua- dendo cupiditatem res gerendi oftendiffet. Itaque ingenti confenfu bellum decretum cft : tempus &Tatio adminiftrandi ejus li- bera praetori permiffa funt. Philopoemen , praeterquam qubd ita Quintio placeret , & ipfe exiftimabat claffem Romanam exfpec- tandam, qua a mari Gythium tueri pof- fet ; fed metuens , ne dilationem res non pateretur , & non Gythium folum , fed Ersfidium quoque miffum ad tuendam ur- em amitteretur, naves Achaorum de- duxit. XXVI. Comparaverat & tyrannus mo- dicam claffem ad prohibenda , fi qua ob- feffis mari fubmitterentur , jpraefidia , tres teftas naves , & lembos priftefque , traditll vetere claffe ex fcjedere Komanrs. Harum novarum tum navium ajgilitatem ut expe- riretur, fimul ut omnia fatis apta ad certa- men effent , proveSos in altum quotidie re- migem militemque fimulacris navalis pu- gnae exercebat, in eo ratus verti fpem ob- fidionis , fi praefidia maritima interclufif- fet. Praetor Achaeorum , ficut terreftriurii certaminum arte querftvis clarorum impe- O iij dbyGoogle }i8 T. L I r I I >■ 'JL ratoram yel ufu vel ingenio sqnabat , ita »!ai^I rudis in re nayali crat ; Arcas , meditena- ''^ ' neus homo , externomm etiam omnium , nifi qubd in Creta prasfedhis auidlionim militaverat, ignarus. Navis erat qu^drire- mis vetus , capta annis o£^ogxnta ant^ , quum Crateri uxorem Nicseam ad> Naa- pado Corinthum veheret : hujus famamo' tus (fuerat enim nobiie in clafle regiaquonr dam navigium ) deduci ab ^gio putrem jam admodum & vetuftate dilabentem juf' iit. Hac tum prstorill nave praecedente cufe clalTem, quum in ea Patrenfis Tifo prae- FhUopct- feftus claflis veheremr , occurrerunt a Gy- »««• thio Laconum naves j & primp ftatim in? curfu ad novam & firmam navem yetus, quse per fe ipfa omnibus compagibus aquam acciperet , divulfa efl ; captique omnes , qui in nave erant : cetera claffis , prsetoria nave amiflSl , quantum quaque remis va- luit , fiigerunt : ipfe Pbilopoemen in levi fpeculatoria nave fugit ; nec ant^ fugae fi- nem , quam.Patras ventum efl, fecit. Nir hil ea res animum militaris viri , & mul- tos experti cafus, imminuit : quin contrai fi in re navali , cujus efTet ignarus , oSen- diffet , eb plus in ea , quorum ufu calle- ret , fpei naSus , breve id tyranno gaur dium le eSedurum afKrmabat. XXVII. Nabis , quum profperi elatos re , tum fpem etiam haud dubiam na6his, nilUl jam a mari periculi fore , & tenefr ^ zedbyGoOgle LiBER XXXV. 319 tres aditus clandere opportun^ pofitis pr»- *=as fidiis voluit : tertil parte copiarum ab ob- ijcjji; iidione Gythii abda£Hl , ad Pleias pofuit cafira. Imminet is locus & Leucis , & Acriis, qnlividebanturhoftes exercitum ad« moturi. Quum ibi ftativa effent , & pauci tabemacula haberent , multitndo alia ca- fas ex arundine textas fronde , quas um« bram' modb praeberet, texiilent ; priut- quam in confpedhim hofHum veniret Phi- lopoemen, necopinantem eum improvifo penere belK aggredi ftatuit, Navigia parva wwui» m ftationem occultam agri Argivi contra- ^^j^llaN xit : in ca expeditos milites , cetratos ple- ^ rofque , cum fbndis & jaculis , & alio levi eenere armaturs, nnpofuit : inde littora legens , quum ad propincruum caftris hof- tium promontorium venillet , egreflus cal- libus notis , noi£te Heias pervemt ; & , fo- pitis vigil^s , nt in nullo propinquo me- tu , ignem cafis ab omni parte caftrorum injecit. Multi prius incendio abfumpti funt , ouam hoftium advenmm fentirent ; &, qui ienferant, nullam opem ferre potuerunt. Ferro flammlque omnia abfumota : per- pauci tamen ex tam ancipiti pefte ad G^- thium in majora caftra pertugerunt. Ita perculfis hoftibus, Philopoemen protinus ad depopulandam Tripolim Laconici agri , oui proximus finem Megalopolitarum eft, duxit ; & magnl vi pecorum hominumque inde abrepti , priufquam a Gythio tyran* O iv dbyGoogle 310 T. L i r 1 I iesssBs nus prsfidium agris mitteret, diiceffit. Inde •!c.i9^ Teeeam exercitu contrado , concilidque e6dem & Achxis & Tociis indido ^ in qoo & Epirotarum & Acamanum fiiere pri» cipes » ftatuit , quoniam fatis & fuorum a pudore maritimx ignominiae reitituti ani- mi, & hoftium conterriti effent, ad Lace- daemonem ducere ; eo modo uno ratus ab obfidione Gythii hoftem abduci poffe. Ad Caryas primiim in hoftium terra pofuit Cythium caftra. Eo ipfo die Gythium expugnanun 55521.' ^^ > ^"J**5 ^^^ ignarus Philopoemen , caftra ad Barbofthenem f mons eft decem millia paffuum ab Lacedsmone) promovit. Et Nabis, recepto Gythio, cum expedito exer- citu inde profeSus , quum pra&ter Laced^- monem raptim duxiUet , Pyrrhi ( quae vo- cant ) Caftra occupavit ; quem peti locum ab Achaeis, non dubitabat : inde hoftibus occurrit. Obdnebant autem longo agmine propter anguftias viae prop^ quinque mi7- iia pafluum : cogebatur agmen ab equiti- bus , & maxim^ a parte auxiliorum ; qubd exiftimabat Philopoemen , t^rrannum mer- cenariis militibus, quibus jplurimum ^der iet , ab tergo fuos aggreuuram* Duas res iimul inopinatae percuTerunt eum : una, praeoccupatus , quem petebat , locus ; aJ- tera, qubd primo agmini occurriffe hoftem cernebat, ubi, quum per loca confragora iter effet , fine levis armaturae prseildiQ &^. gna ferri non videbat poffc. dbyGoogle LiBEK XXXV. 321 XXVIII. Erat autem Philopoemen prae- i n '■ cipuse in ducendo agmine locifque capicn- J^*^*J*J^ dis folertis atque usus ; nec belli tantiim 'p/u/o- temooribus , fed etiam in pace , ad id ma-^jJJJ^j* xime animum exercuerat. Ubi iter quer« nacula (latuere in afpretis & inaequalHfi fob difficile erat. Hoftes quin^ntos paffus ab» erant : ex eodem riyo utnmque cum ipnt" fidio leyis armatura aquati funt ; &, priuf^ quam (qnalia in propinquis caftris folent) contraheretur certamen > nox intervenit. Poftero die apparebat pugnandum peo amia- toribus circa riyum atTe : node in yiile a confpeAu hoftium ayerfa » quantam xDxir ^tudinem locu^ oceulere poterat , condi^ dit, cetratorum. ''"«J"" XXIX. Luce ortJ, Cretenfium leyis ar-r lofmm»' tnatura & Tarentim equites funer torrefr> /f«»Mif tem proelium conmiiferunt. Teleasaftus Cretenfis popularibus fuis» equitibas Ly-» ^ortas MegalopoHtanos prseerat. Cretemes ^ hoftium auxiliares, equitumque idem genus Tarentiini , pr^dio aquatoribus eraQt. Aliquamdiu dubium proefium fiiit » ut eodem ex parte utraaue hominum ge^ nere , $c armis paribus. Frocedente certa* mine , & numero yicere tjranni aoxilia» f es , & quia ita praecepmm a Philopffiffleoe praefe.4iis erat, ut, modico edito prcelio,ia fi^m iojclinase^t , hoftemqne ad iaiii£»! dbyGoogle LiBER xxxr. 313 fQtn locam peftraherent. ESusJ^ fecuti (u^ s=9 gientes per convallem , plericue & vulne- ^i^j^J; rati , & inteife^i funt , priufquam occul- ** tam hoftem viderent. Cetrati ita, qnan- tfun latitttdo vallis patiebamr , inftrudi federant , ut facili per intervalia ordinum fogientes fuos acciperent. Confurgunt dein- de ipfi integri , recentes , inftru6^i ; & in boftes inordinatos , eftufos , labore etiam & vulneribus feflbs , impetumfadunt. Nec dubia vidoria- fuit : esEtemplo terga dedit tyfattni miles ; & haud paiilb concitatiore cttHii , qu^m fec^ntus erat , ftigiens , ad caftra eft coiiTpuIfus : multi caefi capti- que in ea fuga fvnt. Et in caftris quoque foret trepidamm , ni Philopoemen receptui cani jumiret ; loca ma^s confragofa , & , quacumque temere proceffiftet , iniqua , qo^ boftem, metuens. Inde & ex for-' tnna pugn» , & ex ingenio ducis con)ec- tans , in quo tum is pavore eifet , unum dc, auxiiiaribus fpecie transfugas mittit ad' eum, qui pro comperto alFerret, Achso$ ikfuiile poftero die ad Eurotam amnem , qoi prope ipfis afiluit md^nibus , progredi , m interduderent iter ; ne aut tyrannus , <{uum vellet , receptum ad urbem hab^ ret ; aut commeatus ab urbe in caftra por- tarentur : fimul etiam tentaturus , fi quo- mm animi folfidtari ad defeflionem a ty- raimo ppfrent. Non tam fidem diftis per- ^^^*^'^ foga fecit , quam percuifo mem relinquendi 7rJ'4'w. O yj dbyGoogle J.14 . T* L I r i t caftra caufam probabilem prsbuit Pcfftero u.e.560. die Pythagoram cum auxiliaribus & equj- '*'** tatu ftationem agere pro vallo juffit ; ipfe , tamquam in aciem cum robore exerclt^ c^relTus , figna ociiisferri.ad arbem juffit. XXX. Phil(^>oemen. poftquam citatum agmen per angnftam oc procliyem viam duci raptim vidit, equitatum onmem » 6c Cretenuum auxiBares in ftationem hof» tium , quas pro caftris erat , emittit. lUi ». id>i hoftes adefTe , & a fuis fe defertos vi« derunt , prim6 in caftra recipere fe cooati funt ; djeinde, poftquam inftrufb acies tota Achaeorum admovebatur , metu oe eum ipfts caftris caperentur ^ fequi fuorum a^men aliquantum pra^greftum infiftunt. Extemplo cetrati Achaeorum in caftra im- petum taciunt : ceteri ad perfequendos hof- tes ire pergunt. Erat iter tale , per qupd vix tranquiUum ab hoftili metu agmen ex- FuniUur pediri poffet. Ut verbi ad poftremos prie- ciiM. lium ormm eft , clamorque ternbihs a terg^ paventium ad primaiigna eft perlatus» pro le quifque , armis abje^Hs , in circymjedas itineri lylvas diffu^unt , momentoque tem- poris ftrage armorum fepta via eft, maxi- m^ haftis , quas , pleraeque adverfas cadeiv- tes, velut vallo obje&o iter in^pediebam. Philopoemen, utcumque pofTent, infiare & perfequi auxiliaribus jums ( utique enim equitibus haud facilem futuram fugam }. ipfe gravius agmen via patentiore aa Eurotam. dbyGoogle LiBSR XXX K 315 iBimnem deduxit : ibi caflris fub occafum ■ ■ "4 folis pofitis 5 levem armaturam , quam ad ^'q\^\ perfequendum reliquerat hoftem, opperie- batur : qu» ubi priml yigilil venerunt, nun- tiantes , tyrannihn cum paucis ad urbenP penetraife , ceteram multitudinem inermeni toto fparfam ragari ialtu, corpora curare eos jubet ; ipfe ex cetera copia miiitum ( qui , quia priores in caftra venerant , reied^i & cibo fumpto , & modicH quiete erant) deiedos, mhil prxter gladios fe- cum fereotes , extemplo educit , & dua- Tvm portarufn ittneribns , qme Pheras , quae- ^ue Barboftheaem ferunt, eos inftruxit, qua ex &ga recepturos fefe hoftes crede- bat. Nec eum opinio fefeUit : nam Lace- daemonii , quoad iucis fuperfuit quidquJam , deviis callibus medioTaitu fe recipiebant» Primo vefpere ut lumin^ in caftrishoftium coiifpex^re,,eTegione eorum occultis fe* xnitis fe tenuerant : ubi ea funt prsegrefB » |am tutum rati, in patentes vias defcen» derunt : ibi excepti ab iniidente hofte paf*^ fim ita multi caefi captique font , ut vir quarta pars de toto exercitu evaferit. Phi- lopoemen , inclufo tyranno in urbem , in- fequentes dies prop^ tridnta vaftandis agris Laconum abfumpftt ^ debilitatifque ac Srop^ fra£Hs tyranni viribus , domum re-^ iit, «quantibus eum glpria rerum Achaeis imperatori Romano, & , quod ad Laconi- f\m b^tlivn attiper^t , prisiereotibtt» etiam« dbyGoogle 526 T. L 1 r 1 1 ^ ■ XXXI. Dam int€r Achseos & tyrafinafiff ^;5;jjj; bellum erat,legati Romanorum circumire £c; nanda & audenda Magnetibus effe. £t in« ter dicendi contentionem inconfuitiUs e vee-^ tus projecit , Tim quoquefpecie liberam Pe^ metriadm eM : re vera omnia ad nufum Ro» manorum fieri* Sub hanc vocem fr^mitu% variantis multitudiivs fuit partim aflTen- ium , partiin indi^nationem 9 dicere id au-y Aim eum. Quintius quidem ^deo e^ariit ira, ut manus ad coelum tendens, deo» teftes ingrati ac p^rlidi anjmi M^ietum invocaret. Hac voce perterritis omnibust, Zenoy ex principibus unus > magn \ micare ? Nec ullos prius cladem ejus helli ' fenfuros, quam qui mov{ffeni. Hasc n^irecibus , ut auxilia fibi , quum ilHs au^o- ribus rebeliaflet , mitterentur. Mille pedh: dbyGoogle LiSER XXX K 33^ tes Alexameno dati funt , & triginta de- 1 ■ *■ ledi ex juventute equites. His a praetore u.c.ffo. Damocrito in confilio arcano gentis , de ** '*^* quo ant^ didum eft , denuntiatum 9 Ne fe ad Mlum Achaicum aut rem ullam , quam fud iuifaue opinione pracipere pojfet , crede» rent miffbs ejfe : quidquid Alexamenum res monidjffet fuhiti confiUi capere ,adid, quam» vis inopinatum ^ temerarium ^ audax , obe^ dlenter exfequendum parati ejfent 9 ac pro eo acciverent , tamquam ad id unum agendum mjfbs ab domo fe fiirent. Cum his ita prs- paratis Alexamenus ad tyrannum venit » quem adveniens extemplo fpei implevit. Antiochum jam in Europam tranfiffiy mox in Gr^ia jore : terras , maria , JKIks , vi- ris compUturum. Non cum Philippo rem ejfe credituros Romanos : numerum iniri peditum^ equitumque ac navium non pojfe : elephan* torum aciem confpedu ipfo debellaturam. ^to» los toto fuo exercitu paratos ejfe venire La^ cedamonem, quum res pofcat ; fed frequen" us armatos offlendere advenienti regi voUtiJfe. Nabidi quoque & ipfi faciendum effe^ut, quas haberet copias , non fineret Jub teSUs marcefiere otio ; fed educeret , & in armis decurrere cogeret,fimul animos acueret , & eorpora exerceret. Confuetudine leviorem la- horem fore; & comitate ac benignitate ducis itiam non injucundum fieri poffe. Educi inde frequenter ante urbem in campum ad £u- rotam sunnem coepere. SatelUtes tyranni dbyGoogle 334 T. L I r I 1 sa= media feri in acie confiftebant : tjrnahflos U.C.56-. cum tribus fummum equitibus , inter quos *■ **^' plerumque Alexamenus erat , ante ugna yedabamr , comua extrema invifens : in dextro comu^toli erant, & quiant^aa" ziliares tyranni fiierant, & qui venerant mille cum Alexameno. Fecerat fibi morem Alexamenus, nunc cum tyranno interpau" cos ordines circumeundi , monendique eum , quae in rem efle yidebantur ; nunc in dextrum comu ad fuos adequitandi ; mox inde , velut imperato , quoa res po- pofciflet , recipiendi fe ad tyrannum. Sed, quem diem patrando ^acinori ftatuerat, eo paulifper cum tyranno vefl^atus , quum ad iuos c Acefliflet , tum equitibus ab domo fecum miflds , Agenda , inquit^ rts eji,ju' venes , auJendaque , quam me duce impigrc exfequi jujffi eftis, Parate animos dextn^que, nequis in eo , quod me viderit jkciemem , cejjet. Qui cunBatus fiierit , & fuum confi* lium meo interponet , fciat fibi reditum ad penates non ejje. Horror cundos cepit : & meminerant , cum quibus mandatis exif^ fent. Tyrannus ab laevo comu veni^t. Ponere haftas equites Alexamenus jubet, & fe intueri : coUigit & ipfe animum con* fufum tantae cogitatione rei. Poftquam ap- propinquabat^impemm facit, & , transfixo equo , tyrrannum deturbat. Jacentem equi- tes contodiunt : multis fruftra in loricam i^us datis , tandem ia nudum corpus Tul- dbyGoogle LiBER, XXXV. 335 fieta perveneruftt ; & ^ priufquaxn a inedia 'saesssk acie luccurreretur, exfpiravit. u.c.s6»« XXXVI. Alexamenus cum omnibus Sxf^ *' * *^ lis citato gradu ad regiam occupandam per- f'it* Corporis cuftodes , quum res in ocu-» s sereretur , pavor primb cepit : deinde , poiupiam abire ^tolorum agmen vid^e ^ concurrunt ad relidum trranni corpus ; & fpedatorum turba ex cuftodibus vitae mor- tifque ultoribus eft fafia. Nec moviflet fe quifquam , fl extemplo , pofitis armis , vo« cata in concionem multitudo fuifTet, & oratiohabitatemporiconveniens , frequen- tes inde retenti in armis ^toli fine injuria cujufquam : fed , ut oportuit in confilio fiiaude coepto , omnia in maturandam per^ niciem eorum qui fecerant , funt a£^a. Dux regia incbifus diem ac nodem in fcrutan* dis thefauris tyranni confumpfit : .£toli , velut capta urbe ^ quam liberalTe videri vo« lebant, m praedam verfi. Simul indignitas rei , flmul contemptus , animos Lacecuemoo niis ad coeundum fecit : alii dicere , exTun» bandos £tolos , j6c libertatem , quum re- ftitui videretur , interceptam repetendam ; aiii , ut cslput agendae rei efTet , re^i ge- neris aUquem in fpeciem afTumendum. La- tAui^^ conicus ejus ftirpis erat puer admodum , "^*^^^ educatus cum bberis tyranni : eum in dum equum imponunt, & , armis arreptis , -£to- ^"^^** los vagos per urbem caedunt* Tum re»ani invadunt ; ibi Alexamenum cum paucis re^ dbyGoogle 336 T. L I r I I iesBsss Mentem obtmncant. ^toli circa Chalci , ut rednceret domum copias , ipfe navibus Corimhum rediit. XL. Abftttlerunt me vetut de fpatioGra»- ciae res imfmxtst Romanis ; non quia ipfas operae pretitor efkt perferibere , fed quia* caaf^ ftrerunt cum A>ntiocho^ bdfi. Con- j^^j^^ ftklSbiM defignatis (inde hamqsvoluntatU maximum debere indicUim effe, j 1 qiidd nec paratus fatis ulld re,& ''"'IP^'"^ ^C.I^*. ad navigandum immaturo , vocantibus lega^ tis eoTum , haud gravath obfecutus ejfet , cre- didijfetque , quum fe vidijfent JEtoli, omnia vel in fe uno pojita prctjidia exijtimaturos tjfe, Ceterum eorum quoque fe , quorum f x- fpeSiatio deftituta in prafintia videatur , fpem^ ahundk expleturum, Nam Jimui pnmum 4nni tempus navigabiie prabuijfet mare^ omnem fe Graciam armis , viris, equis , omnem oram maritimam ciajjibus compieturum. Nec im^ penfce, nec iabori , nec perictdo parfurum , donec , depulfo cervicibus eorum imperio Ro^ mano , iiheram verh Graciam , atque in ea principes JBtolos fecijfet : cum exercitibus commeatus quoque omnis generis ex AJia ven- turos. Invrafentia cum ejfe JEtolis debere^ ut copiajrumenti fuis , & annona tolerabilis rerum aliarum fuppeditetur, HIN. In hanc fententiam rex cum ma- gno omnium aiTenfu locutus difceffit. Pofl difceffijm regis , inter duos principes ^to- lorum , Phasneam & Thoantem , <:onten- tio fuit. Phaeneas , reconciliatore /pacis & difceptatore de iis , quas in controverfia cum populo Romano efTent , utendum po- tHis Antiocho cenfebat , quam ^ys&rain % 'Adventum ejus & majeftaten* ^^ ^dUre nec faciendamRomani^^f*^^ * ,,- u.Uo fi» jr- qu^m arm^att TmUicr^, ^«^ v ce(r^ " dbyGoogle 346 r. L I r I 1 &99BSS mis cop non pojj^. Thoas negare , Pad V.f.^f»\^uder€ Phaneam ; fed difcutere apparatum kelli velle , ut tadio & impetus retangittjcat reps y & Romani tempas ad comparandum habeant. Nihil enim aqui ah Romanis im» petrari pojfe j totiu legationihus miffls Ro^- * mam j toties cum ipfo Quintio difceptando y. fatis expertum ejfe ; nec , nifi ahfcisa omni fpe , attxilium Antiochi imploraturos futffiu Quo cekrius fpe omnium ohlato , non ejji elanguefcendum , fed orandum potius regem , ut , qtioniam , quod maximum Jiterit , ipfc vindex Gracict venerit^ copias qaoqua /er- reftres navalefque arcejfat* Armatum regeat aUquid impetratumm : inermem nonpro uSEto^ lis modb , fed ne pro fe quidem ipfo , /uo^ jmrtr^-^tui ullius fumrum apud Romanos. Hsc J^"^_ vicit fententia ;iinperatoremque regem ap- toii «/. pellandiim cenfuerunt » & triginta princfr- ftUanu pgj^ ^yjjj quibus, fi quaveUety caniultd- ttt 9 delegerunt» lu , dimiiTo concifio , mul- timdo omnis in fuas civitates dilapia eft. XLVI. Rex pofiero die cum apocIeti& eorum, unde l>ellum ordketur, coafiika^ tktiitx^ bat. Optismm Tifum eft , Chalcidem , fruP-^ -W^2i nuper ab ^olis tentatam, primum efisH^ & celeritate in eam rem ma^>^ »^ Efentetr^c&^nam & apparaeu, opus Pitocidem eft • *ijr*\pedidfc«8 rex , qui •^jJunionmipaucM eyocatttyyiicipes dbyGoogle iiBEK xxxr. 347 roneam occurrenint , & decem 'conftratis b navibus fecuti funt. Rex , ad Salganea caf-^^ j^^- tris pofitis , navibus if>fe cum principibus iEtolorum Euripum traj ecit y &. quum haud procul portu egreflus efTet, magiftratus qaoque Chalcidenftum & principes ante portam proceflerunt. Pauci utrimque ad coUoquium congrefli (iint. JEtoli magpo- pere fuadere, Ut^ falvd Romanomm amU cuia^rtgtm quoque ajfumerent (bcium atquc amicum. Neque enim eun^ injerendi belli., fed Ubtranda Gracia causd in Europam tra- jecijfe ; & liheranda re , non verbis & fi-^ mulatione , quod fecijfent Romani. Nihil au-^ iem utilius Gracia civitatibus ejfe, quagi utramque comple&i amicitiam : ita enim ab utriufque injuria tutam alterius femper-prce- fidio & fiducid fore, Nam fi non recepijfent regem , viderent quid patiendum iis extemplo foret ; quum Romanorum procul auxUium , hojlis Antiochus , cui rtfifiere viribus fuis non pojfent , ante portas ejet. Ad haec Mi£Ho , onus ex principibus, Mirari Ji , dixit, ad }uos Uberandos Antiochus , reli&o regno Jiio y in Europam trajecijfet. Nullam enim civitatem fe in Gracia nojffe, qua aut pra* fidiumhaheaty autJUpendium Romanispen-' dat 3 aut fadere iniquo alligata , quas no^ lity leges patiatur* Itaque Chalcidenfes nf ^ue vindice Ubtrtatis ulh egere^ quum liheri firU , neqm prafidio , quum pacem tjufdtm fofuli Romani beneficio & lihertatem Atf- V fi dbyGoogle 34* T. L 1 r I 1 rssxssheant. Amichiam reps non aJpeman,neqU9 ^Q^^ipforum ^tolomm. Id primum eosproand' * cisfa&uros, fi infiild excedant , atque abeant : nam ipjis certum effe , non modb non reci" pere manibus , fed ne focietatem quidem iJ- lam pacifci , nifi ex atHSoritate Romanorum. XLVIL Haec renuntiata re^ adnaves, ubi reftiterat , quum efTent ; in praefentia (neque enim iis venerat copiis , ut vi agere quidquam poflet) reverti Defnetriadem pla- cuit : ibi , quoniam primum vanum incep» tum evafiflet, confultare cum^tolis rex , ouid deinde fieret. Placuit, Achsos & Amynandrum, regem Athamanum, ten- tare. Bceotorum gentem averfam ab Ro- manis jam inde a Brachyllas morte , & quae fecuta eam foerant , cenfebant» Achaeorum Philopoemenem principem , aemulatione eloriae in bello Laconum, infeftum invi- uimquc effe Quintip credebant. Amynan* der uxorem Apamiam , filiam Alexandri cujufdam Megalopolitani , habebat ; qui fe oriundum a Magno Alexandro ferens , 6- liis duobus Philippum atque Alexandrum , & fiHae Apamiam nomina impofuerat ; quam , regiis inclytam nuptiis , major ex fratribus Philippus fecutus in Athamaniam fuerat. Hunc , tort^ ingenio vanum , ^tolt & Antiochus impulerant in ipem , qnbd Is yer^ regum ftirpis effet, regni Mace- doniae, fi Amynandrum AthamahefqueAn» tiocho conjuiuiiret > & ea vamtsis i^otsai^ I dbyGoogle LtBER XXXV. 349 ibrum ^ non apud Philippum. modb , fed '==s« etiam apud Amynandrum , valuit^ I! cltv XLVIII. In Achaia lemtis Antiochi Sxo- ^^jjjjj lorumoue , coram T. Quintio , .£gii da- s^^^/Eto^ tum eft concilium. Antiochi legatus prior» JjJJl^ quam ^toli, eft auditus. Is , ut plerique» quos opes reeia alunt , yaniloquus , mar ria terrafqtie mani fonitu verborum com- plevit. Equitum innumerahilem vim trajici Hellefponto in Europam , partim loricates , quos eataphraCbs voeant ; partim fagittis ex cquo utentes, &,a quo nihil fatis teHifit^ averfos nfugiente equo certius figentes. His eqtuftribus copiis quamquam vel totius Eu* ropa, exercitus in unum coafH obrui poffent, aajiciebat multiplices copias peditum , St nominibus quo^e gentium vix fando au- ditis terrebat, Dahas^ Medos, Elymaeot que , & Caddufios appellans. Navalifim verb copiarum, quas nuUi portus capere in Gracia poffent , dextrum comu Sidonios & Tyrios , finiflrum Aradios , & ex Pamphy- lia Sidetas tenere ; quas gentes nuUa umi» quam nec arte , nec vinute navali etquajfentm Jam pecuniam , jam alios belli avparatus referre , fupervacaneum effe : fcire ipfos^ abun- daffe femper auro regna Afict. Itaque non cum Philippo , nec Annibale rem futmam Romanis , principe aUero civitatis , altem Macedonia tantum regni finibus inctufo i fed cum magno Afict totius partifque Eu^ ropc rege, Eum tamcn > quamquam ak ulur. dby Google 350 T. L 1 r I 1 wasBssmis Orientis temdms ad liherandam Gr£f JJ'^;J^cifjfi vcnuu, nihil poftulare ab Acheeis ^ in * quo fides eorum adversus Romanos , prioru joeios atque amicos^ Utdatur. Non enim , ut feeum advershs eos arma capiant, fid ui neutri parti fefe conjungant , petere^ Pacem utrique parti ^ quod medios deceat amicos , optent ; heUo fe non interponant* Idem ferme & ^tolonim legatus Archidamus petiit ^ nt, quas £sicillima & tadffima eflet, quie^ tem praeftarent , fpeSatorefque belli ^ ior« tunarum alienarum eyentum fine ulio dii^ crimine r^rum fuarum opperirentur. Pro- ▼edus deinde eft intemperantia linguae iii maledida , nunc communiter Romanonim » nnnc propri^ ipfius Quintii', Ingratos ap« pellans , & exprobrans Non viSoriam modh de PhiUppo virtute JEtolomm partam , fed etiam /alutem ; ipfumque & exercitum fua operdfervatos, Quo enim illum umquam sm* peratoris funBum officio eji ? Aufpicantem^ immolantemque i & vota nuncupantem facri^ ficuli vatis modo in acie vidijfe^ quum ipfe corpus fuum pro eo telis kaftium ohjiceret. Borum XLIX. Ad ea Quintius y Coram quiBus ^Ttoffi^ f^^p^ » quam apud quos verha faceret ^ di- lii?"*"" ^^'^* Archidamum rationem hahuiffe. Achaos tnim probk fcire , JEtolontm omnemfirociam in verbis , non in faBis ejfe ; & in conci^ liis magis concionihufque , quam in aeie ^ apparere : itaque parvi Achctorum exiftimof tionem , quibus notos ejfe feftirent , ficiffi -: dbyGoogle LiBER XXXV. 35r Ugatis rtgis, & per eos ahfenti regi eum fi ■' ■ jaSlaJfe. Quod fi quis antea ignorajffet^ ^"^nCaSu res Antiochum & JEtolos eonjunxiffet g ex ' ' legatarum fermone potuijfe apparere : men^ tiendo in vicem jadandoqut vires , quas non haberent, inflajfe vand fpe , atque inflatos ejfe ; dum hi ah fe PhUippum vi&um , fud virtute proteBos Romanos, & qua modd au^ diebatis , narrant ; vos ceterafque civitaus 6» gentes fuamfeSam ejfe fecuiuros : rex con^ trapeditum equitumque nubes ja&at , 6^conr fternit maria fuis claffibiu. EJl autem res fi^ millima coena Chalcidenfis ho/pitis mei, ho* minis & boni , & fciti convivatoris ; apud. • quemfolftitiali tempore eomiter acetpti, quum miraremur, unde illi eo umpore anni tam multa & varia venatio;homo non, quam ifli funt, glorioJiiSg renidens, condimentis ait va- rietatem illam', & Jpeciem ferirut camis , ex: manfueto fue jfaBam, Hoc dici apth in ec^ pias regis , qum paulb antijafiatii fint , pojffe^ Varia enim genera armorum , & muha nomina gentium inauditarum , Dahas , £» Medos , £*• Caddufios , & Efymaos ^ Syros omnes ejfe ; haud paulbt mancipiorum melius , propter fep- vi&a inmenia ;^qudm mil^um genus. Et uti* nam fubjicere oculis veftris , Achai , pojfem concurfationem regis magni ab D^metriade, nunc Lamiam in coneilium jEtohrum y nunc Chalcidem ? Fideretis vix duamm maU plf narum legiuneularum inftaY in caftris regis r vidcrttis refm ^-amc mendicantem propefrus^ dbyGoogle te thentum at JSltoUs , quod miliu admitb^ Y,q\\^'J^'' » ^^'^^ mutuas pecunias fomore inftipenr * dium quarenttm ; nunc ad portas Chalcidis ftantem ; & mox inde exclujum, nihil aliud ouAm Aulide atque Euripo jpeBatis , in JEuh tiam redeuntem^ MaU credidtrunt & Antio» 4ii dbyGoogle tjf LiB. XXXI. 357 alUm partem Umbriae pUgam Matirinam yo^ cabant. 4. P. jEUo (onfuU comitla hahente. Vnlg^ conjulum. Emendarunt Sigonius & Gronovius ex mff. recfepitque in contextum Crevierius. 5. Anno qttingentcpmo quinquagefimo fecundo»^ Ita legendum effe docet Dodwell. quem Tequun- tvtrClericus &Crevierius.Comipti hoc loco mff. babent anno quingentefimo quadragefimo primo. Tum refpondete placere. Dukerus , probante Crevierio , mallet refponderi, 6. Alteri confulum Aurelio. Ita tefte Jac. Gro- novio plures & quidem optimi codices , pro vulgato alteri confuli. 7» In campo Mariis comitiis hahitis. Non fo- let ita loqui Livius , nifi omnibus , quae comitiis agenda erant , pera^is : at hic demum ida co- mitia ineuntur. Itaque Jac. Gronovio obfecuti fumiis delenti' vocem hahitis , qux neque exftat in duobus Crevierii codicibus , & quam ab om- mbus omnino fcriptis fuis abeffe teftatur Dra- kemborchius. Pyrrho certt ttquahitis. Pyrrho dico ! quantum vel vir viro , vel gens genti pr^flat ? Ita refti ad mentem loquentis locum emendavit Vale* rius , mutatl interpun^ione , & reftituta voce Pyrrhc , quam , quia iteratur, omiferat loco pof- teriore librarius. Vulgo editur Pyrrho aquahi-' tis : dico , quantum . . . prctfiat. Qua in Ie£lione nec fenfus , nec verba cohaerent. Noftra nunc compara. Immo comparate , ut vult Gronovius , & orationis contextus flagitat. 1 S. Ohfecratique .... dii , ut. Voculam ut , I omiffam in vulgatis , reftituit ex fuis mff. Cre- vierius. I Qui corum minimk multa flipendia hahcrct. Im* ' mo hahirtnt , inquit Muretus* dbyGoogle 55* N T JS 9. Qm nmthmmt. Has Yoces , tainqiian fa^ penracuas plane , delendas cenfet CreTierius. Negarit ex ineena peamia yovere dchere, Ut infii , reponi Jiatim debere , ita hic legendum roveri dchere cenfet Crevierius , qui fufpicatar aliquid mendi fubefle in yerbis fequentibus : pofle tamen utcumque exponi , acdpiendo par- ticulam fi pro fi quidem , hoc fenfu , voTeri oon debere ex ineerta pecunia , quia pecunia femel vota non jam poflet in bellum ufui eSt : to- veri autem ex pecunia ex aerario ^eproiMnda, quae nifi definita fit , ac ftatim fepofita , totas aerarii pecuniam obligari voto , ac proinle sra- rii publici ufum in bellum nullum fore. Referrt conful juffus , fi poffet, Pardculam f. pro an ponere non infolitum Livio. Occummt paflim exempla. Quinqucnnalia rouu Quae fufcipiebaatar , fi in quin<[ue annos eodem ftatu refpublica ftaret. Vide lib. 21 , 16. 10. Excitis Salyis» Salyos , qui inter Rho- danum & Alpes incolebant , nihil fiuc pertinere monet CreTierius. Nihil certi ex codicibus , adeo inter fe difcrepant. Id unum conflat sob alios hic a LiTio appellari , quam e Liguria po- pulos. £. Furius Pwpnreo fui tum provimeidt praenu, Vociilam quiy quam fcripti non agiiofcunt , ecar fimus. 11. Ac magnam partcm, Voculam ae omit- tunt vulgatt , quam fcripti & editi veteres con- ftanter retinent, Ut Vcrmintt pacis dent leges , liherum arhi" trium ejus populo Romano permittenti* K. e* fi liberum arbitrium ejus pacis dandae populo Ro- nidoo Yennina perauttat. l^dc ialxi cap. i^* dbyGoogle iN Ltn. XXXL 359 Vulg^ edttur drhitruun eis pro ejus , fed inyitit (jcriptis & editis veteribus. Pro yulgato permit^ tenu , dedimus permittetui ex emendatione Ru« benii , i^fuam praecedentia poftulant. Sp, Lucrttius. Ita fcripti conftanter & editi aate Gruterum , a quo tSi yulgatum P. Lucrt* tius. 13. Solrendo ttre alieno. Re£k loquendi nor* ina ac confuetudo poftuLat «ri. Trientius Tabuliufque is ager . • . appellatus» Quia fcil. datus erat pro triente feu tertia parte pecuniae , quae ex tabulis publicis debebatur. 14. Et militum copiis, ExcidiiTe hic vocem eziftimat Crevierius , legendumque & exiguis aut parpit militum copiis» Navaliius certaminibus , neutro feliciter prm* Uom Hoc loco idem Crevierius unam deelTe vo« cem , unam fuperefTe exiftimat , legendumque iuchus navalihus certaminihus , neutro ( nempe certamine ) feliciter , vires expertus. 15. Qjut mifftt, in conciontm recitautqut funt^ Ita fcripti & edtti ante Gruterum , qui primus CQpulam ejecit. Occupantemqut GrdtcUt opportuna loca, Imm9 Thraciae : hujus enim funt ^nus & Maronea « & cetera , quae mox enumerantur loca. Hanc GroBOvii conje£^uram probat etiam Crevierius* 17. /n navu • . . congeri. Ita praeeunte Gro- novio e veftigiis codicum dedit Crevierius prd vulgato cogi vel conjici , quod nullus codex ad-> mittit. 7«« miliuris mtas jurare, Verbum jurare in- eleganter & fupervacu^ poiitum , atque adeo recidendum judicat Crevierius , ita ut ex pt«r cedenti fuppleatur , jurefurando adaBa, i8* Ut repente prQditos rau • # t • repenti omm dbyGoogle jto N O T M tus, Vacat tlterutro loco voz repentel 19. Indc in Nnnudiam ad regcs profiSL Ma* fihiflaifi 8c Venninaft , <{ui infra nominantor. Plerique fcripd & edid habent ad rcgm ^ de folo Mafinifla. 10. jlsrr duo millia fuadringenta quin^aginu, Ultimam Tocem omiiit Gronovius quam rcriptt & editt vetetes agnofcunt. 21. /a alas divi/um fociaUm exercimn hahe" hat, Lege cum Sigonio hahebant, Alas autem ▼ocabant partes illas fociorum , quia pleruinque ut alae in avibus , ita partes Ulae corpus legio- Qum tegebant. Id autem tunc moris fuifle ideo aotat Liyius , quod ipiius «Vo res immutata erat : non enim jam focii ; fed civitatem Roma* fiam adepti , in ipfas legiones contribuebantur. Unius autem dextrae alae foclorum mentio fit , quia fortaife finiftra juflu confulis in Etruria fubfliterat. In unum iocum eonnixi, Ita fcripti & editi ante Grutenun , cu)us eft Yuigatum anmxu JEdemque deo JovL Mendum latet in yoce deo. Lege cum Sigonio vel adefque duas JovL Vel ademque Dijovi : Jupiter enim Dijovis & diefpiter ab antiquis dicebatur. Cctfa aut capta, Ita codices pro vulgato ctfa & capta, Mox' cum fignis militarihus fiptuagaua* Grutcrus dedit oHoginta « fed invitis fcriptis & editis veteribus. * 24. Ad portas , ad muros difiurrunt, Ita ple- rique codices & veteres editi. Recentiores , ad portas , poji ad muros , vel ad portas & od &c, Diu optatd cade ..... expleturum, Nempe fe Tel fuam iram, Tale quid videtur excidiife. 15. Quantum , , • militum fcriheretur, Ita ple- tifque ex codicibus Jac* GronOvius , pro vul- gato confcriberctur^ 26« dbyGoogle tif liB. XXXI. 361 yi6* A Virtua yenienus, Ita fcripti & editi ante Gruterum , qui primus omifit prxpofitio* nem. Vide Cic. ad Att. 7,3. ay. Iluui ... vi capstur. Mendum latere ^ln AOinine urbis indicat yarietas fcriptorum. Jac. Gronovius ex conjeftura reponebat Cnidus , quam urbem Illyrici fuifTe contendit. 49. Primi Macedones .... auditi funt, Itt codlces & typis dercripti anti(juiorc$ , pro vul- ^ato , primb Macedoncs , ut primus edidit Gro« novius. Primb in SiciUam eanfcendcnmu Mallet Crc< vierius tranjfccnicnmu Cum. aliattgcnis. Vulgati poft Gtutcrum cum alicnis. Prifcam le^lioBem revocavit Crevierius» 31. Httc pf nohis diSa fau, Scripti feri & editi veteres diSta funt» Emendavit Afcenfius. ^T.. In Panatolico & Pylaico concilio» Hic & lib. 95 , 35^ Livius videtur errore nominis de- ceptus fuifle. PdnatoUcum fnit folius gentis ^tolorum coflcilium , quod habebatur in urbe ^toliae Thermo. Pylaicum vero totius Graeci» concilium ad Thermopylas. Polybius utroque loco loquitur de folo ^tolorum conciiio in urbe Thermo. 33. Copias Demctriadcm in Thejaliam contra-' hebat. Ita conftanter fcripti & editi ante Gru- terum , qui primus edidit in Thejfalia, Ad Lyncum, Ita nomen efferunt codices & veteres editi. Quidam Lycum reponunt , aili Lychnidum» .34. Paulo plus ducentqs paffus, Videtur er- toft effe in numero : nam cap. feq. Rofnana acies pauJh plus quingentos paffus abeife dicitur. ^^,, Ab Romanis autem ( aberat acies &c. .) Vel lege cum Gronovio » ab Romanis item j Tomus V. j^ *" dbyGoogle 561 N O T M vel tranfpofiti voce , dh Romanis ( aherat au^ um acUs &c, ) 36. Oclo foTiu indc millia , inttrvallo &c* Ita ex mfT. & prifcis editis liegendus , ac diftin- guendus locus , pro yulgatp , octo fermc indc millium intervallo &c, Parum • • . enufit • . . cian partc. Ita pleri- que codices : quidam cum Tulgatis habent /tfr- tim ; idque minus piacet , quia fequitur , cwn fortc» 37. Di/jferfi . . • • qitidam aherramnt. Minu9 re^h Tulgati poft Grutemm *, dtjperfi • . • quidcm aherrarunt. 39. Inde adPlurinam* Sigonius dedit adPel- liaam,, fed inyitis fcrlptis & editis veteribos. Sed ea quojue ipfa. Id babent codices & editi ante Gruterum , qoi primus vUlgavit » fed qutt quoque ipfi. 40. Adventum in Oreum, Prcpoiitionem , mo- nente Gronovio , & volentibus miT. delevimus. 41. Paulb plus quxngentorum paffuum, Cre- vierius mailet pautb pluit qiiingentos pajfus , ut alibi Livius loquitur. 41. Sequentihus eos hoftihusm h. e. (i forte eos fequerentur hoftes. 43. Sex nulUa peditum & equites, Sine du- bio excidit numerus equitum. Gronovius fufpi- «atur quingentos aut mille , quod nods nume- rallbus fcriptum librarii tamquam incognitum faepe omiferunt. Infra partem pauorum ex mfl*. & prifcis editis reftituit Crevierius , pro vul« gato partem juniorem , cujus audor Heinfius. 44. PUhefque fcivit, Ita dediffe Livium indi- cat confenfus fcriptornm ^ editoitmi ante Gru- terum , qui prinnis virigavit plehjque fcivit, Nominttfkt nmm% 6itU«tis ftatttls & imagi- dbyGoogle iN Lis. XXXI. 36J «iibus » etiam nomina , feu infcriptiones earum tolIel>antur. Itaque Dukerus delet vocem tfa- rum i & nomina putat efle ea , qUs aliis ope- ribus infcripta erant, AddUumque decreto. Copulam induximus , quam ignorant fcripti & editi veteres. 45. jEque immodicis . . . atque in Ira fuerant, Ita Crevierii codez Vtft. cui accedunt plures DrakemboFchii .-, "j^tq vulgato , ac qua. in iram. fuerant, Succedentium mttros. Ita fcripti & editi ante Afcenfiura , cujus ~eft vulgatum , fuccedentium muro. 46. Ad Zelafium miferunt ( Tfihmia, id fup^r^ Demetriadem &c. ) Zelafium , Ifihmia , inc6gnita . fivnt nomina. GrQnovius conjicit ad Phalafiam mifemnt , Ifliaotidos fuper Demetriadem promon- toriunt eft , hoc eft , e regione Demetriadis. De Fhalafa & Ifliaotis vide Cellarium Geogr. Antiq. Et cunieulos » fupple agebant. Priore oppu- piatione. De qua vide lib. 28,6. ^ . Et pmuZ minarum. "Voculam & delevinius , ^uam ignorant^^plerique codices. ' '^ ' ^geleon , nihil minus timentihus. Supple o'p» pidanis ,. vel lege ciim Crevierio tiruenfes. 4S. 5i non cum prtttoris , fed confitis exer-^ , citu rcm geri voluerit. Res profewo ,ge^a eft confulari exercitu , ut «bnftat ex capp. i i & IJ, fupra. Itaque cenfet Creyierius hfc aliquid effe mendi , legitque fi non duBu pratoris , fed confulis rem gcri voluerit.^ j . , ', ^ 49. Ut veritas r^rum gefflarum . . .„^ttJZic«. V/^^ ^tfrefttr. Edebatur olimj utvirtutpf^rihjm ^ffi^r^ fum . . . yiderentur^ nullb fenfu. yuIg?.tW?n"'-.^ a 6igoaio , qiil qujdem t Crc.vier^o^^udi(je^ n^n^^ dbyGoogle 364 N O T M tem Livii attigit, fed verba ejus parum felicl* ter reftituit. 50. X. Tenntio MaJJiUottL Ita Gelenius , 8c c6 ducunt codices. Vulgo editur Mafsd , quod «ft cognomen Bxbioriun ; eft autem MaJfUiota Tprentiorum. Vide iib. 38 , 42. Qucm prafcntem creaverant. £t hic (ine canfa difceiTit a fcriptis & editis Gruterus : eft enim ejus vulgatum crearant, IN UBRUM TRIGESIMUM SECUNDUM. Epitome. ConfuUs frater» Addunt vulgati na- y4Zc pralio , de quo neque apvid Livium , ne- que in miT. pluribus mentio ulla. Mox pro £n iuhaam & maritimam oram trajcSus , Eretriam expugnavit. Crevierio ex capp. 16 & 17 le- gendum videtur in Euhaam trajcSui ^ Eretriam O Caryflum cepit. Carthaginienfium ohfidtbus, Ita codices pro vul- gato Cdrthaginienfibus ohfidihus. Mox duo millia nccati funt , haec verba in editis recentioribus Omittuntur , quia Livius narrat infra cap. 26 , de quingentis modo fupplicium fumptum fuifle. Sed viri do^i obfervarunt au^orem epitomarum faepius' ab Livii narratione in diverfa abire. Cap. I. ^Quoi ficrilegii compertos. Vide fu^ pra lib. 31 , 11 & 13. Et in Ade Herculis capiUum enatum» Merxto haeret fuper hac re Titius , & iegendum conji* cit caprificuni ehdtum* 2. Centum redditi ohfidts. Atqui lib. 30, 27; cet)tum omnind obiides Poeni.dare jubentur. Fieri poleft ut (upri Livius Polybium exfcripferit i mc autefft aIIos'au£l6res fecutus iit. ^ t^ cdU/f^}v^'4iaUf1t* cogerftuu Ita ftripti g^ dbyGoogle IN LiB. XXXIL 36$ «diti ante Frobenium , qui maluit dugtretur, 3. Duo nuUia ea milUum fiiere. Ita Gelenius ex tbS, & editis veteribus. Pronomen ea omit- tunt recentiores. ConfeHos jam fe lahore , opere. Vulgo 6^ opere : fed copulam ignorant fcripti & editi veteres. 4. Quas cala vocant ; Theffaliaque 6»c. Lo« cum levi mutatione adjuvandum cenfet Crevie- rius , ac iegendum , ipfis faucihus imminentes , ^uas cetla vocant Theffalim , qua ( fcil. TheiTa- lia ) tranfounti confragofa loca • . • . immaifa panditur plamtits &c, 5. Datd quantacumqut quiete temporis. Ha|.id difplicet Crevierio Jac. Gronovii conjeAura le- gentis , quanticumque quiete temporis, Laxaverat annus. Vulgo laxaverat animus : quae le^tio (bre nequit. Correxit Gronovius ex conjeftura , quam in contextum recepit Dra- kemborchius. Annus dicitur anni tempeilas non jam bello gerendo idonea. Eleis Alipheram, Non dubitat Crevierius quin legendum fit non Eleis , fed Magalopolitis cum Gronovio. Id patet quum ex iis qus fequun^ tiir, tum ex lib. 18 , 8. ubi Megalopolitis pri* vatim , non communi Achaeorum reftituitur AU* phera , quam "^idetur poftea Philippus in fuam poteftatem iterum redegifte. Macedo^um animos fihi conciliavit cum H^ra» cUde. Locus de menda fufpe^^us. Plerifque in mfT. ac prifcis editis defunt voces fihi concilia- ■ vit cum , ut forte legendum ftt , Macedonum animos Heraclide , feu puniendo Heraclidem , fubintelle^o ex prscedenti frmahat. ^ Tum magnd curd apparavit, Ita codices pro vulgato cum mdgna cura, 6* Et quia rcSo itinere. Copulam ignorant Qiij dbyGoogle 366 N O T M fcripti & e£ti aote Heinflum , ut & mfra triginta & dtto. At paulo poft y ia «o pralio , vulgati male Omittunt pronomen «> , quod fervant fcripti & cditi omnes ante Frobenium. •8. Pnttorihus ^uoftu jujfi fcr^ere militct trdnu Kempe confules juffi erant , Mareclla &c. Vul- gata le^io pratorts ferri non poteft. Emeodavtt CreTierius minimsk mutatione , aut potius nulla » i;aum errori anfam dederk ratio fcribendi com- pendiaria prat. quod non pratorct , fed prtctori^ hus erat reddendum. Id gratum fcnatui effc. Ita fcriptr & editi ante Gronovium , qui primus dedit fore. Gratum enm faBurum & fcnatui, Non difplicet Rubenii conje^lura tegentis gratum ei ( nempe populo Romano ] futurum & fcnatui. ^. Vim facerc conaretur. Ita Groaoyius. Alit Viam faccrt conaretar. Utraque le^io 6c fcriptis. 8t edrtis pnoribus nititur : unde Drakembor^ diius fufptcatur fcripfifle lAy\\m vi viam faccra €onarctur. xo. Arhittio , fuo vtttcnt ^ populQmm. Legi^ )ubet Gronoviiis guorum veUcnt populorum. Vi-» de'tur tamen vulgatum defendi poife hoc co-> lore , quod pronomen relativum fsepe cafu ref-t pondeat voti pracedenti vel fequenti , licet oratio alium cafum requirat. jtptum urgendis regiis. Ita Gelenius ex verbis ' corruptiffimia codicum , ex quibus Gronoyius; putat legi pofTe , aptum urgendo cominus. • II. Ut poUiccretur. Ita conftanter fcripti & «diti ante Frobenium , cujus eft vulgatum pol^ Uccatur. Infrji dedimus ex iifdem fcriptis & edi« tit tradit pro tradidit. • 13. Efi in Tripkylia temz Melotidis* Hac iorrupta ; cft enim in Peioponnefo Triphylia | dbyGoogle IN LiB. XXXIL 367 cerra autem Melotis prorfus ignota. £x conje- Anra Gronovius emendabat , tfi Stymphaliam inttr & Elmiotidem* Stymphalia {)c Elimiotis funt regiunculae in Macedonia , non procul ab Aoo flumine. Indt pofttro dit ( ingtns ittr agminis , fid mt-^ tus urgthat. ) Ita ex (fonje^hira Gronovii Dra- kemborchius , 9f, favent codices , pro vulgato , inde pofltro die ingtati itinert agminis ( & me- ttu urgebat ) in monttm Lingon ptrvtnit : ipji montes Epiri funt, In his poftremis aliquid eie vitii judicat Crevierius ex ipfa orationis dru» Aura , & ex yarietate numerorum in eadem re» & ex nomine montis parum noto. laclinavit fintentia fiium in Thtffaliam agmtn dtmittert, Ita Gronovius , 8c favent codices ', pro vuigato dimitttnt, Idem pro fiuun » <)uod friget , reponit eitum, PalApharus, Ita plericpie fcripti & cditi ve- teres. Recentiores PaUphatus , non minus igno- tum nomen. Ortelius fcribendum cenfet PaU^ phatfalus, Quod Athamanum, Vox cornipta , pro qua Rubenius reponit Thaumacos, 14. Eo demum metu, Ita codices Flor. & Lov. ut conjecit Perizonius probatque Crevierius pro vulgato eodem metu, 1 5. Primam urhium . . • Phaloriam, Ita hic & iib. 36 , xS, fcribitur nomen urbis , nonPAiS- leriam, Infra pro Pitra , quod nomen rufpecr tum , reponit Sigonius Pialia, Utrum Ltucadtm ^ an finum Amhracium, Ita fcripti & editi veteres. Vulgati poft Gruterum^. Leucadtm ac finum Amhracittm, 1 6. Ad Zamam infulam, Alio nomine Samcn » quam plerique eamdem ^i![e cum Cephalenia pu* tant. Q iv dbyGoogle 368 N o T M Jujfis ceuris . • . maturarc ftqid, Tca pferf^e Ccripti & editi veteres , ut voluit GronoTrus, probatque Crevierius , pro volgato maturatt f> ftti. T 17. Longiorem atrocioremque oppugnationcm* Admitteada videtur Grooovii conjedura legen- ti$ longioreffi Atracis , V6l ad Atracem oppugna" tioncm hahuit. Vide fupr4 c. ly; niii forte vox Atracis excidit ^ legendumque , longiorem atro-' doremque Atracis oppugnationem haiuit : nam omnes fcripti vitiofam le^onem retinent. Ee fi quas incidiffent .... hafiilia » • • ircbit vaUum explebant. Ita fcripd & edtti veteres. Vulgata le^io , fi quam incidiffent .... hajizla cxplcbat , quae vel Ftobenium vel Gelenium ZMf Aorem habet , nullo codice nititur. 18. Araicyra in Phocidc. Hanc urbem Livius lib. 26, 26, pofuit in Locride ^: fed nimirum Phocidis & Locridis fine& , ad maris oram , ^nt admodum incerti. 20. Pro hono aique utiii fitdere dcfendendtan» Immo fore defcndendum « quam Perizonii conje- Auram Crevierius probat, & illuftrat exemplo ex lib. 38 , 59, fore erubefcendum, 21. Et modh. pofiulat.. Voculam & omiiTam 10 vulgatis fcripti & editi veteres conftanter cxhibent. AchsU portus. Locus corruptus« Senfus requi- rit , ut conjidt Gronovius , Jki c»ercitus vel Ju^ viret*. Nec duce canfuU^, ncc exercitu^ Monet Cre- vierius legendum. ,. nec duce. confule , nec cxercitu ConfiUari^ Nec enim a confularibus , fed ab ipiis confulibus pofterius hoc bellum geritur. Ne Jint cum Philippo res^ Mallet Dukerus ne fit cum Philippq rcs ^ $c id h^c Ccnf^ frequCQ^ tiu« eft« dbyGoogle ' i)f Lta. XXXIL 369 11. Datniurgos focant» Ita htc & Jilibi codl» ces fcribunt , non demiurgos, 23. £f /uffragio ertatum fuo^ imperio ji{fio patiebantar, Hcc comipta. Gronovius conjicit , & fyjfiagio treatum fuo imptratorem » jt^fium fd- tiehaiituu Omnis inde fpes pugnantihus, Immo. oppu- gnantibus , ut emendat Gronovius , probatque Crevierius. 2f. Adhortatoir, Ver^ omnino Gronovius re* ponit , ad hos orator . . . miffus* Nihil fatus , tantummodo . . . refpondit» Hcc yvL Livii judicat eiTe vir doihis apud Grono- vium , velletque « nihil ftatu mutato , vel niAi/ /tffu motus .... rejpondit, Quam conje^uram plures mif. verifimilem reddunt. 26. Cogendis redire in colonias, Abundat vdx reiir< » quam delendam cenfet Gronovius. 27. Jkf. Sergius Silus, Ita prxnomen exbi- bent cbdices & veteres editi , non Manius , ut primus dedi^ Sigonius. £x iifdem fcriptls & edS^ tis vetuiUorlbus dedimus infri curules mdiles , quem vocum ordinem invertunt recentiores editl. 28. Nunc quofue in hihema profeBum. Vulg^ nanc prope, Correxit Crevierius ex conje^raH, quam omnino veram putamus. Splent autem voces quoque Sc prope permntari a .librariis* r OSona millia peditum , , , & quadringeni equi» tes, Ita iegendum fuadent plerique codices & veteres editi , qui habent partim quadringeni , partim quadrigeni , «at^quadrageni, Vulgo edi- tur oBona wUUia peditum , , » , & quadringeiui equites y ubi numeri diftributivus & cardinalis junguntur , contra fanam loquendi rarionem* 3.^. Trecen^ famiU^ lu cum prifcis editis Q V dbyGoogle J70 N O T JB pleriquc eodices« Quidam ]iatf>ent ftxetnftmt "^ aut etiam tricen^, Solent autem triceni aut ire^ €eni ab tndo^tis librariis commutarL Clajadimn , , . Ligurum* Alibi Galliee ai^fcri— Utur. Itaque iion fioe caufa Srgonius reponir Catifium, Vide Cellarium Geogr. Antiq. |o* &yf€f amnis Mincd rifOMu Editt vulg^ fftptfi » fed inritts codicibus. In iis AmiUarem Pantfrum^ tmperatorem, De qno Tide fupri lib. )x , 21. Htc & infra lib.. 33 » 23, non Auusy (ed aliorumopiBionem rei» itn Livius. 51. Hiems jam «e umpere erat ^ qmm T» Quiniins ^. H«c vitiola diftin^o recenttore» •ditos obfedit. Prifcam levocavit Crevierius. jx. Ufque in adrentum ejus. Ita codices ^ ipiod praeftat vuigato , ujque ad adventum ejus. Id fravath coneeffum regi eft , non quin cupe'- ru Quintius. Hiat oratio , inquit Gronovius ^ cujus conjef^ura videtur tffe admtttenda iegen- tis , id^ non gravatc concejfum regi eft , quum auperet Quintins, Ut nuUa ftdks fit. Gelenu eft faac It^o r nam fcripti & editi veteres babent , ut in nulia *fdear fit , unde Gronovius conjicit ^ ut in dw Mo fidts fit. 5}. jid Quum, Ita fcripti & editr Grutere priores , ut ex Polybio reftituit Crevierius ^ 1>ro vulg^to ad Cium, Nicepkorium, Lucum in A£a ,. sh Eumene rege |>lantatum , ^uem Phili^puS exciderat. - £t P-erinthum By\antks. ka legi jubet Sigo^ ^us ex^.o}ybio , & ipfo Livio 11 b. ^3 , 30» iCodices vari6 P^toplum , Penopium * Penopo^ htm^ un^ vulgati Panepolim. 54. ^lRiimit di exercm* Yoce^ ife ixeratu » dbyGoogle lif LiB. XXXll. 37 1 vitiofas eife cenfet Crevierius , & pro iis re- ponit dtaretum » de quo folo loquitur Polybius. 35. Quintius poftcro die ad Nicaam, Videtur fizcidiiTe nafits aut i^rum, Philippi nuUus ufquam, Videtur legendum efie cum Dukero PhHippus nuUus ufquam, Nec amquam • • • eau/as certamimim diponcre. Immo dcfore , ut «onjicit Gronovi\is. 36. Ut fpecicm UgatiorU adjiceret , & Q, Fa* ^ium • • . • mifit* Ita ' e fuis raS, dedtt Drakem- f>orchius , ut voluit Crevierius. Vulgo editur , lUqut /ptciem legationi adjicertt , Q, Fabium, .• mifit ^ fen£u pian^ contrario. Nam legatioai ipeciem adde]»at Aioynandri regium- noxnen , inquit Gr6* fiovius p qui ingenio fagaci atque induftria ufus eft in eluendis libri buju& iiiafiuHs\ fcriptorum codicum ope deftitutus. Nam prima pars ex unic* codice Bambergenfi prodiit anno i6i6, quum nltera a cap. 17« ex unico item codice Mogui»> tino prodiiflet anno 1518. Et dum regem aufknmt. Nempe e concilio, fofemntqua in hofpitium. Et quando tuta ea* Ita ex unici codtcis jum priores editi , pro vulgato > quoniam* 3. A fedecim anniu Codex & priores editi liabent per notas numeraies xvt. Duce Cydamte, Ita fcribit codex unicus a. re» 4Iq cafu Cydas. Horrion maluit Cydate^ 5. Qud evulsd, Ita dedit Drakemborchius^ ^ propii^ inh«rens veftigiis €odici« ^ prionm dbyGoogle tH LiJB. XXXIII. 57J «edttorum ^qux vulfa, ,■ ande vulgatum qui milsi. l/t nequ€ qtut cujufque fiipitu palmafit, Deefl« hic membrum orationis conjicit ex Poljbio Cre« Tierius » quod quidem ita coocipi pofltt , ntqm pus cujujque palnut fiipes pervtderi poffit, 6. Quando prttter fptm hoJUs o.ccurri$ &e. , Codex unicus » ut fupra cap. 2 » fcribit quo. Id re&h Querengius exponit quando, Vulgati mi^ lius red^ quum aut fi qtddene aut etiam quo^ ntodo^ 7. MiUe pedite*. Lege ex Poljrbio » milk veUtes, S. Ne ipfi quidem in tuto jam receptus erai. Hetnfius mali ac ne ipfi quidem^ additi voculi^ quam codex & priores editi tgnorant. Haftis pofitis , gladiis rem gerere jubet, Crer vierius dubitat an Livius Ttdk Polybium expref- ' ferit^ quem yide lib. 17 , ao. Jubentur phalan- g;itae , haftis no~B poiitis , fed demiflis , & ant^ fe pro vallo projeOis , hoftem invadere ; & hoc crat proprium robur phalangis» Vide lib. ^x , 17. Sequentia , dimidiMim de jfronte demptum/m-' trorfus porreHis ordinihus dupUcat y idem Cre- ▼ierius per hypallagen accipit , pro , dimidi^ de fronu dempto , iatrorfus porreHos ordines du^ plieat, 9. Phalanx , qu4t venerat. Legendum conjicit GroBOvius qux Uva erat , aut qum modh vene^ tat , ut fuipicatur Crevierius. In dextro comu, Res ipfa clamiat legeBdum in Uvo comu , aut in altero comu, Extemplo confiUo capto, Dukerus mallet ex tempore confiUo capto , pro extsmpU ^ & errocx locum dace potuit vox eadem paulo fuperius pofita. 10, Tum & ipfe acie excejfiu Groaoviu* exfc^ KjbyGoogle ^74 lio T M fiiinat €X A«n. quod jerat RomMu , fa^m «fie 6c fic legendutn , fignU Atqut amus /ulgere Romgnis , & ipfi acU txceffu , & quidem pGdy- bius ezprelsi Romanorum in hac re meminit. Impetiu in eofiem faSusm Ita ex cpdice prio^ res editi. Vulg6 impetus in eosfaSus, 1 1. InMMcedoniam concefii» Ita priores t^d^ pro recenttorum ceffit» Jam tum€ntes. Nempe iri. Ita ez ipib codtce typis defcripti , pro timentes jam , quae eft c«ti- jeftura Querengii. 1^«« ( fcil. arrogantia ) ranitate fua ofini^ iat» GronoTittS mallet ^ud yanitau ojfendehat, II. Negart ^toUs aut moris Romanonm nw wtores, Legit Gronovius menufrem ut referat^^ «d fententiam. Aut fihi ipfos , ex more Uvii , -pro aut fihi ipfis, Aiitijimum quentqut animmm manimum kahere, Vox animum non eft in fcripto , unde Querecw gius legebat mitijfimum quemque » masimum ha* ^eri , feu maximi animi yirum. Non iis conditionihus iiligahiiur pax^, ImQio jpaeis , ut Terbum ad Philippum -refe^tur , 9c ita voluit Grotnbvius. 13. Is datus erm Uau eoUoquio, Gfonoyiiis mavult diHus y & ita folet in hac re Livius. . Contentio . . . orta efi de Tkehis, Quintiu^ li- tem non mevit ^tolis de Thebis Hitioticis , quas y utpote bello captas , iifdem reddendas «ODcedebat , fed de ceteris Pharfalo , Lariifa , Cremafte , Echino , quae voluntate in ditionem Romanorum venerant , & ideo non poterant dici capta , de quibus foUs foedere cum Romd- tiis ftatutum fuerat. Vide Polyb. Exc. legat. 6. BelU etiam . . . caufa fiunmt, Crevierio ma.- gts placeret caufa^ dbyGoogle iN LiB. XXXIIL 375 \ 14« ^l^^od jam antk ihi /uerat. Yidetax e^ci« •difle vox fratfidium» Ctntum equitihus, Editi ex codice fcabent mo* do & cquitibus : ubi vocula & videtur fuiffe nota numeralis cl , hoc eft , centum quiaqua^ glnta* ' Ex quihus armatura hris , & trtcenti equitcs^, 4rc, Locum corruptum alii aliter eracndant^ o.m- nium felicifHm^ Perizonius , qui ratus excidiffe numerum armaturae levls militum y cetera fic refingit : erara autem cum eo quinque PiUHa mi'- Utum\ ex quibus . • • armatwA levis , 6* trecenti equites, Cum iis copiis , dimifis , qui Jpecularcn» tur , quam in partem hofles effundertnt Jefc , op" ftriehatur, l^, Parte dimidid exercitis dimifsd, Senfus fiagitat , ut prb dimifsa, legarous, yelfecum re^ tentd cum Cr inquit «Polybius , prti^ cipua capita erant , ut ceteri omnes Graci , & qui in Afia Jegunt , & qui in Europa » lihert fint j fuifque lcgihus utantur : ut qui in Philippi ditionc funt , & fi quas.ilU urhes Gr^corum prte^ fiiis tenei , eas ante ceUhrationem ludicri Ifih'^ miorum Pkilippus Romanis tradat» Euromum , Pedafa , Bargylia , Jaffum , item Ahydum , Tha-- fum , Myrinam , Perinthum , deduHis prafidiis ^ liheras effe finat* Excerp. leg. 9» Naves omnes teHas tradere ^ quln & regiam. Videtur ex Polybio legendum , naves ornnes te^ Has tradere , prater lemhos quinque & regiani, Ne plus quingentis, Pighius reponit , ne plus quinque millihus, De hoc capite nihil habet Po« lybius. Triginta quatema miUia pondo. Nihil potefl «rui ex his corruptis , quae Crevierto & alils interpretibus yidentur ranari non pofTe fine li- bris. 3 X . Qu^ in Grttcia fint ^ nt nominattf. Lege cum Gronovio , non nomimust intercipiantur. Ah Elatia, Dukerus reponit , Quintius ak Elatia. ReA^ , neque enim fuppleri poteft no« men , quod jamdiu non fuerit appellatum. Si veram caritatem , majefiatem. Lege cun» Roellio , fi veram caritatcm , fi majefiatem ... velUnt effe. 31. Qute fita fortuna effet. Dukerus fufpica- tur hic excidiiTe quaedam , & Livium dixiiTe ho* mines , tum folito frequeotiores ad fpe^^aculuoi concurniTe. dbyGoogle ]j80 N O T M Senattts Romaiuu & T. Qjdntius, Ita pnores ^diti. Pighii con)e6hiram , finatus populufyuc Romamts , in contextum recepit Gruterus ; fed Polybius f quem exfcribit Livius , & Piutarchus iinllam populi mentionem faciunt. Qttod ad qutmque pmineret. Hsc verba nihil Livio dignum Habere , fed potius ofcitante li- brario , monet Crevierius , eaque vel reci- denda , vel immutanda efle. Idem cenfet Du^ kerus. Iterum prommtuaret eadem. Lege vel cum Gro- novio , iterum pronuntiare eadem , vel cum Cre- vierio , iterum pronuntiavit eadem , ut verba iint non revocantium pneconem , fed Livii narran- tis , quid fecerit prsco. 34. His eadem^ qute fere Romit erant , rer- ^tf . • . jaSata* Deleti voce erant , legit Gele- nio monente Gronovins , his eadem , ^11« fere Ronut , verha • • • . jaBantihus , nihil jant per" plexe pronuntiatum, Ahftinertt liheras , omnefque' Gracas» Bofius cmendabat , kas fineret liheras omnefque Gracas. Qubd deereta . • • civitates pronuntiahant, Haec corrupta (ic ad mentem Livii refingit Crevie-- rius , quhd deereta decem Ugatorum in eivitates nominatim pronuntiahantur. Phocenfes , Locrenfefqu^ , fi^ut ante fueram* Ita Uriinus ex Polybio emendavit locum in vulgatis mendofura , Phocenfes , Locrenfes , C^ qu€t ficut ante fuerant adjcBa , decreti &c, Pleurato Lyeus, Videtur legeiidum cx Poly- bio f I^cnidus» 3 5« Thermopylas , uhi frequens • . . convtnttis ( Pylaicum appellant ) venit. Palmerius erroris Livium arguit , quod quae Polybius de concilio ^tolorum Thermaico dixerat , ille intellexit de d byGoogle tN Lia. XXXllI. 381 concilio GraBcorum Pylaico ad Thermopylas* Vide ad 31 , 32. Ab eodem errore dedit infri» JEtolos pracipui monuit j fed vox prttcipu^ non reperitur apud Polybium. Paulo poft alU inter^ qutfli funt. Verbum eft rariflimum , & cujui haud facile aiiud exemplum reperias , unde Crevierius reponit ex Polybio , alii Uniter quit» fti funt* 36. Minimh ad mora tadium patiens, Ita ex archetypo editi priores. Ab Grutero eft vulga-» tum ) ob mortt tadium, Crevierius mallet , vo- cibus tranrpefttis , minimc ob tadium mont pam ticns, In CapUotio Jovi .... in ^dc, Voces in ttdt delendas cenfet Crevierius , vel ejeila prapo- fitione iegendum , CapaoUno Jovi . , , in adc, 37. Pcr apcrta , caquc tuta loca. Ita codex & editi ante Gronovium , qui primus edidit , ^6quc tuta loca. In dcditioncm vcncrunt. Gruterus maluit in dUioncm vcncnmt. Utraque ledio proba , & apud Livium occurrit. In pcdites fingulos dati oSingenti etris. Immo eSogeni , ut refte emendant Glareanus & Gro- novius. Corneiius , qui de iifdem Infubribus & . praeterea Cenomanis triumphavit, feptuagenos ^ris militibus divifit fupri c. 23. 38. Quos in Theba. Locus fradus. Emenda- bat Gronovius quafi tabe. His vocibus recifis fenfus conftat. Et jam opeta admoventi. Gronovius legit fcd jam opcra. Mox voces tum incolentcs otiofas & inelegantes judicat Ctevierius , in quibus for- tafte latet aliquod vitium. 39. Q^antum a bello apcrto ^Romanis, Gra* novius ioferit prspofitioncm , cum Romanis a^ cjfe. dbyGoogle jSa N o T JB 40. Sed »t Qier/onefi urhes & loca recuptfo^ tet : quam quum. Lyfimachi. Ita Crevierius ez Pol/bio fupplevit ea, quae hic in Livio dee« rant. Renan alianan alii earH. Legendom conjidt Gronoviiis , rerum aliarum ex aliis curtL Ad ea facienda in antiquunu Senfus patet t verba iic refingit Gronovius > ad ea rcdigenda, in antiquum jus five ftatum» ^i. Ut nullus exitus. Ante hxc verba vocem fecit excidiffe monet Crevierius. Si tum occafio ejfet, Emendat Crevierius , fi mfus occafione ejfet. Qui ad fidem de focietate agerent, Voces ad fdtm vel delendas , vei corrigendas monet Cre- vierius. Forte , inquit Gronovius « qui ihidcm dc focietate agerent, 42. C, Licinitts LucuUus trihunus . . • P. Aftfn- Uus & P. Porcius Laca, Ita dedit Drakembor- chius ex emendatione certi(fima Gronovii. Co- dex unicus , & ex eo priores editi habent C. Li* cinius LucuUus , T, Romuleius. Sed vocem 7V. i. e. trihunus^ fxpe degeneraiTe in J. RomuUius certum eft. Exempla paflim in mfl*. Livii. No- men autem alterius triumviri , quem P. Man- tium fuiiTe probat Sigonius ex lib. 40 , 42 > a fibrariis refe^um eft , quum fine eo tres nomi- aatos viderent. Ah auguribus poatificiht^que, Yulgati poft Fro- beiiium omittunt copulam. C Scrihonius Curio. Addimt viilgati maximus: quam vocem hic temere adje^m docet Crevie* rius , & Curio co^nomen efle Scribonii , non titulum Sacerdotfi. Kam Curio maximus hoc tem- fore fuit C. Mamilius Yitulus , qiii lib. 27 , , dicitur primu$ ex pUbe creatiu Curio nuuu« dbyGoogle ly Its. XXXIII. 383 mus : is autem demum mortuus narratur lib. 41 , 21. Itaque vocem maximus poft Drakem« borchium e contextu ejecimus. Ludi PUbtU, Ita editi ante Gruterum , qui primus vulgaVtt btdi pUhis, Mox notat Dukerus ^Livium non epulum fimpliciter , fed tpulum Jo* vu ludorum causd folere dicere» 45. Hac quum jam . . . audirentur , majorts , quod ad Antiochum attinertt , maturanda magis* Ita vitios^ codex unicus & ex eo priores editi* Perizonius feliciflimlL conje^hira , quam fequi- mur, locum fic levi duarum vocum mutatione perfanavit : Atec quum tum . . . audirentur , ma" joT rts « quod ad Antiochum attineret , maturanda magis. Cur dectmeretur. Supple vel adde bellum, Et inertid operu, Non incommode Rubenius ^ & inertid fopiri , cui verbo opponitur excitari, 46. Idem pro nihilo habuit. Lege cum Peri- zonio , is rem pro nihilo habuit. Adjecit aliud , quod ; bono publico. Ita ex a]> chetjpo ediri priores , pro , quo &c, Suo quoque anno. Gronovius fiio quteque anno* 47« Repugnante Scipione Africano , quia pa» ram* Mallet Crevierius , qui parum &c. Calumniam in eum jurarent, Solebat accufator jurare calumniam , five de calumnia , hoc eft , jurejurando profiteri fe non calumnise nec ve- xandi causi accufationem fufcepifTe. 48. Stepius patrue qudm fiiorum, Gronovius emendat , qudm fuos eventus miferatus. Quantum res & tempus patUhantur. Vulgo pa^ tichatur , invito codice & editis prioribus. Id quod ferum erat. Conjicit Gronovius , UL ■quod quafitum drat.y nempe ab Annibale. Ut itt civitatc aUontm alias partcs fovpttiuu dbyGoogle ^84 N o T M fiiHionihms. Crevierius yoceiii plena aut diJMSbL ^eefle opinatur , ut fit , in civitate plena aut diftra^ fa£tionibus alxonim alias paites foven* 49* Ntt ias dehert impum effe, Conjicit Cre> vierius , nec id debere impune effe , nempe An- * nibali & fociis ejus. QuoTMm legatoj, Ita Moguntinus & ex eo priores editi , pro vulgato , quoniam legatos^ IN LIBRUM TRIGESIMUM QUARTUM. £pitonie. Colonia piuns deduS^ funt, Ita plu* res fcripti & editi veteres , probatque Crevie- rius , pro vulgato colonitt pler^ue, Cap. z. Ne ■plu» Jemunciam auri haiertt. Ita plerique icripti & editi priores ,' recepitque Dra- kemborchius , pro vulgato pbis femuncid, Nam etiam e* oppidis • • . eonreniehant, Yul* go conyenerant, Priorem le^ionem xeAe Dra- kemborchius revocavit : nqn enira freqaentia mulienun in dies augebatur , quia «x eppidis cottvenerant , fed quod fubinde conveniehant, ■ 3. Ah nullo genere non fummum perieulun efi, Vulgo non ttque fummum » fed vocem etque , in- fertam a Sigonio , ignorant fcripti & editi ve- teres. i Es foro prope & eoncionihus & comitiis im" i mifcerL Ita le&k Aldus , ex codice Mogontino. ' Vulgatum fubftituit Sigonius , & foro quoque ; fed nequaquam foro , multo minds concionibus ^ comitiis fefe immifcuerant mulieres , quae cap. feq. dicimtur vix foro fe & concione abf- rinere. Quid enim nunc aliud . . • faciunt , ^uam ro- gationts^,^ • * fuadtntt Vulg^ ^udm ^ubd alia : " fed dbyGoogle IN LiB. XXXIV. 389 Ted voc€$ qu6d aUa exfulant a mf. Verbum ^uoqiie faciunt a mala manu profeaum cenfet IDukerus. ^ifi nos ficerUis. Ita Modius ex Mogunti- »0 , pro vulgato facUtis aut facietis, 3. ProcurreruTU in puhlicum , ^ vixforofe, S' concione ahfiinent , fumpfit ab optimo Mo- guntino Modius procurrerunt & ahftinent ^ pr» Vulgatis procurrant & ahfiineant, Ne luxurU fit. Ita fcripti & cditi veteres. Vulg6 editur , nec luxuria fit. 5 . In quosjecit magis hoc ConfuL Vulg6 hac, Ce4 invitis plerifque mff. & editis veteribus. Jam urhe capta a Gallis , quo redempta urhs efi ? Nempe aurum matrante. Ita ex Mogunti- no Modius & Dukerus , recepitque Drakem- borchius. In vulgata leAione , aurum qUo rfr. dfimpta urhs eft , nempe matronee &c. minus eft vehemens orator, ab interrogatione , qua 6c ante & poft utitur , ad reftam orationcm tranfiens* Dijfimiles , inquls , cauft funt. Ita codex idem Moguntinus & alii plures , oratione ad ipfum converia , pro vulgato inquit. 6. Ipfum indicavit umpus. Ita veteres editi ex plerifque codicibus, Quidam habent indicat , xiullus indicahity ut voluit Gronovius. 7. Nifi excellentiores omatus. Ita fcripti " & editi ante Frobenium , qui vulgavit excellen» iiorem omatum. S. Viginti quinque navihus longis ( qninque fbciorum erant. ) Vulgo , quarum quinque focio^ rum erant : fed primam vocem ignorant co« , Ita fcripti' & edid ante Gruterum , qui numeruiti centenarium omifit* Putavit fcil. hic fupplendam efle Tocem /m>s- do , quum fubintelligi potius debeat vox «o»- mum yel nummos, Livium enim loqui de figna* to argento verba praecedentia oftendunt. Ar- genti autem iignati non pondus , fed numerus indicari folet. Signati Ofcenfis nummos memo; rat Livius lib. 40 , 43. Proyincid fueccffori Q* Minueio oradittL Hic Tidetur lapfus efle memorii Livius. Helvius €nim ex Hifpania ulteriore decedebat , in qua fucceiTorem habuit Q. Fabium. Minucius autem fortitus erat Hifpaniam citeriorem, ipfo Livio tt^t lib. 53 , 26. II. Ja quihus unus flius ejus erat* Vulgati poft Frobenium omittunt vocem ejus. Nifi prxfidio Romanus miles effet, Tria. miU lia i^c, Ita ex codice Moguntino dedit Dra- kemborchius , pro vulgato , nifi frttfidium Ro' mani mififfent, Quina millia &e. Et quam mox dimicandum fit , in dies tx* fpecUt, Ita ex plerifque mC Jac. Gronovius emendavit vulgatum cum qua mox dimicandum fibi indies exJpeSet» Ne eadem , qwt Saguntini pajfi fint , patiaif tur, Ita Dukerus ex plerifque codicibus pro vulgato , paffi funu 13. Tria nullia paffuum, Ita ex optimo co- dice Modius , pro vulgato milU pajfmtnu £x eodem codice dedimus infra conferetis manum, fx. mox opes exhaurire. Vulgo manus & haurire, 14. NoSie medid. Hunc vocum ordinem fervant (cripti & editi -veteres. Yul^zti medid nocU. Et averfos in Jiojlem vcrterit* Hanc codicis a dbyGoogle Jtn Lts. XX XIV. 39f Moguntmi le^ionem cum Aldo prctulimus val* gatae verteritque in hoflem, 15. HMid fane detraclator laudum fiiM*^^^ Yulgo ietre^tor , fed invitis fcriptis & ecU s antiqiuoribus. 16. Ubi Jpem nifi in virtute haherent. Vifto- rius » Turnebus &c. exiftimant yocem nifi in- terdum habere vim duplicis negationis , & fur roi pro non. . • . nifi, Dubitat Gronovius , & in iis , quae allegantur , negandi particulam ex- cidiffe , aut fupplendam effe ex fenfu. Et ad devios montanos profe^urum etiam falso perlatum efl. Locus eft corruptus. Crevierius conjicit f & ad devios montanos etiam falsb per* Uta eft, 17. Ne pojjitis rehellare, Poftremam vocem non efTe Livii , fed ex margine efTe exiftimat Gronoyius. 1 8. Qu^ qui primi venerunt, Vulgati vene-^ rant , fed Moguntini codicis praevalet au^o- ritas. II. Provincue ejus. Superfluam vocem ejus delet Crevierius. Provincia nude & fine addi» tamento pofita fignificat regionem parentem Ro* manis. *ii. Senatusconfultum , quo hellum ... dc* cretwm erat, £0 non ipfum bellum decretum » fed Quintio permiiTum erat , ut faceret quae e republica cenferet effe. 23. Implordtos auxilium • • . tulijfe opem ; non regatos , ultro . . . offerre auxilium» Vox ulti- ma fapit additamentum. Gronovio videtur fcrip- iiffe Livius , imploratos auxilium adversus Phi^ Uppum tulijfe ; opem non rogatos uUrb adversus tyrannum Nabin offerre ; indignatusque effet, In Athcnicnfcs • • • communem caujam prodcBm Rij dbyGoogle 5$4 N O t M ies. Ita codices & edltio Romana prin€eps» Vulgo in AthenUnfes qui , . . prodcrent. Qui Philippo . . . objicere femper foliti fni* Vulgo foUti funt,, EmeAdavit ex pluribus vaS* Perizonius. a^. Hac vaniloquaui& . . • eMiitavit, Nempe Alexander. Ita habent fcripti & editi yeteres , pro yulgato , hac vaniloquentia, Ut nuferius a vohis fecipiatur, Vulgo a nohis , contra mentem dicentis* EmendaTit ex quatuot mfT. Drakemborchius. 15. Ipfe copias adducias dh Etatia, Vulgo tduBas , fed invitis plerifque codicibus. i6. Sententia erat • . . inde potijfimum cr^ diundi hellum, Ita codex Moguntinus & veteres editi , pro vulgato ordiendi helli , vel ordien^ dum hellum, Per aliquot tetates, De annis non ita multis dicit : nam Cleomenes vix quadraginta annis ante haec tempora tyrannidem inierat. 27. yere fuas hoftiumquc afiimami vires, Ita Moguntinus codex , idque Gronovius prsfert vulgato , vires fuas hoftiumque aftimantu 28. Qwt minus infida ac trepida fitiffet. Vo* •es infida ac , infertas a Frobenio , quas ple- rique codices ignorant , delevimus. 29. Miferat . . • traditurum fe urhem, Prifcam hanc le^onem , quam firmat codex Mogunti- nus , revocavit Drakemborchius , pro vulgata , traditurus urhem, PrafeBus Argis reliSus, Ita fcripti & editi plerique ante Gronovium , qui maluit Argis reliBis, 30. CoUoqui cum imperatore Uceret, Ita con- fianter fcripti & editi aAte Gruterumy cujus ^ft vulgatiun Uceatt dbyGoogle iN Lis. XXXIV. 393 31. Pcrmijfo, ut . . , Jtu maUct, Particulam lu vacare , immo turbare monet Crevierius , ac proind^ effe refecandam. Nomtn tyranni & facU me premunt, Prono- men me , quod ejecit Gronovius , fervant editi priores, & codex Mogimtinus. Nihil comparare fingula necejfe ejl, Haud rec- te omittitur in vulgatis verbum efi , invitis fcriptis & editis veteribus. 32. Cum Pelope rege. Nomen regis ejus , quocum focfetas vetus a Romanls fa^a eft , vitiatum effe oftendit Crevierius : nam Pelopem non poffe dici juftum & iegitimum regem » Lycurgi tyranni filium , quem Nabis interfe- ciffe dicitur , poftquam mortuo Machanida ty- ranno , ipfe tyrannidem invafit. Itaque aliquid peccafTe aut librariorum manum , aut ipfius Livii memoriam. Tamen ( fupple eos ) eum cetera liheravimus Gracia, Hanc priorum editorum leftionem re- vocavimus , quam fenfus poilulat , & flrmant plerique codices , in quibus fcribitur liberavi" mus. -Vulgo editur , tamen quum ceteram libe" raverimus Graciam. Sed refte obfervat Crevie- rius non hic Quintium argumentari a libertate toti Graeciae reddita , fed a iibertate Theffali& &c. conceffa. At enim ut jam ita fint hac, Ita codex Moguntinus 6c editi ante Gronovium , qui pri- mam vocem ejicit , abeffe teffatus a fuis mff. 34. Bene vertat , inquit , quando ita placet , ohfideamus &c, £t infri in commeatus vohis nohifquc . • . expediendos, Hunc Vocum ordinem fervant codex Moguntinus & priores editi. 3 5 . Perfugas & captivos, Male copulam omit« Huotvulgati poft Gruterum* R uj dbyGoogle 594 N o T JE Vhens & CMJuges, Vocem h!c exciSSe cenfet Crevierius, legendamque hona » Ubtros & eonjuges. Appaf et enim ex cap. feq. juflum efle Nabin hona refiituere exfulibus. 38. Conmd cppugnandum rntus, Ita fcripti & editi ante Gronoyium , qui dedit ofpu^ piandam, Simul terrefimm ae mavalium eopiamm, Al-> dus» invitis fcriptis 8c editis prioribus Tulga^r Yit fimul terrefiriumque t dv* 39. Et prinut anguftia, Ita , ut voluit Cre- Tierius , fcripti & editi ante Frobenium , cpu primus dedit & primos anguftia. 40. Quem Quintius primo afpematum, Volgo itfpemams, Veterum codicum & editorum lec- tionem reyocavit Drakemborchius f & qoidem participtum hujus verbi pafliv^ adhtbere Colet Livius. Quum ea , , , nihil profcerent, Gronovius mal- let profceret y nempe oratio. 41. Et lateri adkarens tyrannis non fincerum gaudium pnebebat. Scripti & editi veteres pra?- ferunt tyranni, Correxit Perizooius. Recentio* rum cft tyrannus « & prstbebant, 43. Legati Nahidis , . . vcnerunt : iis extra ttrbem. Ita ex Moguntino Modius. Alii codices praeferunt venerunt duo : extra urbem, Sed ex primis litteris voculae iis natum t^t numernm binarium re£^i judicat Drakemborchius. Duas urhanas eos legiones fcrihert, Ita codex unus Drakemborchii , ut voluit Gronovius , pro duas mrbanas eh legiones fcribere , quod aperte falfum cfH urhana enim illae legiones ad cuilodiam vrbis deftinabantur , ut nomen ipfum indicio eft* Yide infra cap. 56. 44. Ludofyue magnos « qui uni voti ejfent^ dbyGoogle JN Lis. XXXIV. 35 j H!c non intelUgendi vldentur ludi , qui tini cum yere facro voti erant : fa^ fuerant jam pri* dem , ut conilat ex lib. 17 , 33. Sed ludi ma- gni , quos quinquennio ant^ voverat P. Sulpi- cius Galba Conful. Vide 3 1 » 9* Fort^ fcriptum fuit per compendium V."*' a. Unde faftum eft wiiy quum eflet quinquennio ante, Quos yoverat Publhis Sulpicius, Vulgo Ser» Sulpicius, Sed vide iib. 3 1 , 5 & 9. Q. PUminius , qui propter muba . . . fcchra Locris admiffa, Vide quae de eodem fcripfit LiviuS fupri Ub. 29 , 11. 45. A^tT divifus eft t qui Campanorum fiurai, Non dicitur coionis his divifus fuiiTe ager Cam- panus , fed ager qui Campanorum fuerat. Hi autem tn Picentinis & Lucanis finltimis agros habere potuerunt. Et C, ^alonius. Nomen tertli triumviri dcs fideratur. Nuntiantm eft Nare amni lae fluxiffe. Vulg^ editur Interamna lac fluxifft. Correxit Jac. Gro- novius e veftigiis omntum ferme codicum , in quibus fcribitur Narrie , Nartc , Narre lac fiuxiffc. 46. 0/cenfis quingenta quadraginta fupple niilia nummiim, vel nummos. Vide fupra ad cap. 10. Triplex equiti. Ante hsc verba videntur ex« cidifTe voces duplcx ccnturioni, Tcrtib vi fuhiere. Media Vox, quae Crevierio dirplicuit^, abeil ab omnibus fer^ fcriptis & editis veteribus. Hanc igitur expunximus. In koftes injcecrunt. Ita Aldus ex codice Mo- guntino , quae le^io obtinuit ufque ad Gro- novium , qui maluit jcccrunt, 47. Nune fuga , nune viSoria fitit. Ita co- T iv dbyGoogle 39^ N o T JB dices. Vulgati inverfo ordine , nmc vi^aria i nunc fuga fuit. 50. Multuudinis corum argumentum fit. Vut go argumcntum cfL Codicem Moguntinum (e- quimur. 52. P«r Epirum in Oricum venit, Praspafi* tionem in ignorant plerique codices , quan> , nonente Sigonio , delevimus. Sic fupra ducere Oricum jubet, Argenti . . • ducenta feptuaginta facii. Nume- rum argenti fa^i laborare menda exiftimat Cre- vieriut: nam ducenta feptuaginta parvum pon- dus efle , nimium forta(fe , (i addas miUia. Tetradrachma vocant : quatuor fere dcnario^ rum in fingulis efi pondus, Ita Budxus lib. de affe , & Gronovius ita Livium fcripfifle docet , nifi fecum & cum omnibus antiquis pugnare ▼oluit. Gruterus Tetradrachmum vulgavit ^ ac deind^ trium fere denariorum, 53. Cn. Manlius^ Q, jEUus, Ita re£le Si- gonius emendavit vulgatum, A, Manlius , P, JElius. Vide lib. 35 , 9. P, Sempronius Sophus, Alibi dicitur Tudita- nus : fed nihil vetat habuiffe eum duo cogno* inina. Locaverat idem cenfor, At quinque annis ant^ cenfor fuit quam conful. Livium hic , ut faepe ali4s parvis in rebus « dormitaiTe exiilimat Crevieritfs. 54. i'. Scipio • . , ad confules fubrogandos venit, Ita ex Moguntino codice Modius , pro vulgato rediit, Libertatis ^qu^ minuend pro vulgato deducehat. 1 1. Inter nudias ftationes hoftium. Ita ex Mo- guntino Modius , probatque Gronovius. Vul- ^o per medias, 12. Nec propter Gythium, Gronovio mediam Vocem delenti affentitur Crevierius. 13. Et ad tyrannum legatos miferunt, Tol» le otiofam & mal^ inculcatam vocem ultimam ^ ^uae eadem reperitur in fine totius periodi. Indc Pergamum , , , efcendcrunt, Ita Grono- vii ex mff. quorum tamen nonnulli mendos^. icribunt defcenderunt. 14. Quodque ultimas oras. Abeft a codice Moguntino vox ultima , quam ex gloffa inter- pretis additam expunxit Drakemborchius. 16. Et aliud Antiocho juris ftatuiftis. Immo ftatuitis , ut volunt Jac. Gronovius & Crevie- rius. ^ ^ . Jus poft tot fecula • . . faciet, Ita fcripti & cditi priores Grutero , a quo eft vulgat^un faeit. Tvj dbyGoogle 400 tf O T M 17. Ejl mqmA uuftus mifctnt, Ita ex Mog. codw ce Modius , pro ▼ulgato , gtfua iniquis mijccntes». AUms fipcrhiam pojiulatorum incrcparc, Vo« cem mlLu non efle LiTii re^ judicat Crerie- tius , immiffam ab iis , qui non viderunt ita cokaerere orationera , alias alio fcrocius • • . • fmpahiam pofimlatomm incrcparc, RomuMis dc duabus cifitatihus agL PrsmittiC CronoTius praepofitionem a Ronumis, Mox pro & alias mallet Crevierius fid alias, 19. Uoc mu patrid mud cxpulit, Vuigati poft Gniterum cxudit. Emendavit CreTierius , prif- ca ledione revocata. Aliam matcriam crcfccndi cx mc qumrant» Vul* {ati fuam cx mu quarant. Inferta voce , quam plerique codices & editi plures ignorant. 20. Etcquitcs oSingentos, Vulgati poft Gra^ tertun nongtntos , invitis fcriptis & editis prio- zibus. Ex codcm excrcitu. Addunt vulgati pedites Tel jteditmm , quam vocem omittunt codices. Et confulibus imperatum ^ ut ei . , » darcnt* Ita codices & editi ante Gruterum , qui vulga-^ /it , & confuli impcratum , ut ei » . , daret, 21. Terram pbuffe, Ita plerique codices cum cditis veteribus , & fic interdum Livius. Fro-^. benius primus dedit tcrrd pluijfe, Infefiiorc , quam priore impetu, Dukenxs mal- let infefiiore , quamprius^ impetu, Vide fupra c. 9* 22. Quem & Acfuei le^ati nuntiahant, Gni- terus , invitis fcriptis & editis prioribus , vul- gavit annuntiahant, Oppida duo Hijparuirum, Mediam vocem omi- fe Gronovius , incertura , an dedita opera. Vef^ celiam Holoncmque , nomina parum nota. fafva mhf crat, fed Iqcq munitQ, It« fcripti dbyGoogle ti^ Ijs. XXXV. 40t & editi veteres , pro fed loco munita, 23. Ad tutndos fociorum animos , immo ad £enendos , ut viris do£tis placuit , de qua emen^ ^«itxone minim^ dubitandum videtur. Et ut cum imperio ejfct. Voculam ut omifit Klodius , quam fervant fcripti & editi priores. At eamdem voculam fupri » ut indk, melius abfuturam cenfet Crevierius. Militum ad duodccim millia, Addunt vulgati pcditts , quam vocem , volentibus fcriptis & edic tis veteribus delevimus. 24. Additur ci dc plehe collega. Ita Mog. 6c plures alii codices , pro vulgato additus. 25. Bene comparatum apud AEtolos. Immo ^pud Acfucos ejfe , ut emendat Gronovius. Quid enim prxtori Achaeorum cum ^tolis , ut eo« xum inftituta fibi fequenda elTe- exiftimet ? 26. Nec antc/ugx finem ^ quam Patras vcn^ gum cfi , fccit. Ita codices Viftorinus & Lova- Siieniis pro vulgato vcntum fit , quod fane Gro* fiovio difplicuit. ay. Ad PUias. Nomen corruptum. MeurAus reponit ad Baas. Certe Bxas , Acrias » Leu« cas y vicinas fiiifle difcimus ex Polybio iib. 5» Cafas cx arundinc tcxtas. Ita Mog. codex pro ax arundinihus. Et maximh a partc auxiliorum. Lege cum Oronovio & maximd parte auxiliorum» 28. Ex eodcm rivo utrimque • . • aquati funt* Ita Aldus ex Mog. At priores editi cum ple- rifque mff. utriquc praeferunt. ^9. TcUmnafius Cretenfis. Nomen , corrup- tum in vulgatis , reftituit ex Polybio Valefius , tt. eodem ducunt plures mff. Ad Eurotam amnem . . . progrcdi, Ita AlduS t% Mog* prg Yulgato profcdtrct dbyGoogle 401 N T M SimalitiMm untatunu. Ita codices optiim 9c editi anti Aidum , qoi dedit tentaturos, Vox de Philopoemene » non de Achcis accipi debet. 30. 2n €aftrd impttum fkciunt mc diripiunu Duas voces poftremas , additas quidem ex Mo« guntino, fed quas ceteri codices & reteres editi non agnofcunt, delevit, monente Gro-i novio , Crevierius. 3 1 . Fremitus variantis multitudinis fuit far» tim affenfum « partim indipiationem, Ita ex opd* mis & long^ pluribus mff. dedit , moneate Gro- novio , Drakemborchius , pro vulgato partim af» fentientium « parttm indignantium. Duae voces tfA finfum & Mi£^iM££0/i«flipendentaverbo vananas a^ve fumpto. 3 2. Ante omnia . . . tantum advehi auri, £f{ id a codice Mog. & ex eo editis ante Grono- Tium , qui revocavit prifcam leAionem ad onuua* 34. Ut qu4tqut de Antiocho, Locus £ra£bis, cujus tamen fenfum fic indicat Crevierius » ^toli, ne tamquam omnia reponentes in An- tiocho , nihil per fe ipfi moti , & fedentes compreflis , ut aiunt , manibus, exfpe^re ad« Tentum Regis viderentur , coneiUum &c. Revoeari ju9tiant, Ita Sigonii iiber vetus , 6c plures alii codices » idque Crevierius pras* fert vuigato revocare. 35. Ponere, i. e. Redinare, demlttere Atf/?i<* juhet , ne , fi ere^ae effent , confpe^m fui interciperent equitibus , quos fe intueri jube» bat. Utrum ponere hafias eo fenfu dici pointj dubitat Crevierius. Vid. lib. 33 , 8. 36. Et fpeclatorum turha ex . , , ultonhus efi faHa, Gruterus , invitis fcriptis & editis prio- nbus, omifit verbum efi. Quo omiflb , Jac, Gronovius delebat copulam , ot hsrc per ap* f>ofitionem di^ intelligerentur. dbyGoogle ttf LtB. XXXV, 40) Fnqutntts inik rtenti in armis ^t&li , fupple fiiifftnt, Ita Mog. & ceteri codices ; & prio* res editi eddem alludunt. Gronovius cx conjec* tura*TuIgaviti fnquentihtu indi rtttntis in «r- mis JEtolis, 40. ConfuUhus dtfignatis • . • Cokfult* in prom 9inciAs profeHi funt, Notat Crevierius haec con- ciliari non podfe cum iis » quae fupri capp. 22 9 & 14. narravit Livius , qui videtur hoc loco argui poiTe indiiigentix. Ex Stnatutconfulto, Prxpoiitionem mali omi* £t Gruterus, quem vulgati fecuti funt. 41. Inttr lignarios, Loci nomen tffe putat Crevierius , fic di^i a itgnarijs opiiicibus , e»* dem forma , qulL lib. 1,8. Inter duos lutos» 4.%, Quas nequt vi txpugnare ad tam ditm po^ Strat. Mallemus cum Crevierio pqfuerat, 43. Phalara . . . procejferat, Recentiores mal^ lioc loco habent Phaleram ^ alibi femper Pha^ iara^ quod verum eft nomen. 45. Nt heUare neceffe fit, Sic Aldus ex co- dice Mog. « quod videtur melius vulgato , nt htlUrmt, £t c. 47. vanum inceptum pro inant* 46. Neque vindice lihertatis ullo tgtre, lu fcripti & editi veteres , pro vulgato indigtrt, quod primus recepit Aldus* 47. Placuit Aehaos & Amynandrum , . . /<»• iare, £x iis qus fequuntur probat Perizonius •xcidifle hic vocem Baotos, 49. Nam qudd optimum effe dicant, Ita fcrip* fi & editi veteres , pro recentiorum dicunt, 51. Eos ceeidit, !n voce eos latere mendunt fufpicatur Crcvierius, & Livium voluiffe exift» tisnat numerum eorum exprimere , qui caeii fuii% F r N I s. dbyGoogle IND EX RERUM MEMORABILIUM, Qm€ M lihu Lhu XXXL-^XXXV conuanuar. A xILbtdus, HellcfpoDd urbs , XXXII. 33. XXXIIl. 30. Oppagnata a Pbilippo , XXXI. 14, & 16. Abydeni in rabiem verli fefe per om- nes vias lethi interficinnt, 17» 18. Academia, gymnafium Atbenis, XXXI. 24. Acantbus , wbs vi capitnr ac diripimr , XXXI. 4f. Acaroanes ob duos juvenes in Cereris loids ab Atbeoienfibus interfedos Atticam depopttlaDfur, XXXI. 14. Refpuunt focietatem Rom. XXX/U. 16. In deditionem populi Romani vemunt , 17. Acaroania inter ^tollam atque Epirum po&ta , XXXIU. 17. Acbaeorom concilium Argis , nbi de bello confaK tant adversus Nabin , XXXI. 25. Achai pepi- cerunt fe quotanois iuraturos in verba Piiilippi, XXXII. 5. lis qusdam urbes redduotar, Hid^ £os a focietate Philippi abducere coDator T. Quintius Conful , 19. Fot> longam & aacipitem deliberationem Romanis fe adjuneuot 10 ^fiq^» Proelio fundunt Androftfienem XXXIIl. 14. Oni- nem eornm oram vaftnnt copix PbiHppi , ihid, lis fuai redduntur urbes , 34. Et Acrocorinthas tradttur , XXXIV. 50. Bellam adversus Nabio • decerount , XXXV. 25. Eos tentat Antiocbus , 47. Achsi Pbtbiotae tiberi efle mbentur , XXXIII. 31. AcboIIa, XXXlll. 48* Achortae opp. XXXII. 13. Acies Romanai , XXXIII. 8. Macedonum , i8» * Rhodiorum , ihid, C, Acilius, Tribwos plebis, XXXll. 29, dbyGoogle INDEX RERUM. 40^ IW. Acilius Glabrio, duumvir ricrorum , XXXI. 50. Prattor, XXXllI. 24. Sonitur jurifdiftionem inter civcs & peregrinos , a6. Servos vincit in Etruria, 36. Ambit confulatum , XXXV. 10. Acraephia , oppidum , XXXIIt. 29. Acraea Juno , XXXII. 23. Acrocorinthus , XXXUI. 31. -ffdes albacapuae, XXXII. 9. ApoUinis, XXXIV. 45. Bellonac, XXXI. 47. Fauni , XXXIV. 53. Feronia , XXXIII. 26. Fortunae , XXXIII. 27. Fortunae Priraigeniae, XXXIV. 53. Herculis , XXXII. 9. Jovis Formiis , XXXII. 1. Lanuvil , XXXII. 9. Oftiac, XXXII. i. Jovis capitoli- ni , XXXII. I. XXXV. 41- Junonis fofpitae , XXXIV. 53. Matris, XXXV. 9. Matris matu- ta. XXXIU. 27. Mincrvae , XXXV. 36. San- d, XXXIV. 43. Summani , XXXII. 29. Vul- cani, XXXII. 29. ^dicula Viftoriat virginis , XXXV. 9. ^geleos uits opprimitur ab Attalo , XXXI. 46. ^gina infula, XXXI. 14. ^£ginium oppidum , XXXII. i jr. ^gypto imminent Philippus Macedoniae, & An- tiochus Syrise reges , XXXI. 14. P. iClius Paetus, decemviragro dividundo, XXXF. 4. triumvir rebus coloniae Narnienfis ordinan- dis, XXXII. 2. Cenfor 7. Q. i£lius Tubero , tribunus plebis fcrt ad plebem de duabus coloniis Latinis deducendis , XXXIV. 53. Triumvir, XXXV. 9. S. ^lius Paetus , aedilis curulis, XXXI. yo. triiim- vir rebus colonix Narnienfis ordinandis , XXXIL a. Conful , 7. in Capitolio fenatum habet , 8. proficifcitur in Galllam , 9. nihil memorabile gerit, 26. Cenfor, XXXIV. 44, XXXV. 9. L. iCmilius Paulus , triumvir coloniae deducendae , XXXIV. 45. itdilis , XXXV. 10. Prator , 24. JVI. i¥lmilius Lepidus , Legatus ad Ptolemaeuni , XXXI. 2. ferociter cum Phirppo agit , 18. Pontifex , XXXII, 7. iEdiUs , XXXV. io. Pr«. tor, 24. dbyGoogle '406 INDEX RERUM. ^efidemQs pymaeas, prsfe£tus prsfidii Acbxo- ramArgls, 5CXXII. 14. JEjBm oppiduffl « XXXI. 16. proditione capitor a PhilippO • ibid, ^ei, XXXI. 31. ^olis, XXXIII. 38. ^ninodium aatomnale , XXXI. 47. ^aioodiam vernam, XXXIIL 3. ^ropas moDS, XXXII. $^ JExoVk , ad eos legatos mittit Philippas , ne ad- venta Romanoram fidem matent, XXXI. i8. cam Atbamaribas bellum infenint Pbilippo , & ab eo csduntar , 41. deferant caftra, & in JEx(h liam fagicnt, 41. eoram javentas in iSgyptum aveda , 43. ^toloram legatoram cnm Attalo & Romanis colloqaium, 46. ^tolorom concilium Heradeam indiSam, XXXIII. ). ab eoram eciaitibttsregii fugantar,6. eoram eqaes in Grscia eft long^ optimus , pedite in- ter finittmos vincuntur, 7. eoram qucrels,in- fatiabilis aviditas prsds , & arrogantia, 11. in- ter eos & Quintium de Thebis Pbtiiioticis dif- ceptatio , 13. pacis cum Philippo leges non approbantt 31, 35. i^tolorum anhni cur alie^ nati a focietate Romana , 40. invebnntur in Atbe- nienfes, & Romanos inOmulaQt fraudis , XXXIV. Concitant reges ad bellum Romanum , XXXV. II. decretum faciunt, quo arcelTatur Antlochas ad liberandam Grsciam, 33. occupant Deme- triadem urbem , 34. Nabin internciunt, 3f. csduntur a Lacedsmociis , 36. Chalcidem op- pugnare tentant , 37. Antiochum appellant im- peratorem ,45. ^toloram nrincipum cum Cbal- cidenGbus colloquium , 46. tentant focios Ro« manorum, 47. '^toligens inqufeta, XXXI. aS.vaniifima & ia« gratiflima , XXXVI. 17. ^toli umbilicum Grscis incolunt, XXXV. 18. Agri aifignati prlvatls pro pecunia XXXI. 15. dbyGoogle JNDEX RERUM. Atyf agris donati tnilites Sc!picnis , XXXI. 4. 4^ Ager facer Apoliinis , XX.XII. 40. Agefinibrotus praeeft ciaffi Rbodiorum , XXXI. 46. XXXII. 16. 31, AgeGpolis , princeps exfulum LacedsmoQiorum , Agmen ouadratum , XXXI. 37. Agr«i, ^tolis populus , XXXII. 34. Aerianes, XXXllI. 18. Ais , divifus focialis exercitns . XXXI. 21. Alabanda , oppidum , XXXIII. i8. Alarii equites , XXXV. y. Albanus mons , in eo triumpbamm , XXXUI. 23» Albx sdes Capus , XXXII. 9. Alexamenus , princeps ^tolorum , )CXXV. ^4« Nabin occidit , 55. obtruncatur a Laceds- moniis, 36. Alexander , magifter. equitum apud Epirotas , XXXII, io« Alexander priaceps ^toloram , ejufque oratio tn Philippum , XXXIl. 33. Romanos infimulat frau- dis, XXXIV. 23. Alexander Meffalopolitanus , fe oriundum a ma- gno Alexandro fert , XXXV. 47. Alexander Acarnan , XXXV. 18. e)us oratio , ih. Aiexandria Troas , XXXV, 42. Alopecennofum oppidum recipit Philippus , XXXI. 16. Amarynthidis Dians facrum anniverfarium Ere- trias , XXXV. 38. Ambracius fmus , XXXII. 14. Ambryfos, urbs, XXXIl. 18. Amiicar Poenus, dux Gallorum invadit Placen- tiam , XXXI. 10. exlilio multatur a Carthagi- nienfibus, & bona e)us publicantur, 19. carlit !n proclio ad Cremonam ,21. alii captum in proelio ad Mincium amnem tradunt , xXXII. 30. & ante currunv triumphantis Confulis duc- tum fuiflc , XXXIII. 23. Amphilochiaregio olim iCtolorum faerat«XXXIL34« dbyGoogle ;|08 INDEX RERUMi Amydat , XXXIV. 28. Amynander Athamanum rex , venit in caftra Ro^ manorum , iifaue anxilia promitdt , XXXI. 2% Phecam oppidum capit & Gomphos * atque Theflaliam populatur, XXXII. 14. cum Atba- manum peditum ducentis & mille fe iuneit Quin- tio Confuli , XXXllI. 3. tenet caftelia, quat per belli tempus Philippo ademerat, 34. eum tentat Antiochus , XXXV. 47. Androcles , prioceps Acamanum , XXXIII. 16. Androfthenes , dux prafidii Macedonici Corindium defendit adversds Romanos & Achxos , XXXII. 23. csdirar ad Corinthum, XXXllI. 14* eJQS imprudentia, if. Andrus, infnhi,XXXI. 15. capta a RomaDi$4^ Anemurium , promontorium Cilicise , XXXUI. 20. Anges , oppiduQi , XXXII. 13. Annibal nuntios & htteras ad Antiocbum mifilTe inGmulatur, XXXIII. 45. prstor judicum po- tentiam , gravem libertati , minuit. 46. ve^ga- lium publicorum rationes cum fiae & pruden- tia adminiftrat & corrigit , ihid, & 47. Romani Carthagine Annibalem accufant, ibid, aufugit ad regem Antiochum , 48. 49. quem ad bei- lum concitat , XXXIV. 60. concitare conatiir Poenos , 61. elus cum P. Villio , & P. Scipione Africano colloquium » XXXV. 14. propter colloquia cum Villio fufpedus , fb apud Antio- chum oratione purgat, 19. Antefixa fiflilia deorum Romanorum , XXXIV. 4* Antigonia Epiri , XXXII. 5. Antiochia, XXXIII. 19. Antiochus macnms , rex Syrls , foedus icit cum Philippo XXXI. 14. bellum , tranQtumqoe in EuroDam molitur, XXXIII. 13. omnes civita- tes Ptolemxi in Coelefyria in fuam poteHatem redigit, 19. Legati Rhodiorum ad eum , 10. & Romanorum, 35. hibernat EpheG, & ejns res gefts in Afia , 3S. Comelius legatiis miiriis ab Senatu, ad dirimenda inter Antlocbum & dbyGoogle INDEX RERUM. 40^ Ptolemsaum certamina , 30. regis refponfum , 40. redit in Afiam Antiochus , patiturque nau« fragium , 41. ab eo bellum imminere Roma* m decem legati nuntiant, 44. ad eum fugit Annibal , 49. Molitur bellum adversds Romanos , XXXV. ij« ejus cum Villio legato difceptatio , ij. trajicit Hellefpontum , 23. venit Demetriadem , arcef- fitus ao ^tolis » 43. ejus in concilio ^tolo- rum oratio , 44. imperator appellatur ab i£to- lis, 45. tentat Romanorum focios , 47. ei por- tas aperiunt Chalcidenfes > Salganeam & cailel- lum ad Euripum capit, 51. Antipatria urbs capitiv a Romanis, XXXI. 27. Antiphilus , prstor Boeotorura , XXXIII. i. Aous amnis, XXXII. 5.13. XXXIII. 4. Apamea urbs, XXXV. ly. Apamia , filia Alexandri Megalopolitani, XXXV, 47; Apelaurus Styrophalia: terrac locus , XXXIII. 14« AphrodiQas , caftellum Cilicia , XXXIII. ao. Apocleti, fanftius iEtolorum confillum , XXXV. . 34. 46. Apodeota, XXXIl. 34. Apollinisin atde fenatus datus, XXXIV. 43« agw facer redimitur Sicyone ab Attalo , XXXII. 40« ades Velitris, XXXII. i. Apollodorum , audorem defe£lionis ab Romanis * Athenienfes in exfilium ejiciunt, XXXV. jo« Appolloniata trecenti jungunt fe Quintio, XXXIII. 3. Apfus , flumen , XXXI. 27. L. Apuftius, legatus P. Sulpicii confujis popula- tur extrema macedonia , oc Antipatriam aliaque oppida capit , XXXI. 27. L. Apuftius Fullo , adilis plebis. XXXI. 4 . prae- tor, XXXlll. 24. fortitur urbanam jurifdiaio- nem , 26. Colonix Latinae in ThurinuTn agrum deducendae triumvir , XXXIV. 53. XXXV. 9« Ara Martis in campo , XXXV« lOt Aradii populi^XXXV. 4^* dbyGoogle 4XO INDEX RERUM; Arcadam concilium, XXXIL 5. Archelaiis , prlnceps Acaroanum , XXXIII. i5« Archidamus , dux i£toIoram , cocit Philippiim ob« fidionem Thaumacoram urbis folvere , XXXIL 4. legatus' mittimr ad Achxorom conciliam « XXXV. 48. cjus iBfijtattia. iUd, Arcbippos, dux Argivus, expellit prs&Gdiani Na- bidis ex urbe Argis , XXXIV, 40. Ardues , filius Antiochi , XXXIIL 19, Arei , XXXIII. iS. Argens, oppldum, XXXII. 14« Argentum bigatum , XXXIII. 15 , 37. &&um H infeftum, XXXIV. 51. Ofcenfe, XXXIV. 10. Argentarise & fe^rarise in Hifpania a Catone cos. mttituta , XXXIV. 21. Ar:g;i , nobilitati morte Pyrrhi , XXXI. 7. con- cilium Achsorum Argis , 2;. Argi produntur Philodi, XXXU. 25. Argi a Philippo traduii* tur Nabidi , ^. fpoliantur ab uxore Nabidis » 40. Argi duas arces habent, XXXiV. 15. Ar- gis celebrata Nemea , 41. iis rettituitar tiber- tas , ibid, Argivi oriundos ab fe reges Macedonum credunt» XXXIL 21. abeunt ex concilio Acbsorum, ihid, primo comitiorom die folent prs&tores proDuntiare Jovem , ApoIIinem , Herculem , 2^« Anes, XXXL 46. XXXII. 23. Ariftaenus , practor Achatorum , XXXII. 19. e]uf- que ad Achacos oratio, 20, 21. fuadet Boeotls ut fe Romanis adjungant , XXXIII. 2. caQigat iEtoIorom vaniloquentiam , XXXIV. 24. oc- currit Quintio cof. cum decem millibus Achso» rom, & equitibus mille, 25. Aritto Tyrius mittitnr ab Annibale Carthaginem , ad concitandum Poenos ad bellum, aXXIV» 6x. deprehenditur & aufitgit, ihid. Afnaus mons , XXXIL y. Attragos cattellum , XXXIIL iS. Afyla- apud Graecos, XXXV. 51« Atalanta, infula, XXXV, 57» dbyGoogle INDEX RERUM. 41% Athacus , urbs , XXXI. 34. Atbamanes , XXXI. 28. inferunt cnm iCtoIis bel- lum Philippo» qui eos csdit , 41. fiigiunt in iEtoliam ,41. populantur Theffaliaili , XXXII. 14, AthenieDfes implorant auxilium a Romanis , XXXI. 5, caufa belli inter Athenienfes & Phiiippum» 14. Philippus adversds Athenas ducit exercitum, 24« omnia vaftat , ihiADDVSii populi, XXXV, 4^. Caduceator a Pbilippo ad Romanos milTus , XXXI; 38. XXXIL 32. XXXIU. IX. Q. Caecilius Meteilus, decemviragro dividnndo» XXXL 4. Calathana vicus, XXXII. 13. Caligo tam denfa , ut neque figniferi viam » nec figna milites cemerenty XXXul<7« Tomus r. S dbyGoogle 414 INDEX RERUM. CallipoGs Cberfonefi, XXXI. 16. CalUtbera, oppidam, XXXII. 13. L. Calpurahis , legatus Ronunus ad concilHnn Acfaaeoroin, XXXII. 19. Cnmpi Argivorom, XXXIV. 25. Campi TheOalic, XXXI. 41. Ca&aftranim Pallenes , XXXI. 45. Capdvi Bon minus decem poodo compedilras vnic- o , in publici carceris cufto(tia rervantnr « XXXII. 26. Captivi Romani , apnd Acbsos fervitatem fisF- vientes » iiberantnr » XXIV. ^o. Capitibns rafis feqnnntur cnrram T. Qniotii trhim- phantis qoi fervitute ab ea eiempti fiieranc » XXXIV. 51» Carales, XXXIII. 40. Carcer inferior, XXXIV. 44. .Carcer Lautnmiaramf XXXII. 16. Cardo » nrbs Hifpanis , XXXIIL ii, Caria,XXXIU. 39. Cares , XXXIII. 18. Carmen folenne ab ter novenis virginibns per iff- bem cani iuiTum, XXXI. la. Carais in feriis Lacinis dands mos, XXXIL i« leRati ab Ardea querantur fibi Latiois non datam , efie caroem , inde inflauratx Laiins , Aid. Carthagine judicum ordinis potentia , XXXIU. 46. Carthasinienfn primum Iiibamm ibfamnt Ro- manis , XXXIU 2. Carya , XXXIV. 26. XXXV. 27. Caryftus , urbs Euboes , capitur a Romanis, XXXII. 16, 17. Carvftiomm agri vaaantur , XXXI. 45. XXXil. 16. Xlafe texts ex arandiaibus • XXXV. 117. ' Caftellani agreftes , five Uots »ud Laoedcina- ' Wos, XXXIV. 27. I Cafira Pyrrhi, locus, XXXII. 13. XXXV. 17* Caftram Mutilum • XXXL 2. -Caflrum Salenii, XXXU. 39. I Catapbraai eqatot XXXV. 48. I i i I I I I DigitizedbyCjOOQlC I INDEX RERUM. 415 Caimei , five Caunii , XXXUl. 10. Ceielates popiili fe deduDt Romanis^ XXXII. t^, Celetrum oppidum , captum a Romanis , XXXI. 40. ejus fitus , ih'id„ Celtiberi ingenti 'agmine ad oppidum lUitargi M. Helvio occurrunt , XXXIV, 10. cseduntur, iW, Celtiberiim decem miliia mercede conducunt Turduli , 17. fundontur & fugantur a M. Falvio. XXXV, 7. . Cenchreae , Corinthioram emporium , capiuntur., XXXII. 17,13. Cenoroani duce Amilcare Pttno mvadunt Placen- tiam , XXXI. 10. conciliantarRomanis, XXXII. 30. Cenfos , XXXV. 9. Centurionibus quautum diviferint triumpfaantes im- peratores , XXXIV. 52. Cercetius roons , XXXII. 14* Cercinium oppidum captum & incenfum , XXXI. 41. Ccrcuris navigii genus , XXXIII. 19. Cerdiciates populi fe dedunt Romanis , XXXII. 29« Cereris teroplum AtlierNs ingrefii dub iuvenes Acaruanes , imprudentes religionis , interfickia- tur, XXXL 14. Ccreris Initia, XXXl. 47« Cereri Ggnum ^eum ex multatitio argento po« fimm,XXXl!l. ly. . Cctrati, XXXI. 36. XXXlII.4, 8. XXXV. 30. Cetrati, Peltaftai vocati , XXXIII. 4- Cbalcidem occupant Romani , & OTreptslm re- linquunt , XXXI. 13. eam frtJftra teatat Thoas ^tolomm princeps, XXXV. 37. Cbalcidcnfes colloquuntur cum ^olis , XXXV. 38, 46. portas aperiunt Antiocbo , yi. Chalcidenfis hofj^itis coena , XXXV. 49. Chalcioecon, templum Minerv» a:reum, XX;XV. 36. Cliaonia, XXXII. 5. Charopus, princeps Epirotarum Villio & Quintio coflf milem operam praibet, XXXII. 6, n. Chelidooium promontonum, XXXIII. 41* Sij dbyGoogle 4i6 INDEX RERUM. Cberfonefas, XXXI. x6. Cia , XXXI. 15. Ciani, XXXI. 31. XXXIII. 30. aiicia , XXXIII. 19. Cincia lex de donis & muneribus , XXXIV. 4. M. Cincius , prxfeftus Pifis , de Licurum conju- ratione ad Senatum fcribit. XXXIV. 56. Cithsronis fattus , XXXI. 26. Cius , urbs funditus everfa, XXXIL 33. Ctaffis Acbsorom , XXXV. 16. Attali , XXXll. x6. Nabidis , XXXV- 26. Rhodiorom, XXXII. 16. Ap. Claudius , tribunus oiilitum , XXXIL 3$. mittJmr Romaro 36. legatus , XXXIV. 51. Ap. Claadius Nero , pnctor , fortitur Hifpaniam ul- teriorem, XXXIlL 41, 43. C. Claudius Nero , legatus ad Ptolemxum , XXXI. i. C. Chuditts Centho cum copiis mittitur ad aa- xilium Athenarum a Maceaonibus obfeilarmo, XXXI. 14. C. Claudius Ap. F. Pulcher , augur in Q. Fabii Maximi locum ieJlus, XXXIII. 44. P. Claudius, trib. mil. de legione fecunda, cadit in proelio cum Boiis , XXXIII. 36. Cleomedon , legatus Philipni , XXXil. 11. Cleomedes primus tyrannus Lacedsmone , XXXIV. 26. Cleona oppidum, XXXIII. 14 . 15. XXXIV. if. Cleonaeum acrum depopulantur copis Pbilippi » XXXIII. 14. Clypea inaurata. tn faftigio cdis Jovis ab sdili- bus pofita, XXXV. 10. Vii. & XXXV. 41. Cnidus , urbs lUyrici , XXXI. 27. Codrio , oppidum munitum , deditur Romaois , XXXI. 27. Coela » Euboicus Sinns , XXXI. 47« Coela Theffalix, XXXII. 4 Coelo-Syria, XXXIII. 19. Cohors cetrata, XXXU 36. XXXIIL 46« dbyGoogle INDEX RERUM. 417 Cohors Marforum , XXXIIL 36. Colcas regulus duodetrigima oppidorom Hifpanis nlterioris , XXXllL 21. cum eo decem & feptem oppida confurcunt adversus Romanos « ihid* Colonia in Bruttios , XXXIV. 53. Buxentum, XXXIV. 45. Croton, ihid. Liternum, ihid^ Puteoli , ihid. Salernum , ihid. Sipontum, ihid. Tempfa, ihid, , ^ In Thurinum agnim, XXXIV. 53. Vibo. XXXV. 40. Vulturnum, XXXIV. 45, Colonls Latins, XXXIV. n. Come Macra, oppidum, aXXII. 13. ComenQs aeer, XXXIII. 36. Compedes Graecis , Demetrias , Cbalcis , Corin* thus, XXXII. 37. Comuni oppidum cnpitur a Romanif. XXXIII. 36, ConciHum Acarnanum , XXXIIL 16. iEtolorum , XXXI. 19. XXXIIL 3. Pa- nxtolicum , XXXV, 11. Arcadum , XXXtt. 5. Boeotorum , XXXIIL 2. Magnemm, XXXV. 31. Pylaicum, XXXL 32. Concio apud Graecos in tlieatro habita, XXXIII. iSj Conjurationes , XXXIIL 36. Ad Confulatum ex qusftura falms , XXXII. 7. Copais palus, XXXlIL 29. Coracehum oppidum ab Antiocho oppugnatur , XXXIIL 20. Corcyra infula , & urbs , XXXL 18 , 22 , 44. XXXIL 6. Corintbus in Achaia , XXXL 22. oj> XXXII. 23. redditur Acbaeis , Vid€ & XXXIV. 50. Convelia gens , XXXV. 10. S iij dbyGoogle 4i8 INDEX RERUM. A. Coroelius Mammula , prxtor , XXXV. 24« C. CoraeRos LemiAis, XXXU. 2. C« CoroeliQs Cechegos , procoDfal viadt Hilpa- Bos » XXXI. 49. abfens creatnr xdifis carafis» fo. magno apparata facit hidos Romanos , XXXII. 7. creator confiil, 27. pro&cifcitar m Galliam, 19. Infubres vincit, 50. triamphat , XXXIII. 23. Amilcar ante ejas curram tradoc- tns, ihii, cenfor creatur, XXXIV. 44. ludis Romanis loca fenatoria fecemit a popolo, ihid^ luftrum condit, XXXV. 9. C. Comelins Cethegas, legatas in Africam , XXXIV. 61. Cn. Cornelius Blafio, prxtor, XXXIV. 42. Co. Cornelius Lentuhis , ei proconfun fmperiaoi ift Hifpaoia eflfe plebs jubet , XXX!. 50. ex fe- natusconfttlto ovans urbem iosreditor, XXXIIli Co. Comelius Merenda creaturDrstor, XXXIV. 41. Cn. Cornelius Scipto , pontifex io locom Galba Aificftus, XXXIL 7. L Cornelius Meruta , practor , XXXIL 7 , 26. triomvir coloni^ deducendae , XXXIV. 45. cot 54. inducit exercitam !n Boiorum agrum , XXXV. 4. eos vincit prGslio» s. poilulat nipplicationem & triumphum, 9. nihil impetrat, ihid. L. Cornclius Scipio , frater P. Com. Scip. crca- tur prator, XXXIV. 54. P. Cornelios Lentulus , legatus, XXXIIL 35. P. Cornelios Scipio Africanus, creatur cenfor, XXXII. 7. panim ex dignitate populi Romani elTe ducit Annibalem pervicaci odio perfequi ^ XXXIIL 47. conful iterum, XXXIV. 4^. princeps fenatfls le£his , 44. legatus mittitur in Africam , 62. ejus cum Annibale collo- quium , XXXV. 14. P. Coroelios Cn. F. Scipio ad fopplendum Venu- finis colonoram onmeram triumvir creatar , XXXI. 49. sdllis curalis, XXXIIL 25. prstor« XXXIV, 42. hi Hifpania multa fecunda proe- dbyGoogle INDEX RERUML 419 fia fiacit , XXXV i, Proprattor vbcit Lu&. tanos , ihid» petens conrolatam repulfaai pad- tur, 10. conial aeatar, 14. Corolamus, regulus Bolorum csdit Romanos » XXXIIL 36. Coronatus populos ad omnia pulvinaria fuppUcat • XXXIV. 55. Coronea , oppidum , XXXIIL 19. Corrafl[um caftellum capitur , XXXI. 17. Corribilo , nobilis regulus Hifpanus , vivin capt- tur , XXXV. M. Corycns «rbs Cilicix , XXXIU. 20. Crat«i» , XXXV. 16. Cremafte Lartflk , XXXI 46. Cremonsmi obfidem GftRI , XXXL lo. ad Cremo- Bam a Ln. Forio vtncmtur GalU, 11. Cremo- n» quod bello dirumm fuerat , reftituit L. Va- lerius Flaccus cof. XXXiV. t\. Creta inftila , XXXIV. 27. CreteDfes pediti Roombo parwn metiiendi , XXXI. 39. Cuneus Macedonum , plfalanx , XXXH. 17. M*. Curius , tribunus ptebis , XXXIL 7. Curibi , oppidum Hifpani^ , XXXV, %u Cyclades infula, XXXIV. 26. Cycliadas , prstor Achaorum , XXXI. 25> tra- hens res ad Philippum expeHitur, XXXII. 19. apud Philippum exful, 32. Cydas , dux CretenQum , iungit fe Qnintfo , XXXllL 3. Cylarabis , cymnafium trecentos paflbs ab Argls , XXXIV. 26. Cymines oppidi potiuntur ^tdi, XXXIL 13. Cynofarges , templmn Herculis , incenditar a Phi- lippo , XXXI. 24. Cynoscephals tumuli » XXXIIL 7. ibl magnt pugn& vincitur Piiilippus , 7 , 10 16. Cyphara, XXXIL 13. Cyprus infula , XXXIIL 45- Cypfela caftellum occupat Philippus , XXXI. x^ S iv KjbyGoogle 410 INDEX RERUM. Cyretix, urbs in Theflalia capiti XXXI. 41- CytlAiis infala > XXXl. 15 , 4T D ' A H JE , populi , XXXV. 4S. Damiurg!, five Demiurgi, Achsoram ttagiflnitas» XXWI. 21. Damocles , Argivus adolefcens , in libertatta Ar- gos vindicare volens , occiditur , XXXIV. 2;. Damocritus , prstor ^tolorum , Pbilippo adversus Romaoos favet, XXXI. 32, legatus mittitur ab <^tolis ad Kabin, ut eum concitet ad belhun Romanum, XXXV. 12. ejus ad T, Quimiaai fuperbum refponfum , 33. D3phne,XXXlfl. 49. Dardani caeduntur a Philippo , XXXIL 19. Daflaretii populi fines populatur P. Sulpicios . XXXI. 33. Decemviri facrorom infpiciunt libros Sibyllinos . XXXIV. 55. xxxv; 9. Decemviri agris inter milites veteranos dividen- dis creati » XXXI. 4. Delium, urbs Bocotiae , XXXI. 4f. & Apoli/ofs templum imminens mari , XXXV. 51. e')us tempti religio, ibid, Delus infula , XXXIII. 30. Demetrias, urbs Tbeflalis , XXXI. 04. una e compedibus Graxri» , XXXII. 37. occupatur ab Atolis , XXXV. ^4- Demetrius , Philippl IVfacedonis regis pater . XXXI. 28. Demetrius , filius Philippi , XXXIIl. 13. obfes a patre datur Romanis » 30. ante cumim trium« phalem T. Quintii ducitur, XXXIV. 52. Dexagoridas , proditurus Romanis urbem Gytbiam^ interBcitur a Gorgopa , XXXlV. 29. Dianx sdes Abidi « aXXL 17. dbyGoogle INDEX RERUM. 4*1 Dians Amarynthidis facrum anDiverfarium Ere- tria, XXXV. 38. Dicsarchi PlatxeoUs rogatio, XXXIII. 1. Dicasarchus , i^tolorum legatus , mittitur ad Antio« ctinm , ut eum concitet ad bellum Romanum , XXXV. II. Didynneum , locus prope Spartam , XXXIV. )8* Sex. Digitius, prstor, XXXIV 41. parum fcit^ aut fortunat^ rem gerit in Hifpania citeriore • XXXV. I , 2, Dinocrates.praefeOus Philippi« fugit, XXXIII. i8. Diocles , princeps /Etolorum , occupat Demetria- dem, XXXV. 34. Dionyfiodorus , iejatus Attali, XXXII. 31. Dioxippus defendit Athenas adversds Philippum » XXXl. 14. Dipylus Athenis , XXXI. 24. Divitis corrupere imperium Romanum , XXXIV. 4. Dium, urbs Macedonis, XXXIII. 3. Dolopes pronuntiantur liberi , XXXIlf. 34. Cn. Domitius Ahenobarbus , sdilisplebis , XXXIII. 41. creatur prxtor , XXXIV. 41, conful , XXXV. 10 , 20. ei fe dedunt Boii, 22 , 40. procon- ful , XXXV. 37. ^ Doriicon caOellum occupat Philippus,XXXI. i6» Dorulacus , dux Boiorum , XXXI V. 46. Dromos , campus ad Lacedxmonem , XXXIV. 27. Dymsi abeunte concilio Achsorum, in qno fo- cietas cum Romanis adversiis Pliilippum ini- batur , XXXII. 22. E fiCHEDEMus » princeps Acamaniim , XXXIII. i6. Echinus « oppidum , XXXII. 33. Elstts , oppidum , XXXI. i6. Elephantis quando primiim Romani ufi , XXXI. 36. EleuQnem fruftra tentat PbiHppus , XXXI. 25. & Philocles , unus ex Pbilippi prsfefiis , 26^ £limsa, regio, XXXI. 40« S V dbyGoogle k 4az ^ INDEX RERUM. Etimci popdi, XXXV. 4S. Eqiporianun fitos , XXXIV. 9. Emporitani HifpaDi fe dedunt Catooi eof. XXXIV. 16. Emporiam ad Tiberim , XXXV. 10. Eordaea, XXXI. 39. Eordss aditus , XXXIII. S» Epbefas, XXXIil. 3S. Epirots tentant pacem Pbilippmi Inter & Roma* nos ehiftra , XXXIi. 10. Epiri fouces , XXXIl. 16. Epiri momes, XXXIl. 13. Epalones triamviri qtiaiKlo primiim cread» XXXIII. 41. iis , at pontiBclbos , datam )us tog« prs- texts hibeodae , ihid. numems ilioram ad fep- tem auaos, XXXIII. 42. Equitatus i£tolorum longi optlmns in Grxcia » XXXIll. 7. Numidaram defcriptos , XXXV. 11. Equites Alarii , XXXV. 5. Loricati , quos ca« taphraftos vocant, ihld, 48. Equitibus quanmm diviferint imperacores triooi- phantes, XXXIV. 46, 5^« Eretria Tti€frali«, XXXII. 13. Eretria Eubces , XXXII. 16. XXXIII. ^4. Erigonus fluvius ex Illyrico per Paeoniam flttens in Axiam amoem eaitur, aXXI. 39. Euboes anguftix, XXXI. 23. Coela , 47« Ettboicarum civitatum conventas, XXXIV. 51. Euboieus Sinus , XXXI. 47. Eubydriam opfMdttffl vanatur a Philippo, XXXII. x^ Eamenes rex , Attali fllitts , XxXIII. 30. , 34. auxilittm fert T. Qttiotio confuIi.^XXXIV. 26» 30. incitat Romanos ad beUum contra Antio- cbam , XXXV. 13. Eunomtts , prstor Theflalorttm , XXXV. 39. Euripi cafleiium oppugnat Antiochtts * XXXV. 5X« Euromttm , XXXIII. 30. qu« & Earomenfiaoi mrbs, XXXII. 33. Earotas amnis , XXXIV. sS. XXXV. 29. Ettryloclitts , princeps Magnetom , profogit in /Bto- liam» XXXV. 31 , 52., revocator 34, dbyGoogle IJfDEX RERUM. ^aj Eutrmedon amnis in panH)hylia , XXXIIJ. 4^. Eutfiymidas princeps Clialcide pulfus Imdra tea- trttpatriam in Doteftatem i£toIorum redigere^ Exfecratio Atbenienfium in Pbilippum , XXXL 44, Exfules Lacedsmonii , XXXIV. ih. Exta vidimarum Ixta prolationem fiaium, vifto- riam U triumphumporteiidum, XXXI. f. F Q« Jr ABius , uxoris T. Qttintii Flamimni fo« roris filiqs, s^titur Rpna^i, XXX}U 36, Q. Fabitts Buteo , prstor fortitur Hirpaniam ake- riorem, XXXllI. 24, ^6, Q. Fabius labeo , quyftor urbanm , XXXIII. 42. ei mag^um certameu cuni (aeerdotibos propier tributum folvendum, i>/4. C. Fabricius lutipintts prsior » fordtor url^aBgm iurifiiidioBem , XXXiII. 42 • 43. Fances ad Antigoniam , XXXi). 5. Fauces Ifitimi. XXXII. ai. Fances the(raliam ab Athamania 4iviil«Qtes » XXXII 14. Fauces o« XXXH. tt. lOaici Lembi, XXXll. 21. Iftbmia ludicrum . XKXIIL 31. in quo promul- sata Grsciae libertas , ihid, ' Judicum ordo Carthagine nimram potens , lege An- nibalis coercetur» XXXIIL 46. L. JuHus fequeftris, in Sabioos proficifcens , ful- mine ipfe & eqout, exanfmantur , XXXIII. 26* D. Junius Bruras , triumvir colouis deduccnds creamr, XXXIV. 45. M. Junius Brutus, tribunos plebis , XXXIV. i. tuetur legem oppiam de cuItQ matronarum , ih» creatur prstor , XXXV. 24. M. Junius Silanus» prsfcQus foci^m, occiditcur in tumulmario proetio, XXXIII. 36. P. JuDius Brutus , tribunus plebis, tuetur legem Oppiam , XXXIV. i. sdilis curali$,XXXV.4i. Juno Acrsa, XXXII. 23. Jano Sofpita , ei «des vota a C» Comelio Ce« thego confule, XXXIL 30. dedicata , XXXIV. 57. Jovis «des dux in Capttolio dedicats , XXXV. 41* Jurare non poteft flamen Diafis , atque adeo aliuni dat, qui pro k piret, XXXL fo. T. Juventins , tribunns militum caait in pugna » XXXIII. 21. T. Juvemius Thalna civatur prstor , XXXIV. 4^* Cn.l.j A Bs o , tribnnus miJitam , cadit in pog« na, XXXIIL 22. Lacedsmon , validilfima nrbt viris armisque » XXXIV. 3. Vid. Sparta. Lacedcmonii pugnant ffliffifibus » XXXIV. ^% dbyGoogle 4a8 INDEX REHUM. Lacedsmonionim exfules roulti , pulfi a rais tv^ ranois , veniunt in caftra Romanorom , XXXIV. a6. C. Lslias creatur prstor, XXXiU. 14. fortitor provinciam SiciUam , 26. ambiens confulatain repulfam patitur, XXXV 10. Cn. Lstorias, legatus L. Furii prietoris , XXXI. 21. Lamia urbs , XXXIL 4. XXXV. 43. Lampfacns urbs libertatem fuam defendit adversiis Antiochum , XXXlll. 38. Vid. & XXXV. 4^. Lamprus , urbs The(&lis , XXXII. 14. Larina, arx Argis. XXXII. ly. Larifla , urbs nobilis Theflalis , XXXI. 46. LariOa Cremafte , XXXI. 46. LarifTenfes, XXXI. 31. Latemnaftus Cretenfis , XXXV. 29. Lautumiarnm carceris cuftodiam intentiorem babe- re jubentur triumviri, XXXll. 26. Lecha^us portus, XXXII. 23. Legati Acnsi nuntiant Nabidem contra foedus ma- ritimam oram Laconum oppugnare , XXXV. 22. Fid. & Achsi. Legad Antiochi Romam , eoromqueoratio , XXXIV. Legati ab Ardea querantur in fenatu fibi in monte Albano Latinis carnem non efle datam , XXXIII. i. Legati Afix & Grscis Roms auditi , XXXIV. 57. Legati Athen:enfium implorant auxitium Romano- rum, XXXL 5. Lesati Attali queruntur de Philippo » XXXI. 2. XXXil. 8. coronam auream ducentorum qua- draginta fex pondo in Capitolio ponunt . XJ&II. 27. Grscis, Afisque Romx auditi, XXXIV. 57- Macedones dedofti extra urbem in villam publicam, ibique iis locus & lauua prsbita , XXXIII. 24. Nabidis, XXXIV. 4*. Poeaonim & Mafiniirs Rom« de agr<> i dbyGoogle INDEX RERUM. 419 difceptantium , XX XIV. 62. Legati Ptoiemsi , XXXI. 9. iis in fingnlos nra* nera quinum miiliam aris ex fenaturconfulto data • ihid, Rliodioram ad Antiochum , XXXIII. 10. Romant ad Antioctium , XXXI. i. ad Ma- Gniifam, ii. Decemadconftituendas res Grxcic, XXXIIU Verni d Antiocbum & Philippum , XX XIII. vermins Romam, XXXI. 11 Legatis hoftium in sde Bellons fenatos datus • XXXIII. 24. Leronarii equites , XXXV. y. Lembi Iflaici , XXXII. 11. Leucadia , olim peniafula , poftea tnfula , divifa ab Acamania freto vadofo , quod perfofTum manu eft , XXXIII. 17. Leucas, caput Acamanis, XXXII. if. XXXIII. 17. Leucadem indiflum concilium Acarnanum ^ XXXIII. 16. eam oppu^nat Flamininus • 17. Leucadis fitus , ihid, capitur nroditione , ihid, Lex Gncia de donis & muneriDus, XXXIV. 4« Leges Foenebrcs, XXXV. 7. Lex Oppia de cultu matronarum , XXXIV. i.* abrogntur , 8. . Libero libersque (igna «nea ex argento multati- tio pofita, XXXIII. 2s. C. Licinius Lucuilus , tribunus , triumvir Epulo creatur , qui legem de creandis triumviris £pu- lonihus tulerat, XXXIII. 42. P. Licinius Tegula carmen condit, qnod ab ter novenis virginibus cani juflum , XXXL 12. Ligures Celelates, Cerdiciates, XXXII. 29. Ilvates ,. ihid. UgnOini populi, XXXI. 18. Liguftini Ilvates , XXXII. 31. Liguftini montcs , XXXIV, 8. Lingos mons, XXXU. 13, dbyGoogle 430 INDEX RERUM. Lifins, urbs Thcflai», XXXIL 14^ Litabnim , oppidun in H fpaoia rountaB & opu- lenmm, vineis enugpat C. Fianiiiius , XXXV. 22. Literous fluvius , XXXIL 29. Litcmum coloiiia deduaa , XXXIL 29. XXXIV. 4^. Litttbium , oppidiim Ufluum » & dedic Romanis « XXXII. 29. C Livius pr«eft equitibiis alariis in pqna ad- ▼erstis Boios , XXXV. 5. petit conftilatn» , M repuiram patitnr, 10. C Livius Salinator creamr pmtor , XXXV. .^ Locorum divtfio in Qiedaciuis, XXXiV. ^4. Longans beHom cin Demdrto, Pliilippi Maced. Te^s patre , geffit , XXXI. 28. Loricati equites, XPCXV. 49. Sp. Lucretius , legams in Africam miflus , XXXI. 11 . Loci fonaque farrofim^ , XXXV. 51. Ludi editi a confulihus, XXXI. 9. ab aiiis In- neratoribus, 49. In Ludis fenatoria loca fecreta a poputo, XXXIV. ludi primiim de inccrta pecuma voii , XXXI. 9. Luns porttts, XXXIV. 8. Lunenlem agrom deMqNdantur Ligures , XXXiV. f 6. Lufcinus , regulus HiiJMnis ukerioris , XXXIIi. 21. Lnfitani vincumur a P. Coroelio Sdpioae ^ c«fif duodecim miHibus , XXXV. l. Luftrata utbs • XXXV. 9. Luxus Romam inve^lu» ab exercim Afiatico . XXXIV. 4. Lyceum Adienis incenfum a Philippo • XXXI. 24. Lycurgns , tyrannus Lacedatmoniorom , XXXIV. 26. Lyacus in Daflfaretiis . XXXI. 33. XXXU. 9. Lyfimachia, urbs, XXXU. 34. XXXIV. 57. di- ripitur & incenditur a Tbracibus, XXXIiI.3S. eam reftitaere cupit Antiochus » ihid. ut Se- leuco filio eam det regni fedem » 40. Kid. & XXXV. ij. dbyGoogle M IN£>EX RERUM. 431 M. ▲CEDQKUM geDds nobiKtas , XXXI. i» Maeedonid belli caufs cum Philippo , iUd^ Macedones terrentur foeditate vQlnerum Rorna- nis armis iifattoram , XXXI. $4. Macedonum animos fibi conciliare (hidet Philippas, XXXII. 5. Macedonnm cmn Rom. pngoa ad Cynos- cephalas, XXXIII. 7, 10. Macra, Come oppidnm, XXXII. 13. Mady^Q», Cherfonefi urbs, XXXI. 16. XXXIII. 3S. Magiftratnm geftnri, intra guintum diem in leges Jurare debebant , XXXI. 50. MagtftratQs minores Homx circumire vimlias iuffi , XXXII. 26. Magnetes prommtiantar Itbeii, XXXIII. 32, 34. eorara concilium Demetriade> XXXV. 31. ad Magnetas legatoram Romanoram oratio» ihid, res fraftra- temat T. Ouimius, 39. Magnetarches , fummus Magnetum magjiflratQS » IVIalea , X3^XI, 44. XXXII. i6. Males promontorium , XXXIV. 41. Maliacas linus , XXXI. 46. XXXII. 4 » B^* Mallsa Perrhsbis , XXXI. 41. Cn. Manlns Vulfo , sdilis curahs , XXXIII. i^ creatnr prstor , 42. fortimr Siciliam provinciam » 43. colonlae deducendc tnnmvir , XXXIV. 53. l. Manlttts vnlfo , prattor , XXXIL 27. P. Manlius triumvir Epulo faQas , XXXill. 42. creatur prxtor, ihid, in Hifpaniam citeriorem adjutor confuli datur , 43. vmcit Turdetanos , XXXIV. 17. M. Claudins Marcellns , sdilis cnralis , XXXI. 50. prstor , XXXII. 7. ei Sicilia forte evc- nit , 8 , 27. conful creatur » XXXIII. 24. trium* phat de Infubribus dc ComeQTibus , 37. legattts , XXXV» J » 8« dbyGoogle 43» INDEX RERl/M. M. Marcios, tribunus militum fecunds leeionts * intfrficitur in proelio cum Boiis, XXXV. ;. Q- Marcius Ralla , decemvir xdibus dedicandis , XXXIV. 53. XXXV. 41. Q. Marcius rex, tribunus plebis, XXXIII. 25. Mare Siculum, XXXlll. 17. Maronea, orbs Tbracis, expogDator a PhUippo, XXXI. 16. Maronitae, XXXI. 31. Martis ara, XXXV. 10. Marforom cobors, XXXIII. 36. Martiis Idibus magiftratus initus , XXXI. 5. MaQniflz gratulantur Romani , eigue dona mit- tunt, XXXI XI. mitdt Romanis anzilia , 19. & XXXII. 27. populator agnim Carthaginien- fium , & quafdam urbes veaigales eorum iibi cogit ftipendiom pendere » XXXIV. 62. Medi populi , XXXV 48- Megalopolis coi^dita , multis vicls oppidifaue Ar- cadrs in unam urbem contributis , XXXII. f. Mecalopolitani reftituti in patriam ab AQtigono Maccdonia rege, XXXIII. 21. Melambium , Scotnflbi a«ri , XXXIIL 6« Melius vicus Romae , XXXIII. 26. Mclotis terra , XXXII. 13. Memnon Demiurgos apud Achsos , XXXII. 22. Mendis , maritimus vicus , XXXI. 45. Menelaius mons, XXXIX. 28. Menippus , legatus Antiochi ad Romanos, XXXIV. 57. ejus oratio, ibid, mittitur ad >£tolos, apud quos vires Antiocfai in immenfum extollit , XXXV. 31. MiAion , Cbalcidenfis princeps , XXXV. 38. fi- dus Romanis • 4^. Milites voluntarii , XXXI. 8. Milites donantur a^ris , XXXI. 4 , 49* Militum dona in triumpbis , XXXIII. 23. XXXIV* Mindii , XXXIII. 20. Minerva , arcis Athenarum prafes , XXXI. 50. Pirsei templum ei dicatum , ihid. dbyGoogle tNDEX RERUM. 43) Hltinervs Lacedsmone templum «reum , Chalcis- cos, XXXV. 36. Minio, ^princeps anticoram Antiochi , XXXV* 1$. eius cum legatis Roroanis colloqaiiim, i6. M. Minucius Rufus , prxtor* XXXIl. 17. trium* vir colonis Vibonem deducends , XXXIV. 53« XXXV. 40» legatns in Africam, XXXIV, 62. P. Minucius , tribunus militum , XXXV. y. Q> Minucius , tribunus militum , ibid, Q. Minucius Rufus, prstor fddus, quum sdilil plebise(fet,XXXI, 4« fcribit fenatui pecuniam e fano Proferpins fublatam , 11. perveftigat facrilegium , pecuniamque reddit Proferpins , 13. ei prorogatur imperium , XXXII. i. creatur conful, 17. ejus res ceftx inGallia, 29, 31. ei ne^atur triumphus , XXXIII. 21, 23. trium« pbat in monte Albano , ihid, Q. Minucins Thermus , sdilis curalis , XXXII. 27. triumvir colonis deducendis , 29. & XXXlV. 4T. prator , XXXIII. 24. fortitur Hifpaniam citenorem , 26. cxdit Hifpanos , 44. triumpbat t XXXIV. 10 conful, 54. ejus in Licuria res cefta , XXXV. 5. el cum exercitu in Liguri- Eus prorogatum imperium , XXXV. 20. cum Ligunbus profpere pugnat , 2t. Mithridates, filius Antiochi, XXXIII. 19. Mortui cum inQgnibus honorum cremantur » XXXIV. 7, Muliebris fervitus numquam falvls fuis exfuitur , ihidem, Mulieres Argivx fpoliantur auro , vefte & mun* do ab uxore Nabidis , XXXll. 40. Blulieram finitus lcge Oppifi cultus , XXXIV. i. Wundus muliebris , XXXII. 40. Vid. & XXXIV. 7. Muri omniuni cis Iberam civitatum dejefti » XXXIV. 17. Mutilum caftmm , XXXL i. XXXIII. 37. Mutina , XXXV. 4. Mycenica , locus haud procul Argis , XXXIL 39, Myrioa, urbs, XXXII. i. 30. dbyGoogle 434 INDEX RERUM. M N. 'abis Lacedsmooiomm tyraonu vafiat fi* Dtitnonim agros, XXXL 2f. et tradimtur i PbnipM> Ar^ , XXXII. )8. e}os cem T. Qaio- tio Fbmiomo cof. coUoqmwn , 39. M»iJa mictit Romams , & iDdncias com Actuels facit^ ihid, SpoUat Ar^os « 40. mittit nxoziem fiiam Argos ad (poliaodas femloas • Aid, de l)ello ei raierendo deliberaat Patres , & T. Qointio rem totam permittQot » XXXIil. 44. Bdlomadversi^enmdecretDm, XXXIV. zi* 24« apparatns t>eni , 26. 27. odo^ta princiDes jo- ▼eotntis Lacooicv interfacit , ihid. I)elmm aaversiu eom terrft marique geritnr , iS , 29. petit at Ofai coHoqni cnm T. Qnintio ficeat, 30. ^ns oratio ad T. Qnintinffl, 31* refj^ndet Qnintius, 32. conditiones pacis a Qoinuo (cripts, 35. quas refpnit, 36 , 37. Laceacmonem oppn^at Quin- ^ • 3^ > 3?« indnciae , 40. Nabis mittit legatos Homam , 001 pacem impetrant , 4t. Nabis , coDcitantibas ^toiis , denno bellum moli- tnr adversiu Romanos, XXXV. 12, 13. con- tra enm mittitur Atilius praetor. 22. Nabis op« pngoat Gytbittm, 25. vafiat Acbatorum agros, ihid^ parat daflem , 26. vindt proelio oavali Aclisos , ihid. fbgamr ab Acbxis , iS , 30. occiditur ab Alexameoo principe ^tolonun , 3;. Q. Nsvins cotoofs deducendx trinmvir , cai in triennmm imperium effet, creatnr» XXXIV» n. yid. & XXXV. 40 Naraia colonia ranDleta , XXXIL 2. Nanpaanm , XXXV. 12. Ne^belis , promontorinm Gllcie , XXXIIL 20, Nicander ab ^tolis legatns mittitnr ad Pbilippura , nt eum concitet ad beilum Romannm, XXXV. 12. Nicaoof, uDus ex pnrparads Philippi , XXXIII. 8. Nice|4iociuffl , lucns ad Pergamum, XXXIL 33, 34. Nicoiliatas» Acbsorum prstor , XXXII. 39, 40 dbyGoogle INDEX RERUM. 435 eius ftratagema, XXXIII. 14. & viQoria 15« Nifuetae , XXXIU. 18. NoKba , oppiduni HUfMnis * XXXV. 22. Numids liberanc exercitum Romanum, XXXV* II* eorum equorumque defcriptio» ihid. O v^BSECRATio circa omnia pulvinaria , XXXI. 9. Obfides Cardiag^ienriumSeti£cuftoditi,XXXII.i6. ObQdibus in publicom prodeundi facukas negata» iK Obfides in triampho dadi, XXXIV. $2. Cn. -O^aviiis iegatus in Africam mittitor, XXXI. 14, creatur triumvir coloBiKdedttcends , XXXIV» 45- Oftolapham , five Oftolophus » lod nomen » xxia. 36. (Enns flavius , XXXIV. 28. A. Ogulnius, tribunus militum de legione liocun- da • cadit in mefio com Bolis , XXXllI. 36* Oncheftos, amits in TtieOalia, XXXUI. 6. Ojftpia iex de caktt matronaram , XXXIV. x. pro ea oratio M. Catonis confulis , 2. adversiis eam oratio L. Valerii trib. pl. 5. abr(»atur,8. C« Opplus , praefedos fociAm . Invadit tumolmarid manu ^rum Boiorttm , XXXI. a. circomven- tus a Boiis cxditur , ihid. C. Opphis tribunus pk bis , XXXIV. i. L. Oppius triboiusflebis , XXXU. ^ L. Oppius Salinator > poli xdithatem plebis , hi Siciliam clalian triginta naviwn docere jobetttr » XXXV. a^. creatur pmtor , 24. Oratio i^tolorum contra Romaaos , XXXI. 29» Alexandri Acmants, XXXV. iS. Alexandri iEtoIi contra Philippum , XXXII. Annibalis ad Antiocbum , XXXV. i^. Aniiochi in condlio ^totorum , xXXV. 44. LecBrti tifos irt tomcirro Achaorum, 48. Ariitsni la cxmciiio Achsonun , XXXII. 10« 2i. ■ dbyGoogle 4^6 INDEX RERUM. Qratio AtbenieDriui» leeatoram , XXXI. 50. iQ con- dlio Panattolico, 50CXV. 31. Meiuppi legati Amiochi , XXXIV. J7. Minionis Aotiochi amici , ad legatos Ro- manos, XXXV. x6. Nabidis , Lacedxnionioram tyranni , ad T. Quintium , XXXiV. 31. Fhilippi legatoram in concilio iEtoloram cOQtra Romanos, XXXI. 29. M. Porcii Catonis cof. contra luxum mu- liebrem, XXXIV. 2. ad milites , 13. T. Quintii Flaminini ad Grxcos , XXXIV. 22. ad Nabidem , 32. ad Grxcos , 49. ad iEtolos, XXXV. 33. ad Acbsos, 49. Romanoram legatoram ad iEtolos, XXXL5 1. Subicii Galbte , confulis , XXXI. 7. ejuf- dem remondemis Minioni, XXXV. i6. L. Valerii trib. pleb. in legem Oppiam , XXXIV. 5. Zenohis ad Quintiam & legatos , XXXV. 31. Orchomenos , urbs reddita Achzis , XXXII. 5. (Ordinum in ludis difceroendorum mos incipit , XXXIV. 54- Ordo ampliffimus, ihid» Orefts , lis qu6d primi ab r^e Philippo defectf* fent, ftts leges redditx, XXXIII. 54« Oreftis regio , XXXI. 40. Oreum , urbs in Euboea , AU. Oreo libertas datur, XXXIII. 34. Orgeflum caftellum, XXXI. 27. Ongines M. Catonis , XXXIV. y. Ofcenfe argenmm, XXXIV. xo. 46« Ofpliagus fiuvius, XXXI. 39. Ovatio , XXXI. 20. XXXlll. 27. P Jr jBONiA , xxxni. 19. Palsphatus oppidum vaftatura PhiUppo,XXXII.i)« Pallene regio , XXXI, 45* PamphyKa , XXXIII. 41. XXXV. 48. . Panstolicaa dbyGoogle .i^oDetolicuin coircilium i^tQlerom , X^Xl. 29. Vid. & XXXV. 31. Farma & Giadius, arma velimm, XXXI. jv* l^aros , infula , XXXI. 15. XXXIU. jo. Parii , XXXL 31. Parthenitts mons-, XXXIV. a6» PaOor a ChaFOpo Epirota midus , roagno uTui eft , T. Quintio ^of. XXXIL u; I .Paufanias grsto/ £pirotarum y XXXIl. 10. Pau.riftratus pr^tor EhodiorQm,. XXXIU. i$«^ Pacis conditiQoes cum Pt^ilippo, XXXIIl. |e. Pecuarii GOn^emnad , & . ^ mvltatuia pecunfi atdes in infula Fauni fafta , XXXIIL ^4X. & cly- f»ea inaurata m Mmo aedis Jovis poBta :, fccxv. 10. .De pecunia incerta Indi. voti , XXXI. 9. . Pedafa urbs Afia , XXXIU. jo.. Peditibus in triumphis ^bamr.ab Imperaroribus trlenf ejusquod dividetjatur equitibus, AX^lV.46,.fi, Pelagonia , Pelagones • xXXl. 2S , 39. Petfum urbem vi capitiBt Romani , XXXL 40. Pellenenfis ager., XXXllL 14. eum depopulantir Philippi copiae, ibid, PeloponaeTus peninfula.eft, XXXH. xi. Pelopj, Laccdaimoniorqip. r« , XXXIV» 3^1 Peltaft» , XXXl. 36. XXXlfl.. 4^ i Peneiis. amms, XXXII. 25, i Peparethus , XX.XL i8* ; Peraia regio , XXXIL 33- XXXIIL iS. , ',. Per^us,XXXV.i/3. circa Pergamum facri^ p^Ei* naque urit PHIinpus , XXXL 46. Pergamenorum regum origo,XXXIIL ai. ; Permtbns. urbs , XXXllL 30, Perrhabia , XXXL 41. XXXIL ly. ^ Perrh^bl pronuntiantur liberi > XXXIII. 34. Perik ab Lacedamiouiis aquam & terram peti^e , XXXV. if. l Perfeqs , Philippi regis Mac, filius.,, qdn^P^um puer , mittitur ad obfidenda^ aQguIiia^ t ^ivia ad . PelagOBiaBT fu^, XXXI. )$. Tomus^F. *T dbyGoogle 506 tNJ}£X RERUM. •PliacRiiD oppiduoi vaftatuDi a Pbitippo , XXXII. ij* PtMeneas « princeps i£toIorom , adeft colloqQio QuiDtii cum Philippo , XXXII. 31. in eum Phi- Itppi jocQs , 34* venit ad Quiotium cum /Eto- loram auxiliis , XXXIII. 3. ejus altercatio com Qointio de Tbebis Phdiiis, 13. inter eum & Thoantem comemio, XXXV. 45. Pbalanx cuneus Macedonnm ^ & robur exercitfis, XXXU. 17, XXXIIl. 8. duptex phalanx , Ua- caf^idnm, & Aglafpidum , reuCbalcarpidoffl» cnJQS asminis incommoda, XXXl. 39. Pbalara.five Pbalera, oppidum in Omi Malia« co, XXXV. 4«. Pbaleria , urbs Theirallx • capitur a Romanis , m* cendimr & diripimr, XXXII. 15. Phanota Pbocidis capta a Romaois , XXXIL i8« Pharfalla terra, XXXIII. 6. Pharfalus urbs , XXXll. 33* Pbeca. oppidum , XXXII. 14. Phecadus , urbs , XXXI. 41. Pher«, oppldum , XXXII. 13. XXXHI. 6. Phe- ris excluftts Philippus redit in Macedoniamt XXXII. 13. Pberx in Laconico agro , XXXV. 30. Pberinum , XXXII. 14. Philippei numml aurei , XXXIV. 52. Pbillppo Macedonnm rem belium indidmn , XXXI. 5 ,8. oppugoat Abydum, 14. foedus ejus cnm Antiocha ^ris rege , ihid, beUum inter eom * & AthenieRfes,i^Af. quum sgre fultinerec At- talum Rhodiosque boftes, ne Romano quidem bello terretur , 16. Abydum capit , ihid, & 17. eum auda6ter alloqulmr M. i£milius Legams Romanus, 18 infueto vera audire ferocior vi- detur Legati oratio , ihid, Pbilippus petit Atfae- ' ' nas , 04. edit proelium memorabile cum Athe- nienGbus , ihid, recedit , & omnia circa Adie- nis diruit , ihid. Achsos Romano illigare beljo fruftra conatur , 25. Athenas & Pirseum fruftra tentat , 26. dlrait templa cirea Athenas . ihid. cjos ajfaratus, 28. legatos mittit ad JExo^w, dbyGoogle INDEX RE^UM. 5C7 ihid, niratur RomQnonim caftra s 34* detre^at pugnam, ^6. csdit vagos frumentatores Ro- manos , ihid, repellitur , 37. m magno eft pe- riculo , ihid. recedit, 18. cadit iCtoloi» 41 « 42. in eum Athenienfium decreta , 44. Tliaumacos fruDra tentatos deferit Pbilippns , XXXII. 4. eius anxietas & curae, ;. concifiat fihi Grxcos & Macedonas , ihid. occupat fau- ces Amigonis, ibid, caftra ponit ad Aoum , ihid. ejus colloquium cum T. Quintio confule , zo. eum aggreuuur Qulntius, & fugere cogit. !n TbeiTaliam , ii. in Macedoniam PhiUppus redit, 13. ejus focietate rellQft Achai fe aaiun- [^t Romanis , 19 , 13, ejus nomen in comi- tiis Argivorum recitatum poft Jovem , ApoIIi- . iiem, oeHerculem, 15. ejas prcfedo Pbilocll Araos proditUTy ihid, e)us ccm Quintio cof. coHoquium , 31 , 36. Phllippus dicacior qui^m regem decet i 34. petita Quintio «t Ief>at0fi Romain mittere liceat , 36. impetrat inducias indaosmenfcs, ihid. ejuslegatire infefta difce* dunt Romd , 37. focdns facit cum Kabide , 38. ' Argivorum urbem fiduciariam Mabidi tradit ^ ibid. & feqq, Ejus apparatus XXXIII. 3. ad eum contendH Qttinims confuU ihid. copiamm Philippi nu- * merus , 4. caftra ponit ad Cynofcepfaalas , 7. proelium ouo vincitur , 7 , 10/ caduceatorem mittit ad Romanos, 11. ei induciae quindecim dierum datx, ii. colloquium adTempe , 13, pacis leges cum Pbilippo ihid, & 30. csdit Dardanos , 19. pox cum eo a populo iuira , 25. de eo triumphat Quintius, XXXIV. ^i. Demetrius ejus filius anter cunum trium- pbantis du6hi$ , ihid, eum ad beilum renovan- dum incitant iEtoli, XKXV. 12. Philippus, filias Alexandri megalopoUtant, XXXV. 47. Pbilocles , prvfeQus Pbilippi mitticnr ad populandos AtbenienUom agros , XXXL16. fruftra oppugiui •Tij dbyGoogle |ot iNDEX RERUliC Elenfiaem & Atheoas « 06. depopaljtnr fsm Atbenienfion , Aid, Cbalcidem teDet, XXXII. i6. CorinthtHD ebGdiODe iiberat» 23. ei Ar- (os proditw« ftT* Philopoenen, prarior Aefaaonnn , XXXV. 15. adversus Nabn claflem edudt, 36. vincitar, ihU, incendit caOTa Habidis , xt» popalator . «gro« Lacomcos , Aid. epis in ducendo agmine SociTqQe capiendis folertja & nfns » 2^. vnicit & ftteat Lacedaenontos^ 39. fociotati Acb«o- rom lacedxmonios KJHpneit , |6« fhliafil, XXXUL 14. Pbliafias a^r, XXXiH.14. enoi depopolanmrco- pic i^ilippi , f^/. Pbocidii nroes captx a RomaBiSf XXXIL il Phoebetm , nif fonmge ^ettthak ^' Epkeheun , Jocus fine muro apeicus prope Sparan ,1 XXXiV. Pbthioc» Achaei Ttberi efle inbentur » XXXIU. 32. Thefiaioram «nti contrioonntiir» 94. Pieria . Mut mtMi» fcrtaffe. Pialia • arb» Theftt- li«,XXXlL ly. Pileati eapite rafo iiberti, XXXUL 23. XXXIV. ^i. Pirxens Atfaenarum , XXXL 14 , \i r 23. i'i- n^m> fmftra ientat Phili|^ns , ibidi 26« eifas eircnmfideit quadcasinta millLf Ligonio xxxv. t. PiBdtt« XXXV. i^. Pififtratid». X^l. 44- Pififlr^tiis » prinoeps B«eotonim, foctetatis Ronians au^or, XXXUI. 27.. interficiendum cnnit Bra- chyllam Boeotarcheilt'* 28« de eo fumicar iUppli- cium , ihid^ Placeatini captivl ad dao miiria liberoraa aph tum cedditi colonis , XXXI. 21. Placentinum agonn , ufque ad ipfn coloais vms' .'.i^* ^tHte csdjbus & iacsDdiis 'depottuiaamr Li« eores, X3CX1V. 56. P)d)tfdmm , nr cnm foctn ac mtslifw Latino pe-» . cnnis creditc. jos idenv, qnod oam ciVwtf fiomaoi^efet, XXXV. 7. dbyGoogle INDEX RERUM. %^ PitWtfiupotiis Boes, locus }iiLac9iHca,XXXy.a7. Q. Pleminius, XXXIV. 44. C. Pletorius , trimiivirdiedadeini^ coloniae: creamr ^ XXXIV. 45. Fleuratus , Scerdilaedi iilin» , pollicenir mixirmny Romanis, XXXL 28^. ei Lycus & Parthint , tfati, XXXIU. .54. Pluvina urbs , XXXL jo-. Polybius fcriptor,. XXXIV. ja Pontifices babem jus togs prstextx , XXXIII. 4i# A Pontificrbus &. atigaiibus tribmum , qood per beliunr non contuferant , . ejctgitur , ibid^ Populus de belh) indicendo e^nrulitar , XXXI. 6^ L. Porctus Liciniis creattfr 'pnAbT^^XXlY, 5% M. Porcius Cato, aedilis plebis, XXXlL-y. crea- tur. pr»tdr , ihd, <»btnet $ai^i(n&m ^ ^. i eppiignat Lacetanoruar oppidum , quod capir , ihid: trimnphat , 46^ , ttdicutam vi&oris' virgints dedicat, XXXV. 9^ M. Pprcius L«ca, tribunus plebis, XXXII. 7. P, Porcius Lftca » trinmvfr q>ulo , XXXUI, 42» fns^otfihid^ foctitnr Plfaa , 43. Tii> dbyGoogle ^ 510 INDEX RERUM. " Porta caftromai decuaiana , eadcm qasftorii i XXXV. 47. Poftictts da« ei peoiarionim daiDnatonim fadx • XXXV. 10. aiia porticus extra portam trige- minam inter Ltgnaiios fada, XXXV. 4>* Portoria venatium Capu% PuteoIHqae , & poito* rium ca(Yronim fruendum locaot cenfores i XXXII. 7. Porros Gaoreleos , XXXL 45. Gercftns, ihid. lechseum , XXXII. 23. Luns, XXXIV. %. Pirenai , /*af. L. Poftiimius Tympanus qosdor occiditnr a Bons, XXXIV. 47- Prafis contioentis Atticc k>cns » XXXL 45« Prattores fex, XXXII. 17. A Prxtoribns Areis, primo comitiomm die, Jnpiter , Apollo , & Hercttles » omiAis cafif^ , proDim* tiari foliti, XXXII. af. Priftis , navis genna , XXXV. xf • , Prodigia. iEdes ApNoUinis & Sanci de ccelotac- t«, XXXII. I* item Vnlcani Summaniqne , 19. Opis in Capitollo , 11. Agnus natus cum Suillo capite • XXXI. 11. bi« ceps com quinqne pedcietatetn adfaifcit , 2. cd^ Tliemiepylas venit, ^. pro|rediittr %n^s. /f* contendit ad Pliitippum , iS*d. m«vet ad Tbe- bas Phtl)i6ticas , 5. proeiio adCjr^^^^P^^^^ ^mciX Pbilippum , 7.. & fiqq, ifetnlos. oiendit ,. .Si. conMittm habet de paee , ii. e)ut colk»- quium ad Tempe eum PiiMippo \ t^. itidHcias» ei quatuor iriettfiiim concedit'. ibuL BaeotOs ». ^oM itttHton Remanos per lat^nia o«erAe.- nnt , Riid^ ., 2% pft^uigarl' in Indts ffilMis. eurat iibertatem GoBMie , it , 34^ di prorb^a* tur In^eriiim , 4^ |)tts iui^itla %i temperamia^, XXXV. ^, «d eHm- ^ fenatusconfuttum mifftHii, '^wo a^tosiis. Kal^ia- bcllum decretum , ibi^. conventum omnhim fo- ciarum civitatum. legatte^nibus edicit Cerinthum »^ . ibid, ejus adi GracQs opatio , ibidi eijeriituna •docit ftrgos ^ 2ff 4 pe^ L&c^dttQidti^,>6. e}iM^ re& gefta m €b belloi a6 , 29, cdlloquiunt com. Nabidc:, ^ylx* K>cios ad pacedi bortar dbyGoogle INDEX RERUM. 513 ^i^» 33 t 14- pax convenire non poteft « 35 t 36. corona oppuena^ Spartam, 38. reced Scenici ludi Roniaoi magBificL fafti ab ^iSb» .^ralibai. XXJth 4* ^ SfimH»:», orb». baud^ igBobilifk^ XXXI^ 39.^ C*^ dbyGoogle rtrSEx Rtittr». ^v$ Scetttflf»» ager» XXXIU 6. C. Scribonius,.«diris plebis, XXX{&. 41; Vid. 5c XXXIV. ^fj. prakDr'54» ; ^ " Scriptor a. Livio .mtmormus ... GatO •» XXXIVi, j^ PoIybiuf^»:XXXlV. jo^ , Scyflsain , XXXI. 44. . Scyrus ,, -iriTuU , XXXIII. 5»; ' ' Sedetdni ad Gatenem c^iaotem d^ftdHiirt XXXIT." 20. Seditio militiitn Roimmoram-, HXXH. f. Seeefticfl , civitas Hifpaflis eravrs mterfich- ^ur XXXL 25; So&laus Rhoditts. ^ XXXIV» 3^0;. Spadones r^n) , XXXV. if. Sparta , Fzde tacedaunon. Oppagnatnr cprfiiii& a X. Quintio, XXXLV. 5«, 40. S^arta .quomlain fine miiro^ilCKXIV. 3i8..tyrannl addiderant mnntm , ihid, Sparos, agrefte telum , XXXiV, i^ Speculator contemplatus regium agmen e ^texbi f. properat Atbenas, XXIQ. v^ Spercbiar» XXXU. 13^ Statua Fhilfppkregis Macedommi , XXJCI. 2^^ 44^ Stena Gmeft , fauces^ Laiiiiis , XXXIL f * L« Stertiniu» proconlul in Hi^aniam mittitiir 9 XXXk fa rediint qttlmjuaginia miUia pondo* argenti in (erarium fert , 6t di manubiis dUbt- fornkes facit , XXXIIL ^* legatos ,. $f* Stimon, XXXiL 14- Stobi Poeonis , XXXIII. 19^ Stratagema M. Porcii Catonis , XXXIV. 12. Stratonicea , urbs Caris , XXXIIL 18. datnr Rbo- diis , 30. Stratoniceofis ager , XXXIIL iS^ Stubera , urbs , XXXI. iQ; StympRalia terra, XXXIll. 14. Su(fibos & faiis , ii omm eenere telamii fflmmo» ventur a- vallo bofiium BOiDani , XXXIV. vf* Sttfietes , XXXIV. Su €. Sulpicius Galba moritmr,. XXXU. 7. P. Sulpieius Gaiba , iterum conful • XXKI. 4. de bello adversi\s Pbilippum ttfiert ad Senatum , j^ ei evenit provincia Macedonia., rogafionero pro- mulgat dfe bello Macedonico , Ald, ejus oratio » 7. confulit fiBcialcs debello PhiHppa rcgi indi* cendo , I: ei permiOnm ut d^ exercitu , (juenr. P. Scipto ex Africa deportaflet , voUmtarios ^ fpo& poflfet». dttceret , ibid. paludatus cum lid. Terentius Cnlleo , leeatus , XXXIII. 47. erra motns, XXXIV. 55. XXXV. 40. Teftodo e fcutis denfatfs , XXXi. 39. XXXIV. 39. Tetradrachmum , XXXIV. 53. Thafns, XXXIII. 30, 35. Thanmaci ubi fiti , & onde appellati , XXXII. /u Thaumacos fhifira teotatos deflsrit Philippus , ih. Tbebs , caput Boeotis, XXXIU. 1. 7 bebs Pbmic , maritimnm emporiun « XXXII, 33. xxxm. 5. Theoxenus , dux Achaeus , XXXIIL 18. Thermopyte, XXXm. 3J. Thermopylis frequcns Grsciae ftatis diebus folet efle conventtts,i^iomifex , XXXIIf . 42. t. Vaierins, tribunus plebts , ad popuhim tulit de lege Oppia abroganda , XXXI v« i. e}us contra Catonem cof. oratio » 5. L. ValerinsFIaccus, adiWscoroi», XXXI. 4. crea- . tur prstor , 49. conftit-, XXXTtP. 41. fortitur Italiam, 4). efos 1» geftte, XXXlV. 21,46« L. Valeritts Tappu» ereatttr pratof , XXXV. 10. jyt» Valerias L«vitias^ pfoprattor , cum daffe mit- «tpradvffiii WBppta m MaeedOBiam » XXXL dbyGoogle %i% INDEX RERUAL 3. eins mortis caafli a P.